آیا نشست اخیر مقامات تهران و ابوظبی به معنی بهبود روابط است؟

جواد ظریف: اگر عربستان آماده گفتگو باشد، ما همواره آماده مذاکره با همسایگان هستیم

مشرق

جلسه بین مقامات عالی‌رتبه امنیتی ایران و امارات متحده عربی که این هفته در تهران برگزار شد، این احتمال را مطرح کرده که امکان آشتی بین مخالفین ممکن باشد.

به گزارش ایرنا، یک هیات هفت نفره رسمی از گارد ساحلی امارات متحده عربی روز سه‌شنبه با همتایان ایرانی خود دیدار کردند تا در مورد گستره‌ای از موضوعات دریایی از جمله امنیت مرزها، عبور و مرور غیرقانونی، حقوق شیلات و کشتی‌رانی در تنگه هرمز گفتگو کنند.

این اولین دیدار از این دست از سال ۲۰۱۳ تا کنون بود. اما در حالی که رسانه‌های خبری ایرانی این رویداد را پیشرفت دیپلماتیک بالقوه می‌دانند، یکی از مقامات خلیج فارس گفته اهمیت چندانی ندارد. از سوی دیگر خبرگزاری رسمی امارات اصلا هیچ اشاره‌ای به وقوع آن نکرده، تا چه برسد که آن‌را نشانه گرم شدن روابط بداند.

یک مقام بدون نام  به رویترز گفت: «این جلسه‌ای فنی است که خیلی‌وقت پیش سازمان داده شده بود تا در مورد مسائل معمول دریایی صحبت شود.»

سردار قاسم رضایی، از مقامات امنیتی ایران که مسئول نظارت بر مرزها است با فرمانده گارد ساحلی امارات، سرتیپ محمد علی مصباح الاحبابی، دیدار کرد.

مقامات اماراتی نگران محبوس بودن ماهیگیرانی هستند که وارد آب‌های سرزمینی ایران شده‌اند. اما مقامات ایران می‌گویند، هدف از این جلسه بهبود روابط با امارات و عربستان سعودی بوده است.

این نشست در حالی برگزار شد که تنش بین ایران و آمریکا بالا گرفته است. تقابل این دو از سال ۲۰۱۸ که دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج شد، افزایشی چشم‌گیر داشته است. ترامپ کارزاری از «فشار حداکثری» علیه تهران به راه انداخته و جنگ‌طلبان واشنگتن و برخی کشورهای عربی او را تشویق می‌کنند.

توقیف یک کشتی ایرانی توسط مقامات بریتانیا و جبل‌الطارق که ظاهرا به خواست دولت ترامپ انجام شده و سپس توقیف تانکر نفتی بریتانیایی توسط ایران نگرانی‌ها در مورد تقابل نظامی بین تهران و مخالفینش را بالا برده است.

بریتانیا و فرانسه اکنون می‌کوشند یک کریدور امنیتی دریایی سازمان دهند تا به ورود و خروج کشتی‌ها از خلیج فارس کمک کند — موضوعی که تهران با آن مخالفت می‌کند.

امارات نیز شاید سرگرم تعیین نحوه موضع‌گیری باشد، چرا که حمله‌ها به کشتی‌ها پس از این‌که بندرهای این کشور را ترک کردند، به نظر تاکیدی بر آسیب‌پذیری‌های آن است. ابوظبی اخیرا نیروهای خود در یمن را که مشغول مبارزه با شورشیان حوثی متحد با ایران هستند، طبق برنامه ریزی قبلی، بیرون کشید. البته تلاش کرد این حرکت را خروج از بحران چهار ساله فاجعه‌بار تصویر کند.

اما اشفورد، پژوهشگر موسسه کاتوی واشنگتن در توئیتر می‌نویسد: «امارات همچون یکی از هوشمندترین بازیگران سیاست خارجه در خاورمیانه است و موضع‌گیری خود در سیاست خارجی را به حسب شرایط انجام می‌دهد و حاضر است از هزینه‌هایی تلف‌شده عقب‌نشینی کند.»

امارات کنفدراسیون کوچکی از هفت شیخ‌نشین کوچک است و صدها هزار ایرانی در این کشور زندگی می‌کنند. این کشور مستقیما در خط آتش بین ایران و آمریکا قرار گرفته است.

پایتختِ امارات، ابوظبی، که منابع غنی نفتی دارد و ولیعهد آن، شیخ محمد بن زاید، به دولت ترامپ نزدیک است. اما استان دوبی که بیشتر جنبه تجاری دارد برای کسب و کار و گردشگری متکی به ایران است. برخی امارت‌های نه چندان بزرگ ساحلی نیز برای حفظ صنایع شیلات خود متکی به روابط خود با ایران هستند.

بعضی ناظرین می‌گویند مذاکرات چیزی فرای گفتگوهای لجستیکی نبوده‌اند.

تئودور کاراسیک، متخصص خاورمیانه در شرکت مشاوره «گلف استیت انالتکیز» می‌گوید: «این جلسه بین امارات و ایران در سطح گاردهای ساحلی‌شان بوده و این مذاکرات فقط مربور به شیلات و ماهی‌گیرها بوده و نه هیچ چیز دیگری.»

او افزود: «این مساله‌ای بین ایران و امارت‌های شمالی است که برای اقتصاد سنتی محلی مهم است.»

ایران مدت‌ها است می‌گوید، دولت‌های غربی باید از خلیج فارس بیرون روند و به دولت‌های همجوار به آن اجازه دهند، خود پلیس مسائل خودشان باشند. این کشور سال‌ها گفته که گفتگو با دولت‌های عرب مخالف خود را می‌پذیرد حتی با این‌که در مسائل منطقه‌ای در سوریه، لبنان، یمن و عراق در طرف مقابل آن‌ها قرار گرفته است.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، روز سه‌شنبه در تهران به روزنامه‌نگاران گفت: «اگر عربستان سعودی آماده گفتگو باشد، ما همیشه آماده گفتگو با همسایگان‌مان هستیم.» — پیغامی که در سال‌های اخیر بارها و بارها مطرح شده است.

او در ماه مه در طی سفری به بغداد گفت: «ایران آماده است با دولت‌های عرب حاشیه خلیج فارس پیمان عدم تعرض امضا کند.»

© The Independent