با صدای بی‌صدا؛ به بهانه سالروز تولد فرهاد مهراد

فرهاد در انتخاب و انتشار ترانه بسیار وسواس داشت و به همین دلیل هم ترانه‌هایش را با وقفه‌های زیاد منتشر می‌کرد

«فرهاد خیلی معروف نبود، ولی خیلی‌ها می‌خواستند با او معروف شوند.» این جمله منوچهر اسلامی، نوازنده ترومپت گروه «بلک‌کتس»، در وصف استعداد فرهاد مهراد است. کسی که نت نمی‌دانست، ولی به گفته اعضای «بلک‌کتس»، نیازی به تمرین با گروه نداشت و فقط به احترام اعضای گروه در تمرین حاضر می‌شد. ستاره‌ای که ۲۹ دی‌ماه ۱۳۲۲ در تهران متولد شد و تمام دوران فعالیت حرفه‌ای‌اش در خاطره موسیقی ایران بی‌نظیر و بی‌رقیب ماند.

گوش فرهاد از کودکی به واسطه برادرش با موسیقی آشنا بود و علاقه‌ای که به موسیقی نشان‌ می‌داد، سبب شد که خانواده برای او یک ساز ویلن‌‌سل تهیه کنند، ولی آن ساز در مدت کوتاهی شکست و تمرینات فرهاد هم متوقف شد.

به‌رغم علاقه فرهاد به ادبیات، او با مخالفت خانواده برای تحصیل در این رشته در دبیرستان مواجه، و ناچار می‌شود در رشته طبیعی تحصیلاتش را ادامه دهد. ولی بی‌علاقگی به این رشته در نهایت فرهاد را به سمت ترک تحصیل می‌کشاند و او در کلاس یازدهم از ادامه تحصیل انصراف می‌دهد. پس از ترک تحصیل، با یک گروه موسیقی ارمنی آشنا می‌شود که عمدتا در اهواز فعال بود، و جرقه‌های فعالیت حرفه‌ای‌اش در زمینه موسیقی هم از همین‌جا زده می‌شود. فرهاد به سبب علاقه و تسلط بر ادبیات جهان در آن گروه نقش گیتاریست و خواننده را به عهده می‌گیرد و به دلیل استعدادی که در خواندن ترانه‌های غیرفارسی از خود نشان می‌دهد، مورد تحسین افراد زیادی قرار می‌گیرد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در سال ۱۳۴۲ فرهاد به تلویزیون راه می‌یابد و قدم‌های اولیه در راه شهرت را برمی‌دارد، تا آن‌جا که در سال ۱۳۴۵ به گروه «بلک‌کتس» می‌پیوندد و حضورش با آن گروه در کافه «کوچینی» که محل اصلی اجراهای «بلک‌کتس» بود، رقم می‌خورد. اجراهای فرهاد در آن گروه به زبان انگلیسی بود و آن‌قدر مورد توجه قرار گرفته بود که به او لقب «ری چارلز» ایران داده بودند.

«اگه یه جو شانس داشتیم»، اولین ترانه‌ فرهاد بود که به زبان فارسی پخش شد. آن ترانه برای دوبله فارسی فیلم «بانوی زیبای من» به کارگردانی جرج کیوکر و با بازی آدری هپبورن ساخته شده بود. هرچند به علت نارضایتی فرهاد، آن ترانه در فیلم پخش نشد و بعدها از طریق صفحه گرامافون به گوش مردم رسید.

مدتی بعد، فرهاد از گروه «بلک‌کتس» جدا و راهی انگلستان شد. در انگلستان نیز فعالیت در حیطه موسیقی را ادامه داد، ولی پس از یک سال به ایران بازگشت و مدت کوتاهی دوباره به «بلک‌کتس» پیوست.

یکی از ترانه‌هایی که فرهاد با آن شناخته می‌شود، «مرد تنها» است. این قطعه با سروده‌ای از شهیار قنبری و آهنگ‌سازی اسفندیار منفردزاده برای فیلم «رضا موتوری» ساخته و پخش شد و در مدتی کوتاه محبوبیت بسیاری کسب کرد و نام فرهاد را به عنوان هنرمند شاخص عرصه ترانه‌خوانی بر سر زبان‌ها انداخت. پس از «مرد تنها»، فرهاد به خواندن ترانه‌های سیاسی روی آورد که قطعات معروف «جمعه»، «هفته خاکستری»، «گنجشکک اشی‌مشی»، و...، از آن جمله‌اند.

ترانه معروف «کودکانه» یا همان «بوی عیدی» نیز در سال ۱۳۵۵ با شعری از شهیار قنبری و آهنگ‌سازی اسنفدیار منفردزاده ساخته شد. پخش بدون مجوز آن ترانه از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پس از مرگ فرهاد، به اعتراض شدید خانواده او منجر شد.

پس از انقلاب ۵۷، فرهاد برای انتشار آلبوم و فعالیت در ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو شد و مدتی طولانی اجازه فعالیت نداشت و از انتشار آلبوم‌هایش سرباز می‌زدند، و البته بدون اجازه او آلبوم «وحدت» با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد، و همین موضوع سبب شکایت فرهاد از عاملان انتشار این آلبوم شد.

فرهاد سرانجام در سال ۷۲ آلبوم «خواب در بیداری» منتشر کرد و آن مجموعه به پرفروش‌ترین آلبوم وقت تبدیل شد. پس از آن و در سال ۸۶، فرهاد آلبوم «برف» را در آمریکا روانه بازار موسیقی کرد، اما بیماری به او اجازه نداد تا آلبوم بعدی خود، یعنی «آمین» را که دربرگیرنده‌ ترانه‌هایی با زبان‌های مختلف بود، منتشر کند.

فرهاد در انتخاب و انتشار ترانه بسیار وسواس داشت و به همین دلیل هم ترانه‌هایش را با وقفه‌های زیاد منتشر می‌کرد. او در مصاحبه‌ای گفته بود: «هنرمند اگر بخواهد تنها از طریق هنر ارتزاق کند، درصورتی که کارش را درست انجام دهد، خودش از بین خواهد رفت و اگر بخواهد خودش را حفظ کند، کارش از بین خواهد رفت.»

فرهاد در سال ۱۳۸۱، هنگامی که برای معالجه به فرانسه رفته بود، در لیل درگذشت و در گورستان «تیه» پاریس به خاک سپرده شد. 

بیشتر از فرهنگ و هنر