با هیچ هنر و هنرمندی نمی‌توان جلوی نحسی این سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری را گرفت و این نحسی گریبان جمهوری اسلامی را رها نخواهد کرد.

از نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری که نافرجام ماند بگذریم، تا دوم خرداد ۱۳۷۶ انتخابات در جمهوری اسلامی ایران به صورت غیررقابتی و کاملا رفاقتی برگزار می‌شد؛ به نحوی که خود نامزدها می‌آمدند می‌گفتند ما به اکبر رفسنجانی یا علی خامنه‌ای رای می‌دهیم. چند سال پس از رهبر شدن خامنه‌ای، که به اصرار و زمینه‌چینی رفسنجانی صورت گرفت، تغییرات نسلی و اجتماعی جامعه ایران بین روحانیان حاکم اختلاف انداخت.

«روحانیون مبارز» که «یونی»ها نامیده می‌شدند و «روحانیت مبارز» که «یتی‌»ها خوانده می‌شدند و زمان خمینی از هم جدا شده بودند، مقابل هم صف بستند. از دل این حوادث، دوم خرداد و ریاست‌جمهوری محمد خاتمی سر برآورد و در عمل، انتخابات به رقابت بین رفقا تبدیل و فصل جدیدی از مبارزه انتخاباتی آغاز شد.

«انتخابات» در جمهوری اسلامی دو لایه دارد: یکی شورای نگهبان که نامزدها را گزینش می‌کند و دیگری مردم که از میان گزینش‌شده‌ها یکی را برمی‌گزینند. شورای نگهبان تعدادی را گزینش می‌کند و مردم باید از میان گزینش‌شده‌ها، انتخاب کنند.

در دوم خرداد، تصور این بود که مرجع مردم به‌ویژه در شهرهای کوچک و شهرستان‌ها، همچنان روحانی و آخوند محل یا روستا است؛ در صورتی که این مرجع به دانشجویان تغییر کرده بود و آنها هم به رای دادن به محمد خاتمی سفارش می‌کردند.

با حذف خونین دانشجویان در ۱۸ تیر ۱۳۷۸ و سکوت و مماشات خاتمی و اصلاح‌طلب‌ها، کم‌کم هنرمندان و اشخاص سرشناس غیرسیاسی مرجع رای اولی‌ها شدند. با پایین کشیدن سن رای‌گیری از ۱۸ به ۱۶ سال، هم میزان مشارکت بالا می‌رفت و هم نیروهای مرجع تغییر می‌کرد.

از آنجا که انتخاب مردم حالا دیگر فراتر از روحانی محل بود، به تکنیک‌های مدرن و فیلم‌سازی و مناظره نیاز بود. انتخاب کارگردان هم نکته‌ مهمی به شمار می‌رفت. در زیر، به نام کارگردانان و نامزدهایی که برایشان فیلم ساختند اشاره می‌کنیم؛ شاید برای شما دیدن برخی از نام‌ها و نامزدها جالب باشد.

سال ۱۳۷۶

سیدمحمد خاتمی: بهروز افخمی، سیف‌الله داد، احمد مرادپور
علی‌اکبر ناطق‌نوری: بهزاد بهزادپور
محمد محمدی‌ ری‌شهری: حسین فردرو، یوسف مناجاتی
رضا زواره‌ای: رسول صدرعاملی

سال ۱۳۸۰

سیدمحمد خاتمی: احمدرضا درویش
احمد توکلی: ضیاء‌الدین دری، اکبر نبوی
علی شمخانی: مجید مجیدی و سیف‌الله داد
عبدالله جاسبی: فرجاد
حسن غفوری‌فرد: سعید ابوطالب
سیدمنصور رضوی: سعید جلیلوند
شهاب‌الدین صدر: جمال شورجه
علی فلاحیان: ضیاءالدین دری
مصطفی هاشمی‌طبا: فرزین رضائیان
محمود کاشانی: مراتی

 سال ۱۳۸۴

اکبر ‌رفسنجانی: کمال تبریزی
مصطفی معین: رخشان بنی‌اعتماد
علی لاریجانی: مهدی فخیم‌زاده
محسن رضایی: رسول ملاقلی‌پور
مهدی کروبی: بهروز افخمی
محمود احمدی‌نژاد: جواد شمقدری
محسن مهرعلیزاده: محرم زینال‌زاده

 سال ۱۳۸۸

میرحسین موسوی: مجید مجیدی، احمدرضا درویش و مهدی کرم‌پور
مهدی کروبی: علی معلم و بهروز افخمی
محمود احمدی‌نژاد: جواد شمقدری
محسن رضایی: محمدعلی فارسی

سال ۱۳۹۲

حسن روحانی: حسین دهباشی
سعید جلیلی: حسین شمقدری
محمدباقر قالیباف: بهروز شعیبی
علی‌اکبر ولایتی: محمدحسین لطیفی
محمدرضا عارف: مجید برزگر
محمد غرضی: جلال عطارزاده
محسن رضایی: اسماعیل فلاح‌پور

