فارغ از این که چه کسی برنده انتخابات در روز سه‌شنبه شود، روابط هند با ایالات متحده در طول چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طرز بی‌برگشتی تغییر کرده است.

هند که چند دهه است بین قدرت‌های بزرگ جهانی توازن خودمختاری راهبردی خود را به خوبی حفظ کرده است، حالا بیش از هر زمان دیگری پس از استقلال به وضوح به آمریکا متمایل شده است.

رسیدن به چنین رابطه‌ای، بسیار عمیق‌تر از صرفا «عشق برادرانه» بین ترامپ و نارندرا مودی، نخست وزیر هند است. نزدیکی این دو ریشه در نیاز طرفین به مواجهه با تهدید رو به رشد و جسارت‌آمیزی به نام چین دارد.

از زمانی که ترامپ قدرت را به دست گرفت، هند در دو رویارویی نظامی عمده با همسایه بزرگ خود در شرق درگیر بوده است. یکی در دوکلام در سال ۲۰۱۷ و دیگری بحران ادامه‌دار در لاداک که در همین ماه ژوئن گذشته شاهد کشته شدن ۲۰ سرباز هندی به دست نیروهای چینی بود.

در همان زمانی که روابط هند و چین از زمان جنگ ۱۹۶۲ به پایین‌ترین حد خود می‌رسید، ترامپ بارها با پکن درگیر شد و یک جنگ تجاری درازمدت را در دوره ریاست جمهوری خود به راه انداخت و در آخرین مصاحبه خود، از چین به عنوان «بزرگترین خصم» نام برد.

مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، در دیدار این هفته خود از دهلی گفت که آمریکا در جنگ مقابل چین «در کنار هند می‌ایستد» و همزمان، یاد کشته‌شدگان واقعه لاداک را گرامی داشت. او در حال حاضر در تور آسیایی خود، از سریلانکا و مالدیور گرفته تا اندونزی و ویتنام، پیام ضدچینی ترامپ را به گوش کشورهای آسیایی می‌رساند.

و در حالی که هند بر خودمختاری راهبردی خود در گذشته تأکید کرده است، دهلی و واشنگتن در ماه‌های اخیر نقش فعالی در شکل‌گیری «چهار ضلعی ملل» (آمریکا، ژاپن، استرالیا و هند) داشته‌اند که همگی در یک موضوع مشترک که اختلاف با چین باشد، با یکدیگر اتفاق‌ نظر دارند. استرالیا ماه آینده برای اولین بار پس از ۱۳ سال در مانور دریایی سالانه مالابار شرکت خواهد کرد.

پومپئو و مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا، در بخشی از دیدار خود در هند، معاهده «توافق همکاری و مبادله مبنایی» را روز سه‌شنبه با همتایان هندی خود به امضا رساندند، که بر اساس آن هند برای اولین بار اجازه می‌یابد در سیستم‌های نظامی خود از داده‌های فضایی پیشرفته آمریکا بهره‌برداری کند.

این آخرین توافق از چهار توافق بنیادین نظامی بین هند و آمریکا است که در دو دهه گذشته به امضا رسیده‌اند (سه مورد دیگر از اوت ۲۰۱۶ به این طرف حاصل شدند).

گرچه این فرآیند نزدیکی نظامی  در دوره ترامپ شتاب بیشتری گرفت، ولی به گفته ژنرال نیرمال چاندر ویج، رئیس سابق ارتش هند، به ایندیپندنت، سال‌ها بود که با «صرف زمان زیاد برای تجزیه و تحلیل و برآورد عوارض آن» توسط هند در حال شکل‌گیری بود.

وی گفت: «در طول این دوره، ما دریافتیم که منافع هند و منافع آمریکا در جهتی یکسان و با هدفی یکسان در حرکت است. و به همین دلیل هند گامی به پیش برداشته و توافقات نظامی بنیادین را امضا کرده است.»

ژنرال ویج افزود: «منافع ما هرگز تشکیل یک اتحاد علیه چین نبوده، بلکه حفظ امنیت و منافع اقتصادی‌مان، به هر قیمتی، بوده است.»

نشانه‌های پیوند نظامی نزدیک‌تر بین دو کشور فقط مربوط به امنیت نیست، بلکه مبادله تجاری نیز هست. با معاملاتی نظیر بالگردهای آپاچی و سیهاک و سایر هواگردهای بزرگ، فناوری مافوق قرمز و پدافندی و بسیاری تجهیزات دیگر، ارزش تجارت نظامی بین هند و چین از صفر در سال ۲۰۰۸ به ۲۰ میلیارد پوند در سال ۲۰۲۰ رسیده است.

این تجارت باعث تضمین هزاران شغل در هر دو کشور می‌شود و با چشم‌داشت آمریکا به بازار هند برای فروش هواپیماهایش (که دهلی پیش‌تر از روسیه تأمین می‌کرد و حالا به سراغ فرانسه رفته اس) به احتمال زیاد بزرگتر هم خواهد شد.

به گفته ام کی بادراکومار، دیپلمات نظامی هند، «تلاش شدید آمریکا برای امکان‌پذیر کردن تعامل درونی» نظامی با هند با سیاست «اول آمریکا» ترامپ، که «تأکید جدی بر ایجاد اشتغال در داخل آمریکا» دارد و نیازمند «همکاری با هند به عنوان شریک اصلی خود در سیاست اقیانوس هند و آرام» است، سازگاری کامل دارد.

