پرستاری از زمین زندگی؛ ادبیات کودک و جهان شکننده

نویسنده پاکستانی کودکان را از دگرگونی‌های آب‌وهوایی آگاه می‌کند

رانی و سیلاب اثر رمانه حسین، نویسنده و تصویرگر پاکستانی - عکس از آمازون  

سیلاب‌های امسال آلمان و بلژیک و خشکسالی در سوریه و عراق، آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون و آب شدن پرشتاب یخ‌های قطب تنها بخش کوچکی از نمودهای دگرگونی‌های آب‌وهوایی در زمانه ما است. گرم شدن زمین در پیامد افزایش شتابنده فعالیت‌های صنعتی و افزایش شمار مردمان در جهان است و از دو سده پیش تاکنون جهان بدون پیامد نمانده است.

رمانه حسین، نویسنده و تصویرگری پاکستانی است که از دهه ۱۹۸۰ به کودکان درباره پیامدهای ویرانی‌هایی که کره زمین با آنان روبه‌روست آگاهی می‌دهد. او که عمده زندگی‌اش را در شهر کراچی گذرانده به نشریه سوئدی آسیای نیمروزین می‌گوید که در بیش از سه دهه کوشیده است که با نوشتن و تصویر کردن برای کودکان، آلودگی هوا، پلاستیک و پیشرفت و بار گران آن را بر گرده جهان زنده به هم پیوند دهد.

او می‌گوید من همیشه ترجیح داده‌ام درباره طبیعت و زیستار و دارایی‌های آن بنویسم یعنی درختان، جانوران، زمین و زیست‌بوم و نیز بدکاری سنگدلانه را با آنان. همچنین دوست دارم درباره همدلی، دوستی، آرامش، هماهنگی و پذیرفتگی بنویسم.

یکی از ‌کارهای تازه حسین پروژه‌ای است برای برانگیختن کودکان به دوست داشتن و خواندن کتاب. او می‌خواهد دوباره آن فرهنگی را که بزرگسالان می‌نشستند و برای کودکان کتاب می‌خواندند را زنده کند؛ چرا که به گفته او کتاب‌های کودکان برای آن نوشته شده‌اند که بلند خوانده شوند.

درست در زمانه‌ای که همه‌گیری کووید بسیاری را وادار کرد که از جنبش خود بکاهند و زمان بیشتری را با یکدیگر بگذرانند، رمانه حسین نیز به این اندیشید که اکنون زمانی است که پدرها و مادران و کودکان می‌توانند با هم بنشینند و به ویرانی جهانی زیست‌بوم‌ها بیاندیشند.

او از ماه مارس تا سپتامبر ۲۰۲۰ از آمریکا که خانه‌نشینی دوران همه‌گیری را در آنجا با خانواده‌اش سپری می‌کند بیش از ۱۷۰ ویدیو روی فیس‌بوک و اینستاگرام و یوتیوب بارگذاری کرده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

او نه‌تنها داستان‌های کتاب‌های خود را می‌خواند بلکه از کتابخانه نوه خود نیز کتاب‌هایی را برمی‌گزیند. آموزه‌ای از کتاب‌های نو و کهنه. از داستان‌های هزار و یک شب گرفته تا کتاب‌های پرآوازه شل سیلوراستاین.

در برخی از ویدیوها او کتاب‌ها را از انگلیسی به اردو برمی‌گرداند تا بچه‌ها در پاکستان بهتر آن‌ها را بفهمند.

هسته کار حسین زیست‌بوم و دشواری‌های آن است. نخستین کتاب‌های او «کوی حسن» درباره زباله و پاکسازی کوی و برزن بود و نیز داستان «کالا بهوت» که به کیسه پلاستیکی که همه‌جا بود زندگی و چهره داد؛ کتاب‌هایی که همچنان اهمیت دارند.

حسین در یکی از داستان‌هایش درباره افزایش جمعیت و آلودگی هوایی و صوتی و توسعه زیرساخت‌ها می‌نویسد و اینکه این اتفاق‌ها جای کمی برای جانوران و درخت‌ها گذاشته است.

و داستان رانی و سیلاب یکی از داستان‌های دو زبانه اوست در مجموعه‌ای چهارگانه درباره زندگی روستایی در پاکستان با محوریت قهرمان داستان که دختری است به نام رانی.

کارهای او نه‌تنها در پاکستان خوانده می‌شوند بلکه جهانی نیز شده و برای او پاداش‌های ادبی گوناگونی را به همراه آورده است.

افزون بر داستان‌خوانی‌های ویدیویی، او در سال ۲۰۲۰ نخستین کتاب الکترونیکی خود  را روی آمازون منتشر کرد که داستانی است درباره کودکی در شهربندان.

او درباره این کتاب گفته است که می‌خواسته برای نوه‌اش اتینه که در پاریس زندگی می‌کند روشن کند که ویروس کرونا پلید است و خسران زیادی را برای سرتاسر جهان به بار می‌آورد و اینکه باید محتاط باشیم و اقداماتی را پیش بگیریم که ما را از خطر برهاند. اینکه همه‌گیری روزی پایان خواهد یافت اما باید از این زمانه چیزی بیاموزیم.

حسین این داستان را به نثر نمی‌نویسد چرا که به نظرش اگر به نثر می‌نوشت کاری دل‌مرده و تاریک از آب در می‌آمد. در نتیجه کار را موزون می‌نویسد تا به گفته خودش از اضطراب کودکان بکاهد و هم‌زمان احتیاط و نیز امید را برساند.

او همچنین به کودکان می‌گوید که چرا در شهربندان مردم باید از رفت‌وآمدهای خود بکاهند و چرا چنین کاری حتی به صورت کوتاه‌مدت برای زمین و زیست‌بوم نیز خوب است.

حسین تاکید می‌کند که قصدش این نبوده است که برای کودکان موعظه اخلاقی کند بلکه می‌خواسته کتابی بنویسد که برای کودکان گیرا و خواندنی باشد و پیامی مهم را نیز بازگوید.

کتاب‌های او می‌تواند جایگزینی برای برخی کتاب‌های درسی خشک باشد که برای آموزش‌ کودکان و آگاهی دادن به آن‌ها درباره زیست‌بوم و دگرگونی‌های آب و هوایی استفاده می‌شود، چرا که خواندنی که همراه با لذت‌بردن باشد بیشترین کشش را برای کودکان خواهد داشت.

او از نویسندگانی است که ادبیات کودک به زبان اردو را پذیرای نوپنداشت‌هایی همچون توسعه پایدار یا پاسبانی از آب‌وهوا و زیست‌بوم کرده است. این هوای ادبی تازه بسیار بیش از افراط‌گرایی اسلامی مورد نیاز منطقه است.

بیشتر از کتاب