پرداخت ۲۲ میلیارد تومان طلب گابریل کالدرون، سرمربی سابق پرسپولیس، با دریافت وام از نهادی به نام «کارآفرینی امید» که مسئولیت پرداخت تسهیلات برای ایجاد مشاغل خرد در مناطق محروم را بر عهده دارد، اعتراض‌های بسیاری در پی داشته است.

افشای منابع مالی باشگاه‌های پرطرفدار ایران سوژه هواداران است تا هر بار باشگاه رقیب را در توییتر و اینستاگرام به دلیل وابستگی بیشتر به دولت یا نهادهای حاکمیت شماتت کنند. این بار نیز نام و نشان نهادی که وامی ۲۲ میلیاردی در اختیار باشگاه پرسپولیس قرار داده، حساسیت‌ پدید آورده است؛ اما این مشتی نمونه خروار است.

در جمهوری اسلامی ایران، منابع مالی و گردش مالی صندوق‌هایی که با ادعای خیریه و کمک فعالیت می‌کنند، همیشه بحث‌برانگیز بوده است اما این صندوق‌ها همواره بیشتر ثروتمند می‌شوند و پرسش‌ها درباره عملکرد آن‌ها بی‌پاسخ می‌ماند. این بار فوتبال به دلیل خبرساز بودن ذاتی‌اش، وام ۲۲ میلیارد تومانی را به سوژه رسانه‌ها تبدیل کرده است وگرنه گردش مالی با ارقامی نامعلوم و مقاصد شبهه‌ناک برای کارهای بی‌ارتباط با اساسنامه این قبیل صندوق‌ها می‌تواند بسیار بیشتر از ۲۲ میلیارد تومان و رقم طلب یک مربی فوتبال باشد.

اینکه چرا صندوقی با مسئولیت تامین منابع مالی برای کارآفرینی در مناطق محروم به فوتبال حرفه‌ای کمک کرده، یک روی این خبر است؛ اما روی دیگر واقعیت این است که بسیاری از باشگاه‌های ایرانی -نه فقط در فوتبال بلکه در همه رشته‌های ورزشی- از منابع دولتی استفاده می‌کنند. باشگاه‌های خصوصی در ایران را هم کسانی مدیریت می‌کنند که خبر اختلاس و پول‌شویی آن‌ها را حتما شنیده‌اید؛ مثل باشگاه استیل‌آذین و راه‌آهن که مالکان آن‌ها حسین هدایتی و بابک زنجانی بودند و هر دو به جرم اختلاس و پول‌شویی سال‌ها است که در زندان‌اند.

اقتصاد ورزش جمهوری اسلامی ایران -مستقیم و غیرمستقیم- به بودجه‌های دولتی وابسته است. بزرگ‌ترین باشگاه‌ها مثل پرسپولیس و استقلال دولتی‌اند و باشگاه‌های صنعتی را شرکت‌هایی اداره می‌کنند که به طعنه «خصولتی» نام گرفته‌اند. اما صداوسیما حقوق ورزش مثل حق پخش تلویزیونی را پرداخت نمی‌کند و باشگاه‌ها به دلیل تحریم‌های بانکی، به درآمدهای خود از نهادهای بین‌المللی مثل فیفا و ای‌اف‌سی دسترسی ندارند.

به‌رغم دولتی یا نیمه‌دولتی بودن باشگاه‌ها، قوانین به دولت اجازه نمی‌دهد که به ورزش حرفه‌ای کمک مالی کند اما همیشه راه‌هایی پیدا می‌شود تا این کمک‌ها با دور زدن قوانین از مسیرهایی خاص انجام شود. مثال معروف این نوع کمک‌ها، قرض دو میلیون یورویی شستا به فدراسیون فوتبال برای پرداخت دستمزد مارک ویلموتس، سرمربی سابق تیم ملی فوتبال، بود.

