در مدت دو هفته، ۹ هواپیمای ترابری و سوخت‌رسان نیروی هوافضای فرانسه از سه پایگاه هوایی در عملیاتی به نام آپاگان (APAGAN) شرکت کردند و حدود سه هزار نفر شهروند فرانسوی و افغان را پس از سقوط دولت افغانستان در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ (۱۵ اوت ۲۰۲۱) از کابل تخلیه کردند. آپاگان با ۴۱ پرواز سومین عملیات بزرگ تخلیه شهروندان خارجی و افغان از کابل پس از سقوط دولت افغانستان و تسلط طالبان بر این کشور شد.
نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و نیروی هوایی سلطنتی انگلستان به ترتیب در این بازه زمانی ۱۲۴ هزار و ۱۵ هزار نفر از شهروندان کشورهای خود و همچنین شهروندان افغانستان را در همین بازه زمانی در جریان عملیات‌هایی به نام‌‌های «پناه به متحدان» (Allies Refuge) و «حفره» (Pitting) از کابل تخلیه کردند. این دو عملیات به ترتیب اولین و دومین عملیات بزرگ تخلیه شهروندان خارجی و افغان از کابل محسوب می‌شوند.
عملیات تخلیه شهروندان خارجی و افغان در کابل با انجام یک حمله تروریستی داعش خراسان به دروازه ورودی فرودگاه این شهر در تاریخ چهارم شهریور ماه منجر به کشته شدن ۱۷۰ شهروند افغان و ۱۳ نظامی آمریکایی شد. پس از آن، بسیاری از نیروهای نظامی دخیل در عملیات تخلیه، روند تخلیه غیرنظامیان با هواپیماهایشان را تسریع کردند و در نهایت ساعاتی پیش از فرا رسیدن زمان تعیین‌شده طالبان عملیات خود را به پایان رساندند؛ در حالی که صدها شهروند واجد شرایط تخلیه در افغانستان باقی مانده بودند.
ابوظبی، مقصد نخست هواپیماهای حامل شهروندان افغان و فرانسوی تخلیه‌شده از کابل
سرهنگ پاسکال یانی، سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح فرانسه، در این باره گفت: «تصمیم گرفته شد تا امارات متحده عربی به عنوان مرکز ثقل عملیات آپاگان انتخاب شود. واکنش نیروهای مسلح فرانسه بسیار سریع بود. از ساعات پایانی ۲۴ مرداد تا صبح ۲۵ مرداد، یک فروند سی-۱۳۰ و یک فروند ایرباس آ۴۰۰اِم به سمت پایگاه ۱۰۴ام نیروی هوافضای فرانسه (در ابوظبی) به پرواز در آمدند. نخستین هواپیما که به کابل رسید، ۴۰ نفر غیرنظامی را از افغانستان به امارات متحده عربی رساند.»
ابتدا دو فروند هواپیما حدود ۲۰۰ نفر از نیروهای ویژه هوابرد فرانسه را به کابل منتقل کردند. افرادی که علاوه بر محافظت از هواپیماها روی زمین وظیفه کمک به تامین امنیت فرودگاه و همچنین شناسایی اوراق هویتی شهروندان فرانسوی و شهروندان افغان واجد شرایط تخلیه را بر عهده داشتند. این نیروها تا روز ششم شهریور در فرودگاه کابل باقی ماندند و با پایان عملیات به پایگاه هوایی الظفره منتقل شدند.
یک فروند ایرباس آ۴۰۰ اِم نیروی هوافضای فرانسه که در عملیات آپاگان شرکت داشت
حدود سه هزار شهروند افغان در دو پرواز روزانه از کابل به الظفره در امارات متحده منتقل شدند. همان طور که پیشتر گفته شد، انتقال آن‌ها با یک فروند هواپیمای ترابری ایرباس آ۴۰۰اِم و یک فروند هواپیمای ترابری متوسط سی‌ـ۱۳۰اِچ‌ـ۳۰ (C-130H-30) صورت گرفت. با توجه به نیاز به انجام تعمیرات دوره‌ای روی این هواپیماها، امکان پروازدادن مستمرشان در بازه زمانی عملیات یعنی از ۲۵ مرداد تا ششم شهریور وجود نداشت و به همین دلیل در این روزها از دو فروند ایرباس آ۴۰۰اِم دیگر و یک سی‌ـ۱۰جِی‌ـ۳۰ (C-130J-30) نیز برای تخلیه افراد از کابل به ابوظبی استفاده شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
همان‌طور که در مقدمه عنوان شد، پس از حمله داعش خراسان و همچنین به دلیل نزدیک شدن به تاریخ تعیین‌شده طالبان برای پایان ماموریت‌های تخلیه، نیروی هوافضای فرانسه تخلیه شهروندان افغان و فرانسوی را در روز چهارم شهریور شدت بخشید و حتی در شماری از پروازها فراتر از تعداد تعیین‌شده مسافر سوار کرد.
