پالمیرا: از شهر نمادین داعش تا شهرک نظامیان وابسته به سپاه قدس

سکونت نظامیان و خانواده‌شان در پالمیرا و ساخت پایگاه نظامی در ابوکمال این نقشه چالش‌برانگیز سپاه برای سوریه است

پالمیرا ده ماه در دست داعش بود و اکنون در حال تغییر از شهری با جمعیت ۳۰ هزار نفره به شهرکی برای سکونت نظامیان وابسته یه سپاه است-JOSEPH EID / AFP

پالمیرا یا تدمر که زمانی زیباترین شهر صحرایی درمیانه مسیر تجاری شبه جزیره عربستان و شام بود، اکنون با گذشته تاریخی خود فاصله بسیاری دارد. داعش ویرانه‌های شهرباستانی را به مکانی نمادین برای کلیپ‌های ویدیویی خود تبدیل کرد و اکنون شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس آن را مکانی مناسب برای اسکان خود و خانواده‌هایشان می‌بینند.

شهر تدمر یا همان پالمیرا که در میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است، پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه، ۳۰ هزار نفر جمعیت داشت. شمار ساکنان این شهر اما ‌اکنون تنها به دو هزار نفر می‌رسد و گزارش شده است که شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس در صدد راندن همین تعداد اندک ساکنان و استفاده از پالمیرا به عنوان شهری با ماهیت پادگانی است.

افزایش میزان فروش املاک و مستغلات در این شهر جنگ‌زده، حیرت‌انگیز است. خانه‌های ویلایی لوکس به قیمت ناچیز سه هزار دلار فروخته می‌شوند. خانه‌های متوسط دو هزار دلار قیمت خورده‌اند. قیمت‌ها را نه مالکان که خریدارانی تعیین می‌کنند که از ایران، عراق، افغانستان و پاکستان به سوریه آمده‌اند؛ نیروهای نظامی سپاه قدس و شبه‌نظامیان وابسته.

ساکنان این شهر عموما به سمت شهرهای رقه، حسکه، قامشلی، منبج و حلب گریخته‌اند. گروهی دیگر آواره ترکیه، لبنان و یا اروپا شده‌اند.

گزارش اختصاصی اسکای‌نیوز نشان می‌دهد که افسران نظامی سپاه قدس اکنون ساکنان خانه‌های لوکس این شهرند و شبه‌نظامیان فاطمیون و زینبیون در بقیه خانه‌ها سکنی گزیده‌اند.

تیپ باقر، یا آنچنان که نیروهای سپاه قدس می‌گویند، بسیج عشایر سوریه، نقش مهمی در تغییر چهره پالمیرا ایفا کرده‌ است. این گروه شبه‌نظامی که در ماه‌های گذشته، فعالیتش را در بیابان مرکزی سوریه افزایش داده‌، متهم است که در قاچاق آثار تاریخی پالمیرا نیز نقش دارند.

آوارگان این شهر از آدم‌ربایی، قتل و شکنجه ساکنانی که در برابر تخلیه خانه‌هایشان مقاومت کرده‌اند سخن می گویند. منبع مستقلی برای تایید یا رد این اظهارات وجود ندارد ولی وضعیت سوریه در سال‌های گذشته چنان فاجعه‌بار بوده که به نظر نمی‌رسد تغییر ماهیت این شهر به شیوه‌ای دیگر رخ داده باشد.   

چرا پالمیرا مهم است؟

پالمیرا شهری مهم بر سر شاهراهی است که دیرالزور را به دمشق متصل می‌کند. مثلث سبز دیرالزور، المیادین و ابوکمال، در شرق سوریه و متصل به مرز عراق است. نیروهای سپاه پاسداران و حشد‌الشعبی عراق عمدتاً از شاهراه ارتباطی‌ای که از بغداد آغاز می‌شود و بعد از گذشتن از الرمادی و القائم وارد خاک سوریه می‌شود، برای انتقال تجهیزات، نیروهای نظامی و فرماندهان منطقه‌ای استفاده می‌کنند.

ایران قصد دارد در مثلث سبز ابوکمال، دیرالزور و المیادین پایگاه دائمی برای نیروهای سپاه قدس ایجاد کند. به همین دلیل این منطقه در دو سال گذشته شاهد حملات متعدد هواپیماهای اف‌۳۵ اسرائیلی بوده است.

اسکان فرماندهان نظامی سپاه قدس و شبه‌نظامیان وابسته، در پالمیرا یک تصمیم استراتژیک نظامی است تا آن‌ها را به صورت همزمان در نزدیکی دو پایتخت مهم یعنی دمشق و بغداد قرار دهد و امکان ایجاد پایگاه دائمی را فراهم آورد.

دومین نکته مهم درباره پالمیرا این است که به دلیل ثبت جهانی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو، حمله نظامی به آن مصداق جنایت جنگی است. به همین دلیل هواپیماهای نظامی اسرائیل نمی‌توانند حملات خود را به آن‌جا بدون محاسبه این نکته برنامه‌ریزی کنند.

اسرائیل بارها اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد ایران پایگاهی دائم در سوریه ایجاد کند. حال به نظر می‌رسد ایران چالشی پرهزینه برای اسرائیل ترتیب داده است؛ ساخت تدریجی پایگاه نظامی در ابوکمال در حالی که فرماندهان ارشد و بدنه نیروها چندین کیلومتر آن‌طرف‌تر در پناه میراث جهانی سکنی گزیده‌اند.