در انتخابات ۱۳۹۶ نام‌های روشنی از کارگردانان و سازندگان فیلم‌های مستند ارائه نشد. فیلم مستند حسن روحانی و نامزد پوششی او اسحاق جهانگیری، بیشترین توجه را به هنرمندان و سینما و فرهنگ به خرج داد و تبلیغ‌های شورانگیز و بی‌منطق برخی هنرمندان که نام‌های غیرحکومتی دارند مانند رخشان بنی‌اعتماد به انتخاب شدن روحانی کمک زیادی کرد؛ انتخابی که موردنظر خامنه‌ای هم بود زیرا روحانی در دور اول، برجام را به امضا رسانده و تحریم‌ها کاهش پیدا کرده بود و در امور کشور که در آستانه جنگ قرار داشت، گشایشی اتفاق افتاده بود و باید این راه ادامه پیدا می‌کرد.

با اتفاق‌های بعدی نظیر دی‌ماه ۹۶ و آبان ۹۸ و بعد، ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراین، دولت روحانی یکی از جنایتکارترین دولت‌های سال‌های پس از دوم خرداد شمرده شد. خانم بنی‌اعتماد هم که به مردم گفته بود برای همدردی با خانواده قربانیان به میدان آزادی همه‌ شهرها بروند، دستگیر و بعد از چند ساعت آزاد شد اما سپاه پاسداران و مسئول اصلی شلیک به هواپیمای اوکراینی، در تلویزیون به سخیف‌ترین شکل ممکن به او توهین کرد.

در این دوره از انتخابات، تنور آن‌چنان سرد است که هیچ هنرمندی پا پیش نگذاشته و فقط عکسی از عبدالله اسکندری در حال گریم محسن رضایی منتشر شده است. نخست، مجتبی امینی، تهیه‌کننده سریال تلویزیونی گاندو، به‌عنوان رئیس «ستاد انتخاباتی هنرمندان» ابراهیم رئیسی اعلام شد اما چندی بعد، خبر تکذیب شد و گفتند رئیسی اساسا چنین ستادی ندارد.

از اتفاق‌های جالب در این سال‌ها، حمایت ساسان حیدری معروف به «ساسی مانکن» از مهدی کروبی در انتخابات ۱۳۸۸ و خواندن ترانه‌ای برای تشویق مردم به رای دادن به او بود که جنجال زیادی به پا کرد. ساسی آن زمان ۲۱ سال داشت و خواننده زیرزمینی محسوب می‌شد اما بسیار مشهور شده بود. در مقاله‌ای به قلم زهرا حسینیان در رویترز، ضمن تحلیل وقایع انتخابات، از این ترانه‌ ساسی مانکن که ترجیع‌بند آن «رای ما رای به شما وای وای مهدی کروبی» بود، یاد شده است. روزنامه کیهان و جریان‌های هوادار محمود احمدی‌نژاد این کار را تقبیح کردند اما چهار سال بعد، وقتی ابراهیم رئیسی با حسن روحانی رقابت می‌کرد، دیدار ابراهیم رئیسی و امیرحسین مقصودلو معروف به تتلو، خواننده جنجالی رپ، انتقادهای زیاد هواداران روحانی علیه رئیسی را به همراه داشت.

در انتخابات اخیر هم «تتلو» اعلام کرد: «با اینکه اصلا دوست ندارم راجع به انتخابات صحبت کنم، این بار اما اگه آقای رئیسی رئیس‌جمهور بشه، من با همه اتفاقاتی که ممکنه برام بیفته میام ایران. من از اول هم اوکی بودم با آقای رئیسی. هنوزم اوکی‌ام. در ضمن دوره قبل همه ما رو مسخره کردن که هوادارهای ما به سن قانونی نرسیدن اما این دفعه چند سال گذشته و رسیدن. با اینکه خودم اصلا به سیاست اعتماد ندارم ولی باز اگه چهار سال پیش به حرف من گوش می‌کردین، لااقل الان چهار سال جلوتر بودین و زودتر عملکرد آقای رئیسی براتون روشن می‌شد.»

احمد شاملو در گفت‌وگوی مفصلش با ناصر حریری، در مورد تعهد و سیاست و هنر، بحث کاملی انجام داده است. در جایی حریری سوال می‌کند: «آيا هنر و سياست جایی به هم مى‌رسند؟» شاملو پاسخ به‌نسبت مفصلی می‌دهد و در پایان می‌گوید: «خب بله! یک جایی به هم می رسند: متاسفانه بر سر نعش یکدیگر.»

ظاهرا با هیچ هنر و هنرمندی نمی‌توان جلوی نحسی این سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری را گرفت و این نحسی گریبان جمهوری اسلامی را رها نخواهد کرد.