سرتیپ دوم نیکولاس، فرمانده اسکادران و همچنین خلبان یکی از هواپیماهای ایرباس آ۴۰۰اِم که در ماموریت آپاگان شرکت داشت، در این باره گفت: «من در کل دوبار به کابل پرواز کردم. فرانسه، در مجموع می‌توانست سه پرواز در روز داشته باشد. مدت‌زمان توقف هرکدام هم در فرودگاه تنها ۳۰ دقیقه تعیین شده بود. یکی از اهدافمان این بود که در فرودگاه ترافیک ایجاد نکنیم و مطمئن شویم تخلیه شهروندان کشورهای دیگر بدون مشکلی صورت می‌گیرد. به دلایل امنیتی، ماموریت‌هایمان را با نیروهای آمریکایی هماهنگ کرده بودیم. در شرایط حساس و پرتنش ما حتی دست به اقدامات ویژ‌ه‌ای زدیم. برای نمونه ۲۶۶ نفر را در هواپیمای آ۴۰۰اِم حمل کردیم در حالی که تنها ۱۱۰ صندلی در آن وجود دارد.»
خلبانان هواپیماهای ترابری نیروی هوافضای فرانسه حین فرود و برخاستن از فرودگاه کابل منورهای منحرف‌کننده‌های موشک‌های حرارتی شلیک می‌کردند. این امر در راستای حفاظت از هواپیما در برابر موشک‌های دوش‌پرتاب صورت می‌گرفت که ممکن بود در اختیار طالبان، القاعده و همچنین داعش خراسان باشند.
انتقال افراد تخلیه‌شده از ابوظبی به پاریس
در حالی که ده‌ها هزار نفر از شهروندان افغان که نیروی هوایی آمریکا آن‌ها را از افغانستان تخلیه کرده بودند برای انجام کارهای اداری مربوط به انتقالشان به ایالات متحده همواره یک تا سه هفته در امارات متحده عربی، آلمان، اسپانیا، کویت، قطر و سایر کشورها نگهداری می‌شدند، شهروندان افغان تخلیه‌شده توسط فرانسه به همراه شهروندان فرانسوی در الظفره نگهداری نشدند و هرکدام تنها ساعاتی پس از ورود به ابوظبی با استفاده از هواپیماهای مسافربری و ترابری نیروی هوافضای فرانسه به فرودگاه بین‌المللی شارل دوگل در پاریس منتقل شدند.
نخستین پرواز انتقال این افراد با یک فروند ایرباس آ۳۱۰-۳۰۴ از اسکادران ۲/۳۱ از ابوظبی به پاریس در تاریخ ۲۶ مردادماه انجام شد. پس از آن با توجه به افزایش شمار افراد تخلیه‌شده از کابل، نیروی هوافضای فرانسه از هواپیماهای مسافربری ایرباس آ۳۳۰-۲۴۳ از همین اسکادران و نمونه سوخت‌رسان آن یعنی اِم‌آر‌تی‌تی (Airbus A330-243MRTT) از اسکادران ۱/۳۱ نیز برای انتقال افراد استفاده کرد. هر یک از این هواپیماها ۳۰۰ نفر را از امارات متحده عربی به فرانسه حمل کردند. در مجموع پنج پرواز با هواپیماهای مسافربری و ۱۰ پرواز با سوخت‌رسان‌ها صورت گرفت.
مهم‌ترین درسی که نیروهای نظامی شرکت‌کننده در عملیات‌های تخلیه شهروندان خارجی و افغان از کابل، آموختند هماهنگی و همکاری با یکدیگر در همه سطوح و مراتب بود، امری که بر سرعت تخلیه به خصوص در روزهای آخر آن افزود و از تلفات بیشتر شهروندان نیازمند تخلیه و همچنین نیروهای نظامی محافظت‌کننده از فرودگاه به شدت کاست.
در این رابطه فرمانده نیروی هوافضای فرانسه، ژنرال اِستِفان میل (Stéphane Mille) به نگارنده گفت: «مهم‌ترین دستاورد در مدت انجام این عملیات آن بود که ما با بسیاری از کشورها نه تنها در کابل بلکه در ابوظبی برای انجام ماموریت‌ها و پروازها تعامل داشتیم. این یک عملیات بسیار بزرگ هوایی بود. هر دقیقه هواپیما در کابل به زمین می‌نشست و به پرواز در می آمد، بدون آنکه وقفه‌ای ایجاد شود و این یک عملیات شگفت‌انگیز بود.»
ژنرال اِستِفان میل، فرمانده نیروی هوافضای فرانسه
گفتنی است، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا با استفاده از ۸۸ فروند هواپیمای ترابری سی‌ـ۱۷آ گلوب مستر ۳ جمعیتی افزون بر ۱۱۶ هزار و ۷۰۰ نفر را در فاز دوم عملیاتی نظامی موسوم به «پناه به متحدین» (Allies Refuge) در روزهای ۲۴ مرداد تا هشتم شهریور ۱۴۰۰ از کابل تخلیه کرد و پس از تخلیه در کویت، امارات متحده عربی و قطر آن‌ها را به آلمان، ایتالیا و اسپانیا منتقل کرد تا پس از اسکان موقت در پایگاه‌های هوایی چون رامشتاین، روتا و سیگونِلا به واشینگتن و فیلادلفیا در خاک آمریکا منتقل شوند. با وجود این، صدها شهروند آمریکایی و هزاران شهروند افغان واجد شرایط تخلیه در کابل باقی ماندند، افرادی که شماری از آن‌ها را قطر از افغانستان خارج کرد، اما بسیاری از آن‌ها توانایی ترک این کشور را ندارند.
