دور جدید مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران بعدازظهر دوشنبه، هشتم آذرماه، درحالی در وین آغاز می‌شود که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، رسیدن به توافق برای بازگشت کامل ایالات متحده و ایران به برجام را با تردیدهایی جدی مواجه کرده و انتظارها را از این مذاکرات پایین آورده است. در مقابل، علی باقری کنی، رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایرانی، از «اراده جدی و تدارک قوی ایران برای لغو تحریمها» در مذاکرات خبر داده است.
علی باقری کنی یکشنبه شب پس از دیدار با روسای هیئت‌های چین و روسیه و همچنین با انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات احیای برجام را برعهده دارد، در آستانه آغاز مذاکرات، اعلام کرد: «با اراده جدی و تدارک قوی برای لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه وارد گفت‌وگوها شده‌ایم.» او تاکید کرد که ترکیب هیئت نماینده جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات وین نیز نشان‌دهنده این «عزم و جدیت» است.
بنابر گزارش‌ها تیم مذاکره‌کننده ایران که به وین رفته، شامل ۴۰ نفر است و علاوه‌بر باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه، چهار معاون وزیر دیگر، شامل غلامرضا پناهی، معاون ارزی بانک مرکزی، مهدی صفری، معاون اقتصادی وزارت خارجه، محمدهادی سبحانیان، معاون بین‌الملل وزارت اقتصاد و رضا نجفی، معاون حقوقی وزارت امور خارجه در آن حضور دارند.
باقری کنی تمرکز و اولویت اصلی این دور از مذاکرات را «موضوع لغو تحریمها» دانست و افزود که دوره زمانی برای این دور از گفت‌وگوها را نمی‌شود پیش‌بینی کرد، اما در جلسه روز دوشنبه، «به احتمال قوی چارچوب و دوره زمانی این دوره از گفت‌وگوها مشخص خواهد شد».
این درحالی است که به گزارش خبرگزاری رویترز، دیپلمات‌های غربی می‌گویند با توجه به پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، زمان برای احیای برجام رو به پایان است و تیم مذاکره‌کننده جدید تهران خواسته‌هایی ازجمله لغو کامل تحریمها را مطرح کرده که ازنظر آن‌ها غیرقابل دستیابی است.
در آستانه ازسرگیری مذاکرات، از برجام چه باقی مانده است؟
پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، جمهوری اسلامی ایران هم بسیاری از محدودیت‌هایی را که برای طولانی‌تر کردن مدت زمان مورد نیاز تولید اورانیوم غنی‌شده کافی به‌منظور ساخت بمب هسته‌ای (زمان گریز هسته‌ای) تا حدود یک سال طراحی شده بود، نقض کرد.
به گزارش رویترز، بسیاری از کارشناسان، در حال حاضر زمان گریز هسته‌ای ایران را حدود سه تا شش هفته ارزیابی کرده‌اند، اما پس از دستیابی به اورانیوم غنی‌شده کافی، برای تکمیل دیگر مراحل ساخت سلاح هسته‌ای به زمان طولانی‌تری نیاز دارد که اغلب حدود دو سال برآورد شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
براساس برجام، جمهوری اسلامی ایران تنها اجازه غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۳.۶۵درصد را داشت که بسیار پایین‌تر از سطح ۹۰درصدی مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای و حتی غنی‌سازی ۲۰درصدی بود که ایران پیش‌تر به آن رسیده بود؛ اما درحال حاضر ایران در تاسیسات هسته‌ای خود، اورانیوم را تا سطوح مختلفی غنی‌سازی می‌کند که بالاترین آن ۶۰درصد است.
علاوه‌بر این، ایران براساس برجام تنها اجازه به‌کارگیری حدود ۵هزار سانتریفیوژ نسل اول (IR-1) برای غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات زیرزمینی نطنز و همچنین تعداد محدودی سانتریفیوژ پیشرفته‌تر برای اهداف پژوهشی را داشت؛ این در حالی است که اکنون جمهوری اسلامی این کار را با استفاده از صدها سانتریفیوژ پیشرفته در تاسیسات زیرزمینی و همچنین تاسیسات آزمایشی روی زمین برای غنی‌سازی اورانیوم در نطنز انجام می‌دهد. در فردو نیز بیش از یک‌هزار سانتریفیوژ نسل اول در دل کوه، درحال غنی‌کردن اورانیوم است و بیش از یک‌صد سانتریفیوژ پیشرفته نیز در آن‌جا نصب شده و آماده استفاده است.
آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تخمین‌زده است که ذخیره اورانیوم غنی‌شده تهران در ماه جاری به نزدیک ۲.۵ تن، یعنی ۱۲ برابر میزان مجاز ۲۰۲.۸ کیلوگرمی در برجام رسیده است. بنابر گزارش‌ها ایران درحال حاضر ۱۷.۷ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰درصد دارد و برای ساخت بمب هسته‌ای، ۲۵ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سطح نظامی مورد نیاز است.
علاوه‌بر این، جمهوری اسلامی ایران از نظارت‌های ضروری آژانس بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران که در برجام مورد توافق قرار گرفته بود تا حد زیادی جلوگیری کرده است؛ آژانس دیگر اجازه بازرسی‌های سرزده از تاسیسات هسته‌ای اعلام‌نشده ایران را ندارد و هرچند دوربین‌ها و تجهیزات نظارتی در بسیاری تاسیسات به ثبت فعالیت‌ها ادامه می‌دهند، اما بازرسان آژانس دست‌کم فعلا اجازه دسترسی به آن‌ها را ندارند. در مورد تاسیسات تولید سانتریفیوژ در کرج (تسا) نیز دوربین‌های نظارتی آژانس به‌کلی برچیده شده و ایران اجازه نصب دوباره آن‌ها را نمی‌دهد.
تهران همچنین اورانیوم فلزی غنی‌نشده و غنی‌شده تا ۲۰ درصد تولید کرده که برای قدرت‌های غربی نگران‌کننده است، زیرا ساخت فلز اورانیوم گامی اساسی برای تولید بمب هسته‌ای محسوب می‌شود و این اقدام در هیچ کشوری بدون دستیابی نهایی به سلاح هسته‌ای انجام نشده است. ایران مدعی است که این کار را با هدف تولید سوخت راکتور هسته‌ای انجام می‌دهد.
ایران می‌گوید که غنی‌سازی اورانیوم را تنها با هدف مصارف غیرنظامی انجام می‌دهد، اما بسیاری کارشناسان معتقدند که جمهوری اسلامی با افزایش سطح و میزان غنی‌سازی خود و نزدیک‌شدن به توانایی تولید سلاح هسته‌ای، دست‌کم به دنبال کسب اهرم فشار در مذاکرات غیرمستقیم احیای برجام با ایالات متحده است.
