«جنگ بر سر واکسن» با اتحادیه اروپا، برون‌رفت بریتانیا از بحران کرونا را دچار اخلال می‌کند. در همین راستا، کارشناسان در خصوص گسترش گونه‌های جهش‌یافته ویروس کرونا در قاره اروپا به بوریس جانسون، هشدار داده‌اند. 

نخست‌وزیر بریتانیا با اشاره به امکان شیوع موج سوم بیماری کووید-۱۹ در قاره اروپا گفت: «چنین موجی در نهایت به این کشور نیز خواهد رسید.»

متخصصان امور پزشکی هشدار می‌دهند، گرچه بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال بریتانیا، حداقل دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، با این حال، شیوع یک موج دیگر بیماری با توجه به گونه‌های جهش‌یافته، «اجتناب ناپذیر» خواهد بود. 

بوریس جانسون در حال انجام آخرین رایزنی‌ها با آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون، برای رفع احتمال ممنوعیت صادرات واکسن‌های تولید شده در قلمروی این اتحادیه به بریتانیا است. جانسون به دنبال حل و فصل این موضوع پیش از برگزاری اجلاس سران اتحادیه در روز پنج‌شنبه، است. 

به گفته یک منبع مطلع در دولت بریتانیا، این کشور خواهان «کاهش تنش» بر سر موضوع واکسن بوده و جانسون از سوی رهبران اتحادیه اروپا، اطمینان یافته که این اتحادیه به دنبال «منع صادرات» واکسن به بریتانیا نیست. 

اما منابع اتحادیه اروپا از نارضایتی شدید از شرکت داروسازی استرازنکا خبر می‌دهند. استرازنکا سازنده واکسن معروف به آکسفورد، دارای بخش‌های تولید واکسن، در اروپا و دیگر نقاط جهان مستقر است. این منابع اروپایی، نه بریتانیا و نه اروپا، بلکه مشکل را شرکت داروسازی استرازنکا می‌دانند. چرا که این شرکت، با همه کشورها و فراتر از ظرفیت تولید خود، قرارداد فروش و تحویل واکسن امضا کرده است. از این رو، این شرکت باید به تعهدات خود برای تحویل واکسن به مشتریان اروپایی خود عمل کند.

در حالیکه تعداد افراد واکسن‌ زده در بریتانیا به بیش از ۳۰ میلیون نفر رسیده، یک متخصص بیماری‌های واگیردار، تنش با اتحادیه اروپا بر سر عرضه واکسن را، علیه منافع بریتانیا دانست. 

دکتر برات پنکانیا از دانشگاه اگزتر، به روزنامه ایندیپندنت گفت: «تا زمانی که این بیماری در سطح جهان سرکوب نشده، هیچ کشوری نمی‌تواند فرض کند در معرض این ویروس نیست. بنابراین، صرف تاکید بر ایمن کردن ۷۰ تا ۸۰ درصد جمعیت بریتانیا، بدون توجه به واکسینه شدن دیگر کشورها، کارایی لازم را نخواهد داشت.» 

این متخصص بیماری‌های واگیردار، نسبت به خطر بی‌فایده شدن کارزار واکسیناسیون همگانی در بریتانیا، که اتفاقا تا الان نیز موفقیت‌آمیز بوده، هشدار داده و دلیل آن را افزایش ورود گونه‌های جهش‌یافته از کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و ایتالیا به بریتانیا می‌داند.

او هچنین در مورد شیوع کنترل نشده ویروس کرونا در نقاط گوناگون و افزایش گونه‌های مقاوم این ویروس در برابر واکسن، به عنوان بازگشت به نقطه صفر یاد کرد. 

پروفسور پاول هانتر از دانشگاه ایست انگلیا می‌گوید، شیوع موج دیگری از کووید-۱۹ در بریتانیا «اجتناب ناپذیر» است. با این حال، احتمال اینکه شدت موج جدید به فاجعه باری موج‌های اول و دوم باشد، کمتر است. 

او معتقد است: «اگر بتوانیم گونه جدید و رها شده ویروس را تحت کنترل درآوریم، در این صورت می‌توان به آرامش در تابستان امیدوار بود. اما با توجه به شیوع این گونه‌ها در اروپا، به محض رفع محدودیت‌های مسافرتی، شاهد سرایت آن به بریتانیا نیز خواهیم بود.»

اتحادیه اروپا تاکنون توانسته تنها به حدود ۱۳ درصد جمعیت خود واکسن بزند. در حالیکه، بریتانیا حدود ۴۴ درصد جمعیت‌اش را واکسینه کرده، که بیش از نیمی از کل جمعیت بزرگسال این کشور است. 

