پس از نوسان بی‌سابقه در بازار ارز و مواد غذایی در افغانستان که نگرانی عمیق مردم این کشور را در پی داشت، سرای شهزاده، بزرگ‌ترین بازار معاملات ارزی افغانستان، روز پنجشنبه، ۲۵ آذر، اعلام کرد که ارزش پول ملی افغانستان در برابر ارزهای خارجی بالا رفته و امروز یک دلار به قیمت ۹۵ افغانی مبادله شده است.

سخنگویان طالبان روز پنجشنبه اعلام کردند که پول ملی افغانستان پس از یک نوسان شدید، دوباره ثبات یافته است و به‌زودی قیمت موادغذایی در بازارهای افغانستان هم کاهش می‌یابد.

در یک هفته گذشته و در جریان نوسان ارزش پول ملی افغانستان در برابر ارزهای خارجی به‌ویژه دلار، روز دوشنبه، ۲۲ آذر، یک دلار تا ۱۳۰ افغانی مبادله شد. صرافان و مسئولان سرای شهزاده دلیل سقوط آزاد ارزش پول ملی افغانستان را بحران نقدینگی و کمبود دلار در بازار اعلام کردند.

به دنبال این بحران، بانک مرکزی افغانستان که زیر نظر طالبان فعالیت می‌کند، اعلام کرد که تا رفع کمبود نقدینگی، سازمان ملل هر هفته یک محموله نقدی دلار به افغانستان وارد می‌کند و به یکی از بانک‌های خصوصی به نام بانک بین‌المللی افغانستان (AIB) می‌سپارد. سازمان ملل روز چهارشنبه، چهارمین محموله پول نقد به ارزش ۱۹.۲ میلیون دلار را به بانک بین‌المللی افغانستان فرستاد.

در همین حال، شورای وزیران طالبان در جلسه روز سه‌شنبه، ۲۳ آذر، هیئتی را تعیین کرد تا با همکاری نیروهای وزارت داخله (کشور) و امنیت ملی این گروه جلو قاچاق دلار از افغانستان به کشورهای خارجی را بگیرد. همچنین گزارش‌هایی منتشر شد که طالبان برای جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش پول ملی افغانستان، فعالیت بازار مبادلات ارز را متوقف کرده و به مسئولان بازارها دستور داده‌ است که از انتشار لحظه‌به‌لحظه نرخ ارز خودداری کنند.

در حالی که هیچ نشانه‌ای از اقدامی موثری برای تثبیت ارزش پول ملی افغانستان دیده نمی‎شود، سخنگویان طالبان روز پنجشنبه اعلام کردند که نرخ ۱۳۰ افغانی در برابر یک دلار، به ۹۵ افغانی در برابر یک دلار تغییر کرده است.

انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی طالبان، در توییتی نوشت که مولوی عبدالسلام حنفی، معاون نخست‌وزیر طالبان، در راس هیئتی گماشته شده است که مسئولیت دارد اوضاع اقتصادی را کنترل کند و بر بازار نظارت داشته باشد. به گفته سمنگانی، «بر اساس طرح جدید، جلو قاچاق ارز خارجی و بی‌بندوباری در بازار ارز گرفته و با متخلفان جدا برخورد می‌شود.» او همچنین اضافه کرد که بر اساس دستور این هیئت، همه دادوستدها پس از این با پول ملی افغانستان صورت می‌گیرد.

صبح پنجشنبه و در ادامه‌ ادعاهای طالبان در زمینه کنترل بازار ارز و مواد غذایی، شهرداری کابل با انتشار اطلاعیه‌ای به نانوایی‌ها دستور داد که قیمت نان به میزان قبلی‌ بازگردد. روز دوشنبه گذشته و در پی سقوط ارزش افغانی، قیمت نان در بازارهای افغانستان تا ۵۰ درصد افزایش یافته بود.

مبین، سخنگوی فرماندهی پلیس طالبان در کابل، نیز صبح پنجشنبه از بازداشت ۲۱ نفر به اتهام قاچاق دلار از سرای شهزاده در کابل به پاکستان خبر داد. مبین به روزنامه اطلاعات روز گفته که از افراد بازداشت شده ۱۸ میلیون دلار به دست آمده است. روز سه‌شنبه، در جلسه شورای وزیران طالبان تصمیم گرفته شد که پول به دست آمده از قاچاقچیان ارز به بانک مرکزی افغانستان سپرده شود. طالبان تاکنون اسناد و شواهد معتبری که ثابت کند افراد بازداشت شده چگونه و از کدام مسیر دلار را به پاکستان قاچاق می‌کردند، منتشر نکرده‌اند.

با این حال، بسیاری از کنشگران اجتماعی و شماری از سیاست‌مداران افغان ادعای طالبان مبنی بر کنترل بازار ارز را ادعایی دروغین و جنگ روانی می‌دانند. امرالله صالح، معاون اول دولت پیشین افغانستان، در توییتی نوشته است: «به‌ دلیل تصمیم سردسته‌های بی‌سواد گروه طالبان، دلار اصلا در بازارهای افغانستان یافت نمی‌شود. آنچه به‌عنوان نرخ دلار اعلان می‌شود، چیزی جز تبلیغات و جنگ روانی نیست.» امرالله صالح ادعا کرده است که نیروهای طالبان تاکنون به خانه‌ چندین صراف هجوم برده و آن‌ها را شکنجه کرده‌اند. او تصریح کرده است که بازار را نمی‌توان با شکنجه بازرگانان کنترل کرد.

با فروپاشی دولت پیشین افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، تمامی کمک‌های خارجی و فعالیت سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان متوقف شدند. کمبود ارز خارجی به‌ویژه دلار بانک‌های افغانستان را با بحران نقدینگی مواجه کرد و در نتیجه، ارزش پول ملی افغانستان در برابر ارزهای خارجی به شکلی بی‌سابقه سقوط کرد. اکنون طالبان ادعا می‌کنند که اقدام‌هایی انجام داده‌اند که به ثبات پول ملی افغانستان منجر شده است؛ اما به نظر می‌رسد تا زمانی که کمبود نقدینگی با تزریق دلار نقد به بانک‌های افغانستان جبران نشود، هیچ اقدام دیگری برای کنترل بازار ارز در افغانستان موثر نخواهد بود.