پس از چند روز توفانی که در آن فرانسه واکنشی خشمگین به توافق نظامی آمریکا برای ارائه زیردریایی‌های هسته‌ای به استرالیا نشان داد، واشنگتن حالا در صدد ترمیم روابط با قدیمی‌ترین متحد خود است. 

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز یکشنبه خواهان گفت‌وگوی فوری با امانوئل ماکرون، همتای فرانسوی خود ‌شد. 

گابریل آتال، سخنگوی دولت فرانسه، گفت‌ آقای بایدن خواهان تماس تلفنی با ماکرون شده است و افزود که این تماس «در روزهای آینده» صورت می‌گیرد.

«بحران زیردریایی» زمانی درگرفت که آمریکا هم‌زمان با اعلام یک پیمان نظامی جدید با بریتانیا و استرالیا، اعلام کرد که قرار است به کانبرا زیردریایی‌هایی با انرژی هسته‌ای بدهد؛ تصمیمی که هم‌زمان بدین معنی است که استرالیا توافق پیشین ۶۵ میلیارد دلاری (۹۰ میلیارد دلار استرالیا) برای خرید زیردریایی‌ از فرانسه را لغو کرده است. در پی آن، ماکرون در اقدامی بی‌سابقه، سفرای فرانسه را از کانبرا و واشنگتن فراخواند.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز کوشید تا اوضاع را آرام کند. او روز یکشنبه تاکید کرد که هدف ائتلاف جدید «کنار گذاشتن بقیه نیست»، و افزود: «کسی لازم نیست نگران این موضوع باشد. به‌خصوص دوستان فرانسوی ما.» جانسون که برای شرکت در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده است، گفت که رابطه لندن و پاریس «بسیار دوستانه« و «بسیار مهم» است، و تاکید کرد: «عشق ما به فرانسه از میان‌ نرفتنی است.»

لیز تراس، وزیر خارجه جدید بریتانیا، روز یکشنبه در مقاله‌ای در هفته‌نامه «ساندی تلگراف» از این توافق جدید دفاع کرد و گفت این نشان می‌دهد که لندن آماده است تا برای دفاع از منافع خود «سرسختانه» عمل کند. او تاکید کرد که توافق جدید می‌تواند صدها شغل با کیفیت عالی در بریتانیا ایجاد کند. 

فرانسه اما به روشنی با موضع لندن مخالف است. گرچه فرانسه سفیر خود را از لندن فرانخواند، اما فلورنس پارلی، وزیر دفاع فرانسه، جلسه مذاکراتی را که قرار بود در چند روز آینده با بن والاس، همتای بریتانیایی خود، داشته باشد، لغو کرد. به گزارش بی بی سی، لورد ریکتز، سفیر سابق بریتانیا در فرانسه، که قرار بود رئیس مشترک آن مذاکرات دو روزه باشد، تایید کرد که آن جلسه تا اطلاع ثانوی لغو شده است. 

جیمز کلیورلی، وزیر مشاور خارجه بریتانیا، در گفت‌وگو با تلویزیون «بی بی سی» گفت: «تمام روابط دوجانبه، دوره‌هایی از تنش را پشت سر می‌گذارند. من هیچ شکی ندارم که در نهایت رابطه ما با فرانسه پایدار خواهد ماند.»

این نخستین بار در طول تاریخ بیش از ۲۰۰ سال روابط فرانسه و آمریکا است که پاریس دست به فراخواندن سفیر خود زده است. ژان ایو له دریان، وزیر خارجه فرانسه، روز شنبه در توجیه این تصمیم گفت که پاریس می‌خواسته است نشان دهد که «بحرانی جدی در میان است.» او در گفت‌وگو با شبکه دو تلویزیون فرانسه گفت: «دروغ و تزویر و نخوت در کار بوده است.»

آتال با تاکید بر این‌که ماکرون در تماس تلفنی با بایدن خواهان «شفاف شدن» برخی موضوعات خواهد بود، افزود: «ما خواهان توضیح هستیم… این نمونه‌ای آشکار از نقض اعتماد است.»

در این میان، جزئیات رویدادهای منتهی به بحران به‌تدریج روشن می‌شود.

