حکومت چین و رسانه‌های دولتی در این کشور، برای تحریم برخی شرکت‌های پوشاک غربی همچون نایکی، آدیداس و «اچ اند ام» حرکتی تازه را آغاز کرده‌اند. این اقدام به دلیل موضع‌گیری این شرکت‌ها در مورد شائبه شرایط کار اجباری برای تولید پنبه در منطقه مسلمان‌نشین سین‌کیانگ در غرب چین، صورت گرفته است.

چند ماه پیش، شرکت سوئدی «اچ اند ام» و شرکت آمریکایی «نایکی»، درمورد گزارش‌های منتشرشده‌ای که از به‌کارگیری اجباری کارگران برای تولید پنبه در سین‌کیانگ خبر می‌داد، ابراز نگرانی کرده بودند. در چند روز گذشته و با تحریک نهادهای حکومتی چین، این بیانیه‌ها باعث جنجال در رسانه‌های اجتماعی چین شده است.

«اچ اند ام»، دومین فروشگاه پوشاک بزرگ جهان است. حالا چندین فروشگاه اینترنتی در چین فروش محصولات آن ‌را متوقف کرده‌اند‌ و چندین نرم‌افزار مختلف نیز ارائه آن‌ را کنار گذاشته‌اند. در رسانه‌های اجتماعی، فیلمی از یک مرکز خرید در شهر چنگدو در استان سی‌چوآنِ چین منتشر شده است که در آن، تابلوهای تبلیغاتی «اچ اند ام» کنار گذاشته می‌شوند.

در میان شرکت‌های آمریکایی، نایکی و آدیداس بیش از همه مورد حمله قرار گرفته‌اند. روزنامه «مردم امروز»، ارگان حزب کمونیست چین، روز پنجشنبه خواستار تحریم گسترده این دو شرکت و سایر اعضای «ابتکار پنبه بهتر» همچون شرکت‌ «بِربِری» بریتانیا و «نیو بالانسِ» آمریکا شد. اعضای این ابتکار، در مورد پنبه تولیدی در سین‌کیانگ ابراز نگرانی کرده‌ بودند.

دعوت حزب حاکم چین باعث شده است تا ده‌ها چهره مشهور در چین، قراردادهای خود با این شرکت‌ها را قطع کنند. پوما، کانورس، کالوین کلاین، تامی هیلفیگر و یونیکلو از دیگر شرکت‌هایی‌اند که با این تحریم‌ها مواجه شد‌ه‌اند. هرگونه حرکت این‌چنینی با تشویق رسانه‌های دولتی در چین مواجه می‌شود.

هوانگ شوآن و سونگ چیان، دو بازیگر شناخته‌شده چینی که از سال گذشته برای تبلیغ «اچ اند ام» با این شرکت قرارداد بسته‌ بودند، اعلام کردند به کار خود با این شرکت خاتمه می‌دهند. وانگ ییبو، خواننده و بازیگر چینی، هم اعلام کرد با نایکی قطع رابطه کرده است.

بازی کامپیوتریِ «هانر آو کینگز» که تولید شرکت چینی «تِن‌سِنت» است هم اعلام کرده است که به همکاری خود با شرکت بِربِری خاتمه می‌دهد و طرح‌های معروف آن ‌را از لباس شخصیت‌های خود حذف می‌کند.

این اقدامات باعث شد تا در روز پنجشنبه، سهام نایکی و آدیداس در بازار سهام وال‌استریتِ نیویورک به ترتیب با سه و شش درصد سقوط مواجه شود. سهام بربری در لندن نیز بیش از چهار درصد و سهام «اچ اند ام» در سوئد نزدیک به دو درصد سقوط داشتند.

نهادهای حکومتی چین آشکارا تحریم این شرکت‌ها را آغاز کرده‌اند. کار از آنجا شروع شد که یک گروه مرتبط با حزب حاکم چین، بیانیه شرکت «اچ اند ام» درباره ماجرای سین‌کیانگ را در «ویبو» (یکی از رسانه‌های اجتماعی رایج در چین) منتشر کرد. این شرکت سوئدی در بیانیه خود در ماه سپتامبر، از گزارش‌های منتشرشده درباره کار اجباری برای تولید پنبه در سین‌کیانگ، «عمیقا ابراز نگرانی» کرده بود.