شستا شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی است که فدراسیون فوتبال با دستور گرفتن از ستادی به نام تحریم، مبلغ دو میلیون یورو از آن وام گرفت. فدراسیون با طرح این موضوع که به دلیل تحریم‌ها، به درآمد خود در فیفا دسترسی ندارد، دولت را قانع کرد که وام در اختیارش بگذارد. بعدها روشن شد که فدراسیون فوتبال اندوخته‌ای معادل دو میلیون یورو در فیفا نداشته است. سرانجام با شکایت شستا، ساختمان فدراسیون فوتبال و سه دانگ از ساختمان باشگاه پرسپولیس (که طبق سند متعلق به فدراسیون فوتبال بود) به شستا تعلق گرفت. البته این ساختمان‌ها همچنان در اختیار فدراسیون فوتبال و باشگاه پرسپولیس‌اند و پرونده قضایی خاک می‌خورد.

این‌ها پرونده‌هایی پر سروصدا در رسانه‌ها هستند اما بسیاری از این کمک‌های غیرقانونی از محل بودجه‌های عمومی به ورزش حرفه‌ای تزریق می‌شود که شاید چون ارقام کوچک‌تری دارند، حتی به اخبارشان چندان توجه نمی‌شود.

باشگاه پرسپولیس پاداش بازی‌هایش در لیگ قهرمانان آسیا را از فصول گذشته طلبکار است و آنچه باعث می‌شود به این پاداش‌ها دسترسی نداشته باشد، تحریم بانک‌های ایرانی است و کنفدراسیون فوتبال آسیا مسیری قانونی برای پرداخت این مطالبات پیدا نمی‌کند. مجید صدری، رئیس هیئت‌مدیره و سرپرست باشگاه پرسپولیس، درباره چگونگی تامین مالی پرسپولیس می‌گوید: «از زمان حضورم در پرسپولیس بین ۶۰ تا ۷۰ میلیارد تومان را از طریق دوستانی که به بنده و پرسپولیس محبت داشته‌اند، تامین کرده‌ایم که این‌ها بدون بهره است و محل باز پرداخت آن از پاداش آسیایی و به محض دریافت آن خواهد بود.»

مجید صدری این مبالغ را محبت دوستانش معرفی می‌کند اما مثال نقض آن همین است که ۲۲ میلیارد تومان از ارقام مطرح شده را از صندوق کارآفرینی امید وام می‌گیرد؛ از جمله وام‌هایی که بازپرداخت آن‌ها نیز وعده سر خرمن است.

گابریل کالدرون که دو سال پیش به مدت نیم فصل، سرمربی پرسپولیس بود، به دلیل تاخیر باشگاه پرسپولیس در پرداخت دستمزد، قرارداد خود را یک‌طرفه فسخ کرد. پرسپولیس با این جدایی، طبق قرارداد با سرمربی آرژانتینی، مبلغ ۷۰۰ هزار یورو به او بدهکار شد. با گذشت دو سال، پرسپولیس همچنان در پرداخت مطالبات کالدرون ناتوان بود.

بدهی باشگاه‌ها یا فدراسیون فوتبال به مربیان خارجی به یکی از مسائل روزمره در فوتبال ایران تبدیل شده است. مارک ویلموتس، گابریل کالدرون و آندره‌آ استراماچونی از طلبکاران مشهورند. فدراسیون فوتبال در فصل جاری قوانین منع استخدام مربی و بازیکن خارجی در ایران را ظاهرا اصلاح کرده تا باشگاه‌ها با تضمین مالی، مربی و بازیکن خارجی استخدام کنند اما در اجرای این قوانین از دقت خبری نیست و بازهم باشگاه‌ها -از جمله استقلال و پرسپولیس- بدون تضمین مالی بازیکن خارجی استخدام کرده‌اند. باشگاه استقلال مربی خارجی -گابریله پین- هم استخدام کرده است و در آینده نزدیک احتمالا بازهم با پرونده‌های جدید بدهی مواجه خواهیم شد.