فیلیپ اتین، سفیر فرانسه در آمریکا، روز دوشنبه در گفت‌وگویی رادیویی تاکید کرد که کشورش تا پیش از اعلام عمومی توافق جدید، هیچ خبری از آن نداشته است. او گفت که وزرای فرانسه تنها چند روز پیش از اعلام توافق جدید با همتایان استرالیایی خود دیدار کرده بودند و هیچ صحبتی از احتمال لغو توافق پاریس-کانبرا نبوده است. او تاکید کرد: «به هیچ وجه به ما اطلاعی درباره این مسیر جدید داده نشد.»

از سوی دیگر، روز دوشنبه کاخ الیزه گفت که پاریس از ماه ژوئن شک‌هایی جدی در مورد قرارداد خود با استرالیا داشته است، اما آمریکا هرگز پاسخی به پرسش‌های آن در این مورد نداده است.

بخشی از توافق جدید کانبرا-واشنگتن-لندن، این است که استرالیا فن‌آوری ساخت زیردریایی‌هایی با انرژی هسته‌ای را دریافت می‌کند که برای آن کشور می‌تواند گزینه‌ای بهتر از خرید زیردریایی‌هایی با فن‌آوری قدیمی‌تر از فرانسه باشد. 

روز یکشنبه اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا، با دفاع از تصمیم خود، گفت که کشورش «نگرانی‌های عمیق و جدی» راجع به زیردریایی‌های ساخت فرانسه داشته است. 

یک علت روی آوردن استرالیا به زیردریایی‌های دارای انرژی هسته‌ای این است که قابلیت پیمایشی آن‌ها نسبت به زیردریایی‌های معمول ساخت فرانسه بسیار وسیع‌تر خواهد بود. استرالیا بدین‌سان خواهد توانست وارد مناطق مورد مناقشه‌ای همچون دریای جنوب چین و سواحل نزدیک کشورهایی همچون تایوان و ژاپن شود. بدین‌سان، استرالیا می‌تواند متحد آمریکا در مقابله با اصلی‌ترین ابرقدرت رقیب آن، چین، باشد. 

درو تامپسون، از مقامات سابق پنتاگون و کارشناس پژوهشی مهمان در دانشگاه ملی سنگاپور، در توییتر گفت که زیردریایی‌های آفندی هسته‌ای «بی‌مانند هستند» و «به استرالیا قابلیت قدرت‌نمایی در سراسر منطقه را می‌دهند؛ به‌خصوص در منطقه شمال شرق آسیا که منافع این کشور در آن‌جا است.»

آقای موریسون در نشست خبری روز یکشنبه گفت که ناراحتی فرانسه را درک می‌کند، اما «اولویت با منفعت ملی استرالیا است» و توافق سه جانبه با بایدن و جانسون در راستای آن منفعت بوده است.

سایر کشورهای منطقه نیز مشغول هضم خبر توافق جدید لندن-واشنگتن-کانبرا هستند. تند‌ترین واکنش را کره شمالی نشان داده است. این کشور بلافاصله هشدار داد که حضور زیردریایی‌های هسته‌ای استرالیا می‌تواند باعث «مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای» شود. 

کره شمالی جزو ۹ کشور جهان است که سلاح هسته‌ای دارند. پیونگ‌یانگ به رشد برنامه تسلیحاتی هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و اخیرا تصمیم گرفت یک رآکتور هسته‌ای را که پلوتونیوم ایجاد می‌کند، از نو فعال کند. زیردریایی‌های استرالیا اما به هیچ وجه دسترسی به سلاح هسته‌ای نخواهند داشت و تنها انرژی آن‌ها است که از راه هسته‌ای تامین می‌شود. 

وزارت خارجه کره شمالی روز دوشنبه با بیانیه‌ای آتشین، توافق آمریکا و استرالیا را محکوم کرد و آن ‌را «اقدامی بسیار نامطلوب و خطرناک» خواند. به گزارش خبرگزاری دولتی آن کشور، رئیس بخش اخبار خارجیِ اداره رسانه‌های آن وزارتخانه گفت که این توافق «توازن راهبردی منطقه آسیا و اقیانوس آرام»‌ را به هم می‌زند.