او با اشاره به این که هند، بدون هیچ صنعت نظامی داخلی قابل ملاحظه‌ای، حالا آمریکا را منبع اصلی فناوری نظامی پیشرفته می‌داند، افزود: «چیزی که در رویارویی هند و چین به چشم می‌رسد، کوتاهی ما در آمادگی نظامی است.»

چین پریشانی خود را از محکم‌تر شدن روابط هند و آمریکا به وضوح نشان داده است و در جریان سفر این هفته پومپئو به آسیا، در چند نوبت اظهار نارضایتی کرده است.

وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین، آمریکا را به اتخاذ یک استراتژی آسیایی-اقیانوسیه‌ای متهم کرده است که بر «تفکر جنگ سرد» استوار است و برای «حفظ نقش استبدادی آمریکا و نظام سلطه‌اش» طراحی شده است.

وانگ از سران آمریکا خواست تا از «پراکندن تخم نفاق بین کشورهای منطقه و به هم ریختن صلح و پایداری منطقه» دست بردارند، و افزود: «چین فرصت است، نه تهدید. شریک است، نه حریف.»

به گفته ژنرال جی جی سینگ، یک رئیس بازنشسته دیگر از ارتش هند که به عنوان فرماندار استان مرزی آروناچال پرادش هند هم انجام وظیفه کرده است (که چین حاضر به رسمیت شناختن آن نیست)، هیچ شکی نیست که چین «بسیارا آزرده شده» است.

وی ضمن پذیرش این که «ما هنوز برای رسیدن به چین خیلی کارها باید انجام دهیم»، گفت: «هیچ کشور دیگری جز هند نمی‌تواند با چین برابری کند و در تمام ابعاد در مقابل آنها بایستد.»

کارشناسان توافق دارند که گرچه روند نزدیکی روابط هند و آمریکا طی چهار سال گذشته قابل برگشت نیست، قدم بعدی بستگی زیادی به این دارد که چه کسی بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا تکیه بزند.

دکتر بی‌آر دیپاک، استاد مطالعات چین در مرکز مطالعات چین و آسیای جنوب شرقی دانشگاه جواهرلعل نهرو، می‌گوید دولت بایدن «ممکن است به اندازه تیم ترامپ در مقابل چین بی‌پرده نباشد؛ هرچند هر دو در جریان انتخابات، چین را مورد حمله قرر می‌دهند». او می‌گوید: «بایدن در صورت پیروزی ممکن است پس از انتخابات یک سیاست متوازن رودررو با چین اتخاذ کند.»

بادراکومار که سفیر هند در ترکیه و ازبکستان بوده است، می‌گوید در صورت برنده شدن دموکرات‌ها در انتخابات ممکن است سیاست خارجی آمریکا «بازآرایی» شود.

او می‌گوید: «نمی‌دانم برای جو بایدن هم تشکیل یک اتحاد آسیایی در مقابل چین به رهبری آمریکا، هنوزهم اولویت داشته باشد یا نه. بایدن در مصاحبه هفته گذشته خود با برنامه ۶۰ دقیقه، بین روسیه به عنوان تهدید و چین به عنوان حریف تفکیک قائل شد. و او به طور ضمنی اشاره کرد که مدیریت روابط باید به گونه‌ای باشد که نیاز به استفاده از زور را منتفی کند.»

در حالی که ترامپ از روابط فرااقیانوس اطلسی امریکا اظهار پشیمانی کرده است و در جنگ تجاری با چین موفق به جذب متحد از اروپا نشده است، بایدن تقریبا به طور حتم «اتحاد فرا اقیانوس اطلسی را به عنوان اصلی‌ترین سیاست امنیتی و خارجی خود بازاحیا خواهد کرد.»

به گفته بادراکومار، این امر حکم خواهد کرد که آمریکا «یک سیاست مشارکت با چین را، به رغم تمام اختلافات، در پیش بگیرد. چنین سیاستی به علت تجارت پویا و پیوندهای اقتصادی با چین، ترجیح شرکای اروپایی آمریکا نظیر آلمان یا ایتالیا نیز هست.»

سینگ می‌گوید، تا جایی که به هند مربوط است، در ژئوپولیتیک «چیزی به نام دوست دایمی و دشمن دایمی نداریم. فقط منافع ملی دایمی هستند.»

او گفت: «بنابراین، فارغ از این که چه کسی برنده انتخابات آمریکا شود، کسانی که در نظام هستند، موظفند منافع ملی آمریکا را به رئیس جمهوری گوشزد کنند و اولویت را به منافع آمریکایی‌ها بدهند. در دنیای امروز، آمریکا هند را در کنار خود لازم دارد و بدون آن دشوار بتواند نقش برتر خود را در جهان حفظ کند.»

سینگ ادامه داد: «هند در توازن قدرت‌های جهانی، جزو ایالت‌های نوسانی است. بنابراین، حتی اگر دولت در آمریکا تغییر کند، آمار هند عامل مهمی است.»

سینگ معتقد است که هند از روابط ناسالم بین چین و آمریکا در دوره ترامپ بهره خوبی برده است و تا وقتی جمهوری‌خواهان در قدرت هستند، ممکن است به همین ترتیب ادامه دهد. او می‌گوید: «در طول دوره جنگ سرد آمریکا و روسیه، چین بهره زیادی از آمریکا برد. امروز هند هم با درگیری‌های بین چین و آمریکا در وضعیت مشابهی قرار دارد.»