امضای توافقنامه تجاری میان جمهوری کریمه و سوریه که تحت تحریم‌ها و مجازات شدید ایالات متحده و اروپا قرار دارد، نه‌تنها برای سوریه که در باتلاق جنگ‌های پایان ناپذیر فرورفته است به عنوان طناب نجاتی به شمار رفته، بلکه آینده این کشور و سرنوشت تحولات آن را نیز در زیر سایه چتر روسیه رقم می‌زند.

گسترش روزافزون نقش مسکو در ابعاد مختلف سوریه طی دو سال اخیر، نشان می‌دهد که روسیه  سعی دارد سوریه را از وضعیت آشفته کنونی بیرون کشد، همان‌گونه که حضور گسترده نظامی مسکو در سال ۲۰۱۵، مسیر کشمکش‌های منطقه‌ای را در این کشور تغییر داد و تصرف شهر حلب، نفس تازه‌ای به رژیم دمشق بخشید.

البته مسکو که از هنگام ورود به سوریه توانست رژیم بشار اسد را به پیروزی‌های نظامی برساند، به آسانی می‌تواند بخش اقتصاد سوریه را نیز تقویت کند و زمینه سرمایه‌گذاری در عرصه‌های انرژی، نفت، حمل و نقل و دستیابی به بنادر دریایی را فراهم کند و تردیدی نیست که سوریه نیز در وضعیت ناهنجار کنونی، به حمایت کشوری به وسعت و قدرت روسیه نیازمند است.

در همین راستا، رضوان المبیض، کارشناس امور اقتصادی سوریه در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: موفقیت تلاش‌های روسیه در ایجاد فضای مناسب و پیوند دادن سوریه با جهان خارج به منظور شکستن محاصره تحمیل شده بر این کشور، در گسترش روابط میان سوریه و جمهوری کریمه، آشکار می‌شود. اما به‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر در این زمینه، به اجرا درآمدن قانون سزار از سوی ایالات متحده در ۱۷ ماه ژوئن گذشته، اقدامات سوریه برای بهره‌برداری از روابط تجاری با جمهوری کریمه را دچار چالش می‌کند.

در حالی‌که توافقنامه تجاری سوریه و جمهوری کریمه، سهولت‌های بسیاری را برای شرکت‌های تجاری دو کشور در زمینه برگزاری نمایشگاه‌ها و تبادل کارشناسان فراهم می‌کند، اما عمده‌ترین تلاش دو جانب متمرکز بر تأسیس یک شرکت حمل و نقل بزرگ است. وی گفت: روابط سوریه با جمهوری کریمه پیش از انعقاد توافقنامه تجاری اخیر، نیز شاهد پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای بود، به ویژه پس از آن‌که افزایش نقش اقتصادی روسیه در سال ۲۰۱۸، جمهوری کریمه را قادر به مشارکت و افزایش مبادلات تجاری با سوریه کرد. البته تأسیس آن‌چه به عنوان اتاق بازرگانی سوریه در جمهوری کریمه، یاد می‌شود، می‌تواند زمینه سهولت‌های مالی و بانکی و ایجاد کارخانه‌ها و شرکت‌های مختلف در بخش‌های معدن، نفت و کشاورزی را فراهم کند.

در همین حال، ناظران بدین باورند که رابطه جمهوری کریمه با سوریه آن‌گونه که به نظر می‌رسد صمیمانه نیست؛ زیرا این رابطه در نهایت به محور منافع روسیه می‌چرخد، هرچند جمهوری کریمه پس از بحران سال ۲۰۱۴ و سرنگونی ویکتور یانوکوویچ و حتی در قرن هجده میلادی به عنوان بخشی از فدراسیون روسیه به شمار می‌رفت. اما به هرحال، جمهوری کریمه در تلاش است از سرمایه‌گذاری در کشوری که جز دریا، مسیر دیگری برای ارتباط با جهان ندارد، بیشترین سود را به دست آورد. 

رضوان المبیض معتقد است که پس از اوج‌گیری بحران سیاسی و اقتصادی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹، که به نقش آشکار و پنهان لبنان در فعالیت‌های تجاری سوریه پایان داد، سوریه ناگزیر شد برای تأمین نیازهای روزافزون خود، در جست‌وجوی مقصد دیگری باشد، به ویژه این‌که تمام مرزهای زمینی سوریه با کشورهای همسایه مسدود است. افزون بر این‌که پیامدهای بحران جنگ در سوریه، این کشور را در تمام عرصه‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری به شدت آسیب پذیر کرد. این وضعیت ناهنجار باعث افزایش میزان مبادلات تجاری میان سوریه و جمهوری کریمه شد و سوریه در ازای صادرات محصولات کشاورزی به جمهوری کریمه، محموله‌های مواد غذایی و مصرفی را از آن کشور وارد سوریه می‌کند. شکی نیست که آغاز این روند، اهمیت مسیر تجارت دریایی برای سوریه که تمام گذرگاه‌های دیگر به روی آن مسدود شده است را آشکار می‌کند.

مجمع اقتصادی بین المللی "یالتا" که سال گذشته در شبه جزیره کریمه برگزار شد و سوریه با هیئت بزرگی به ریاست محمد سامر خلیل، وزیر اقتصاد، در آن شرکت کرد، نقش عمده‌ای در دستیابی به توافقنامه‌های تجاری میان دو جانب داشت. وزیر اقتصاد سوریه در آن نشست تأکید کرد که سوریه، نیاز به همکاری شرکت‌های روسیه دارد تا با تأسیس شرکت حمل و نقل که ارتباط جمهوری کریمه را از طریق بنادر طرطوس و لاذقیه با سوریه برقرار کند، حجم مبادلات تجاری با جمهوری کریمه را افزایش دهد.

البته نقش رو به توسعه جمهوری کریمه در سوریه، پیوند به سیاست‌های مسکو در منطقه دارد، به ویژه پس از آن که سرگئی آکسیونوف، رئیس جمهوری کریمه در سال ۲۰۱۸، از سوریه دیدار کرد. این کشور سعی دارد با استفاده از حمایت روسیه، روابط تجاری خود را از طریق دریا توسعه دهد.

امان ناظران معتقدند که فرد غرق شده چگونه می‌تواند غریق دیگری را نجات دهد. جمهوری کریمه که به دنبال بحران سال ۲۰۱۴ و همه‌پرسی که این کشور را زیر چتر روسیه قرار داد، خود در باتلاق تحریم‌های واشنگتن و کشورهای اروپایی فرورفته و شماری از شخصیت‌ها و نهادهای آن تحت تحریم قرار گرفته اند، بنابر این، این کشور چگونه می‌تواند سوریه را از بحران اقتصادی برهاند؛ زیرا تحریم‌های اعمال شده علیه جمهوی کریمه بدون شک مانع توسعه روابط تجاری این کشور با سوریه می‌شود.