به‌دلیل دستگیری گسترده اویغورها و سایر شهروندان مسلمان چین، فرستادن‌ آنان به اردوگاه‌های «آموزش مجدد» و استفاده از آن‌ها به‌عنوان کارگر اجباری، گروه‌های حقوق بشری همواره از پکن انتقاد کرده‌اند. این گروه‌ها همچنین بارها به این مسئله اشاره کرده‌اند که چگونه کار اجباری مسلمانان چین در زنجیره جهانی تولید فناوری و محصولات مصرفی نقش مستقیم و غیرمستقیم دارد.

بیشتر کشورهای مسلمان جهان، از جمله حکومت جمهوری اسلامی ایران، به دلیل روابط حسنه با پکن، نه تنها از چین انتقاد نمی‌کنند، بلکه در مواردی حتی از دولت چین دفاع نیز می‌کنند؛ در مقابل آمریکا و سایر کشورهای غربی، چین را به این علت تحریم کرده‌اند؛ اما چین در پاسخ می‌گوید که اردوگاه‌های مذکور برای آموزش به شهروندان مسلمان و مقابله با فقر و افراط‌‌گرایی مذهبی تشکیل شده است.

یکی از گسترده‌ترین حمله‌ها به شرکت «اچ اند ام» در رسانه‌های اجتماعی را «اتحادیه جوانان کمونیست» که شاخه‌ای از حزب حاکم چین است، انجام داد. این سازمان در مطلبی نوشت: «پخش شایعه برای تحریم پنبه سین‌کیانگ و در همان حال تلاش برای سودآوری در چین؟ زهی خیال باطل!»

پس از آن بود که بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی چین، به «اچ اند ام» حمله کردند. در «ویبو» هشتگ «من از پنبه سین‌کیانگ حمایت می‌کنم» بیش از چهار میلیارد بار بازدید داشته است.

علی‌بابا و «جی‌دی دات کام»، دو فروشگاه اینترنتی مشهور چین، تمام محصولات «اچ اند ام» را از صفحات خود حذف کرده‌اند.

شرکت سوئدی «اچ اند ام»، روز چهارشنبه بیانیه‌ای در «ویبو» منتشر و اعلام کرد که همیشه موازین عالی و شفافیت در زنجیره جهانی خود را حفظ کرده است. در این بیانیه گفته شده است:‌ «این به معنای هیچ‌گونه موضع سیاسی نیست. گروه اچ اند ام همیشه به مصرف‌کنندگان چینی احترام می‌گذارد. ما به سرمایه‌گذاری و توسعه طولانی‌مدت در چین متعهدیم.»

این شرکت یادآوری کرد که با بیش از ۳۵۰ کارخانه تولیدی در چین همکاری دارد.

در چند ماه گذشته بسیاری از شرکت‌های غربی اعلام کردند که حاضر به استفاده از پنبه سین‌کیانگ نیستند، چرا که احتمال کار اجباری کشیدن از شهروندان مسلمان این منطقه در تولید آن وجود دارد.

دولت آمریکا در ماه دسامبر اعلام کرد که هرگونه واردات پنبه سین‌کیانگ ممنوع است. در توضیح این تصمیم گفته شد «شاید برای تولید این محصول از کار بردگی استفاده شده باشد که جزو آشکارترین موارد نقض حقوق بشر در جهان امروز است».

در مقابل، برخی از شرکت‌های چینی حالا با افتخار از استفاده خود از پنبه سین‌کیانگ خبر می‌دهند؛ شرکت «آنتا اسپورتز» چین با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که همچنان به استفاده از این پنبه ادامه می‌دهد. فروشگاه ژاپنی «موجی» که در بسیاری از نقاط جهان محبوب است نیز شروع به تبلیغ محصولاتی کرده است که از «پنبه سین‌کیانگ» استفاده می‌کنند.

روز پنجشنبه، شرکت «فیلا چین» که «آنتا اسپورتز» در سال ۲۰۰۹ از برند ایتالیاییِ «فیلا» خریداری کرده است، اعلام کرد که از پنبه تولیدشده در چین، ازجمله در منطقه سین‌کیانگ، استفاده می‌کند و روند خروج از «ابتکار پنبه بهتر» را آغاز کرده است.

برخی کاربران چینی هم به تحسین کفش‌های برند‌ «اسکچرز» در کالیفرنیای آمریکا پرداختند که اخیرا بیانیه‌ای در مورد کارگران اویغور منتشر و اعلام کرده بود بازرسی‌های درونی آن نشان داده است شواهدی مبنی بر این‌‌که پیمانکار چینی از «کار اجباری» برای تولید این محصولات استفاده می‌کند، پیدا نشده است.