دانشمندان کشف کرده‌اند که برخی از کرم‌های مادر برای تامین شیر مورد نیاز فرزندانشان اندام‌های خود را قربانی می‌کنند.

مدت‌ها است که دانشمندان به منظور درک بیشتر روند پیری، روی کرم «نماتد» (nematode) [با نام علمی] «کانورهابدیتیس الگانس» (Caenorhabditis elegans) به دلیل سادگی و شباهت‌های ژنتیکی‌اش با انسان‌ها، مطالعه می‌کنند.

در نتیجه، یافته‌های جدید منتشر شده در مجله «نیچر کامیونیکیشنز» (Nature Communications) می‌تواند بر جست‌وجوی چگونگی کاهش سرعت پیری انسان، پیامدهای گسترده‌ای داشته باشد.

بیشتر کرم‌های گرد شفاف یک میلی‌متری هر دو اندام تناسلی نر و ماده را دارند و مادران با بارور کردن خود با ذخایر محدود، اسپرم تولیدمثل می‌کنند. هنگامی که این ذخایر تمام می‌شود، طی چند روز پس از بلوغ جنسی، تولیدمثل متوقف می‌شود.

این کرم‌ها به گونه‌ای رفتار می‌کنند که مدتی است دانشمندان را گیج کرده است. آن‌ها مقدار زیادی مایع غنی از زرده تولید می‌کنند که در حوضچه‌های بزرگ بدن آن‌ها جمع می‌شود و در این فرایند، اندام‌های داخلی آن‌ها را به طور مخربی  مصرف می‌کند.

آن‌ها همچنین بیش از وزن بدن خود تخمک‌های بدون لقاح تولید می‌کنند.

دانشمندان قبلا تصور می‌کردند که این تغییرات بی هدف است و تنها  و نشانگر نوعی بیماری سالمندی؛ اما اکنون برای هر دوی آن‌ها منظوری یافته‌اند.

دکتر کارینا کِرن، نویسنده اصلی این مطالعه از موسسه «هلتی ایجینگ» یونیورسیتی کالج لندن، می‌گوید: «هنگامی که متوجه شدیم کرم‌ها بعد از باروری شیر می‌دهند، بسیاری از چیزها ناگهان معنا پیدا کرد.»

«کرم‌ها در حال نابودی خود، مواد مغذی را به فرزندانشان منتقل می‌کنند و همه آن تخمک‌های بدون لقاح پر از شیرند؛ بنابراین مانند بطری‌های شیر عمل می‌کنند تا با انتقال شیر به تغذیه نوزادان کرم‌ها کمک کنند.»

دانشمندان اظهار کردند که این کشف یک عمل «منحصر به فرد» را نشان می‌دهد که در آن، کرم ها «تناسب تکاملی خود را به حداکثر می‌رسانند».

تلاش‌های تخریبی و کوتاه‌کننده عمر از این دست برای موجوداتی مانند ماهی قزل‌آلای اقیانوس آرام که برای تولیدمثل خودکشی می‌کند، متعارف است. مطالعه جدید نشان می‌دهد که طول عمر کرم‌های سی.الگانس نیز ممکن است با تولیدمثل خودنابودگر، محدود شود.

پروفسور دیوید جمس، نویسنده ارشد این مقاله که او نیز برای یونیورسیتی کالج لندن کار می‌کند، توضیح داد: «ما اینک یک فرایند خودتخریبی منحصر به فرد را که در کرم‌های نماتد مشاهده می‌شود، توضیح داده‌ایم.»

«این هم یک نوع شیردهی اولیه است که نشان داده است که تنها چند بی‌مهره دیگر انجام می‌دهند و هم نوعی خودکشی تولیدمثل‌کننده است؛ زیرا کرم‌های مادر خود را برای حمایت از نسل بعدی قربانی می‌کنند.»

دکتر کرن افزود: «وجود شیر کرم روش جدیدی را نشان می‌دهد که سی.الگانس تناسب تکاملی خود را به حداکثر می‌رساند؛ هنگامی که دیگر قادر به تولیدمثل نیستند چون اسپرم آن‌ها تمام می‌شود، بافت‌های خود را ذوب می‌کنند تا منابع را به فرزندانشان منتقل کنند.»

با توجه به اهمیت این موجودات در تحقیقات علمی درباره پیری، این یافته‌ها می‌تواند در آینده برای کُند کردن روند پیری انسان پیامدهای قابل توجهی داشته باشند.

دکتر جمس می‌گوید: «نکته شگفت‌انگیز پیر شدن در سی.الگانس این است که می‌توان با دستکاری ژنتیک طول عمر آن‌ها را تا ۱۰ برابر افزایش داد. این نشان می‌دهد که با درک چگونگی این اتفاق می‌توان کلید کُند شدن پیری انسان را پیدا کرد که واقعا هیجان‌انگیز است.»

«اما اگر افزایش عمر سی.الگانس فقط به دلیل سرکوب تولید‌مثل توام با خودکشی از آن نوعی باشد که در ماهی قزل‌آلا است، در آن صورت، امکان استفاده از این دانش درباره پیری کرم‌ها برای افزایش چشمگیر عمر انسان ناگهان کاهش می‌یابد و دور از دسترس به نظر می‌رسد.»

با این حال، محققان معتقدند هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری از سی.الگانس درباره پیری انسان وجود دارد و در مقاله‌ای دیگر در این مجله، شواهدی را ارائه کردند که تولید‌مثل خودکشنده از سازوکارهای کلی پیری دگرگونی یافته است و علل بیماری‌های مرتبط با پیری در سی.الگانس و حیوانات دیگر، از جمله انسان‌ها، مشابه است. 

پروفسور جمس گفت: «در نهایت، آنچه بسیار مهم است درک اصولی است که بر روند پیری سی.الگانس حاکم است و به طور کلی علل بیماری‌های مرتبط با سن را توضیح می‌دهد.»

«ما هنوز این را برای هیچ موجودی درک نکرده‌ایم؛ اما برای سی.الگانس به آن درک نزدیک می‌شویم و کشف شیر کرم ما را یک گام دیگر به آن نزدیک می‌کند.»

گزارش تکمیلی توسط پرس اسوسیشن