کمیسیون اروپا که متولی سفارش واکسن برای ۲۷ کشور عضو این اتحادیه است می‌گوید نکته کلیدی عمل متقابل است. از ابتدای ژانویه سال ۲۰۲۱، ۳۵ میلیون دوز واکسن از این اتحادیه صادر شده است، شامل ۱۰ میلیون دوز به بریتانیا.

با این حال، علی‌رغم حضور دو مجموعه تولیدی شرکت استرازنکا، مستقر دربریتانیا، و تعهد این شرکت به صادرات واکسن‌های تولیدی به اتحادیه اروپا، هیچ صادراتی از سوی بریتانیا به اتحادیه اروپا تاکنون صورت نگرفته است.

یک مقام اتحادیه اروپا روز یکشنبه گفت: «این اتحادیه با صادرات واکسن‌های تولید شده در کارخانه هالیکس هلند به بریتانیا مخالف است، چرا که در قرارداد فروش واکسن بین استرازنکا و اتحادیه اروپا، این واحد تولیدی ملزم به عرضه واکسن به هر دو طرف شده است.»

اریک مامر سخنگوی کمیسیون اروپا گفته: «موضوع ممنوعیت صادرات واکسن نیست، بلکه قضیه الزام شرکت‌ها به ایفای تعهداتشان نسبت به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، طبق مفاد تصریح شده در قراردادهای منعقده است.» او همچنین گفت که اتحادیه اروپا در حال گفتگو با بریتانیا در این‌باره است، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد.

شرکت استرازنکا از ارائه توضیح بر سر اختلاف پیش آمده خودداری کرده است. هم زمان داده‌های منتشر شده از تحقیقات انجام شده در آمریکا نشان می‌دهد که واکسن استرازنکا، ۷۹ درصد در پیشگیری از ابتلا به بیماری کوید-۱۹ کارآیی داشته و تا ۱۰۰ درصد در برابر ابتلای سخت به این بیماری موثر است. 

در حالیکه فرانسه، آلمان و ایتالیا از اعمال محدودیت‌های صادراتی به بریتانیا حمایت می‌کنند، دیگر کشورها، شامل هلند، بلژیک و ایرلند نسبت به قطع صادرات به بریتانیا محتاطانه‌تر عمل می‌کنند.

مایکل مارتین، نخست‌وزیر ایرلند، اعمال محدودیت اتحادیه اروپا بر صادرات واکسن را عملی واپسگرایانه می‌داند که می‌تواند منجر به اخلال در چرخه پیچیده تولید واکسن که شامل واردات اجزای مورد نیاز از سراسر دنیا است، بشود.

او همچنین گفت: «زمان آن است که لندن دست از زیاده‌خواهی بردارد و قبول کند که مقداری از واکسن‌های تولید شده در بریتانیا، به اتحادیه اروپا فرستاده شود.» 

در همین راستا، بوریس جانسون تلاش می‌کند که با رایزنی با مرکل و ماکرون سطح اختلاف دو طرف را کاهش دهد.

جانسون در پی صحبت با شرکای اروپایی طی چند ماه گذشته اطمینان یافته که آنها خواهان ممنوعیت صادرات واکسن به بریتانیا نیستند. او همچنین اضافه کرد: «به روشنی آنچه برای بریتانیا مهم است، تداوم برنامه واکسیناسیون همگانی، با توجه به گروه‌های اولویت‌دار بالای ۵۰ سال تا ۱۵ آوریل و پس از آن واکسیناسیون بی‌وقفه بقیه جمعیت کشور طبق نقشه راه تعیین شده است.»

هم زمان با کاهش نرخ مرگ و میر ناشی از بیماری کووید به ۱۷ نفر، بوریس جانسون هشدار داد که بریتانیا نمی‌تواند خود را از جهش‌های سرایتی که در آن سوی کانال مانش رخ می‌دهد، مصون نماید. او گفت: «متاسفانه می‌بینید که موج سوم در راه است.» 

او افزود: «مردم بریتانیا باید به روشنی بدانند که از تجربه قبلی درس گرفته‌ایم، وقتی موج سرایت ویروس کرونا به دوستان ما می‌رسد، متاسفانه به سواحل بریتانیا نیز خواهد آمد.» 

سخنگوی رسمی نخست‌وزیر بریتانیا به خبرنگاران گفته: «اورسلا واندرلین، اوایل امسال تائید کرده بود که تمرکز مکانیسم اتحادیه اروپا مبتنی بر شفافیت بوده و قصدی برای ایجاد محدودیت در صادرات محصولات شرکت‌هایی که به تعهداتشان عمل می‌کنند، ندارد. از این رو، بریتانیا از اتحادیه اروپا می‌خواهد که به انجام تعهداتش ادامه دهد.»