مقامات کره شمالی کوشیده‌اند از اختلاف واشنگتن و پاریس به نفع خود استفاده کنند. یکی از آنان گفت: «حتی متحد آمریکا هم حرکت آمریکا را «خنجر از پشت» خوانده است.» فرانسه روز پنجشنبه در اولین واکنش‌های خود، اقدام بایدن را با همین لفظ «خنجر از پشت» محکوم کرده بود و رفتار او را با رئیس ‌جمهوری پیشین، دونالد ترامپ، مقایسه کرده بود. 

خبرگزاری رسمی کره شمالی نوشت: «طبیعی است که کشورهای همسایه، از جمله چین، این اعمال را به عنوان اعمالی غیرمسئولانه محکوم کردند که می‌تواند صلح و ثبات منطقه و سامانه عدم گسترش هسته‌ای بین‌المللی را نابود کند و به مسابقه تسلیحاتی شتاب ببخشد.»

چین نیز در واکنش خود، استرالیا، آمریکا، و بریتانیا را محکوم کرده بود که «ذهنیت جنگِ سردی» دارند. 

اتحادیه اروپا که قرار است دور جدیدی از مذاکرات بازرگانی خود با استرالیا را از ماه آینده آغاز کند، گفت مشغول «تحلیل» تاثیر توافق جدید بر این مذاکرات است. به نظر می‌رسد که بروکسل در پاسخ به واکنش خشمگین فرانسه مجبور شده است موضع قاطع‌تری بگیرد. 

در استرالیا نیز نگرانی‌هایی در مورد توافق جدید وجود دارد. از جمله عواقب لغو توافق پاریس-کانبرا این است که حدود ۳۵۰ شغل در شرکت «نیوال گروپ استرالیا» که بخشی از یک شرکت پیمانکاری فرانسوی است، از میان می‌رود.  شرکت فرانسوی «نیوال گروپ» در پاریس مرکزیت دارد و دولت فرانسه سهامدار عمده آن (حدود ۶۰ درصد)  است. در ایالت «استرالیای جنوبی» که قرار بود این شغل‌ها در آن متمرکز باشند، نگرانی‌هایی در این زمینه به وجود آمده است؛ هرچند در طرح جدید نیز زیردریایی‌ها در بندر آدلاید، مرکز همین ایالت، ساخته خواهند شد. 

اما بیشتر کارشناسان در آن کشور توافق جدید را ستوده‌اند. کریستوفر پاین، وزیر سابق صنایع دفاع، که خود نقش مهمی در توافق با پاریس داشت،‌ روز پنجشنبه گفت که هرچند شرکت فرانسوی در لغو توافق قبلی مقصر نیست، توافق جدید صحیح بوده است. آقای پاین در یادداشتی که در روزنامه «ادورتایزرِ» آدلاید منتشر شد، گفت که توافق جدید قابلیت‌هایی بسیار وسیع‌تر از پیش در اختیار استرالیا می‌گذارد. 

استرالیا اکنون هفتمین کشور جهان خواهد بود که زیردریایی با انرژی هسته‌ای دارد. طبق آمار موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی، آمریکا با ۶۸ فروند از چنین زیردریایی‌هایی در جهان پیشتاز است، و روسیه با ۲۹، چین با ۱۲، بریتانیا با ۱۱، فرانسه با ۸، و هند با یک فروند،  به‌ترتیب پس از آن قرار می‌گیرند. 

از جمله سایر بخش‌های توافق جدید، اشتراک قابلیت‌های سایبری، هوش مصنوعی، و سایر فن‌آوری‌های زیر آبی بین سه کشور است. 

در مقابل اما حزب سبز ایالت استرالیای جنوبی با این توافق جدید مخالفت کرده است. سناتور سارا هانسون-یانگ از این حزب خواهان ایجاد شغل‌های «پاک و سبز» شد. احزاب سبز در جهان معمولا با هرگونه استفاده از انرژی هسته‌ای مخالفند. 

در آمریکا نیز برخی از مخالفان جمهوری‌خواه بایدن او را بابت تصمیمی که باعث شده است روابط پاریس و واشنگتن خدشه‌دار شود، محکوم کرده‌اند.