جهان با شرایط اضطراری همه‌گیری کووید-۱۹ دست به گریبان است، اما مسؤولان و سران کشورها هم‌زمان با نگاهی به آینده به دنبال برنامه‌ریزی برای بهبود هرچه سریع‌تر اوضاع هستند. در تعیین بسته انگیزشی کرونا باید بحران اقلیمی را در اولویت قرار داد. برای «برگرداندن اوضاع به حالتی بهتر از قبل» و تضمین پایداری بلندمدت سیاره‌مان نباید این فرصت را از دست بدهیم. 

بحران کووید-۱۹ بی‌سابقه است اما ساختارهای بین‌المللی لازم برای نشان دادن واکنشی مؤثر و عادلانه وجود دارد. پیمان پاریس در سال ۲۰۱۵ و با همبستگی تنگاتنگ جهانی شکل گرفت و حاصل سال‌ها مذاکرات دقیق جامعه جهانی بود. جمهوری جزایر مارشال با افتخار نقش اصلی را در این فرایند بازی کرد و با دور هم جمع کردن کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در پاریس این «ائتلاف بلندپروازانه» را رقم زد. از آن سال تاکنون این اتحاد چراغ راهی در رسیدن به اهداف اقلیمی بوده است. 

در چند ماه آینده دولت‌ها باید به تعهدات اساسی خود طبق این پیمان عمل کنند. سه بند از این تعهدات از همه مهم‌تر است. 

اولین آن‌ها طبق بند دوم این پیمان «هماهنگی امور مالی کشوری با اهداف کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و توسعه بدون دامن زدن به بحران اقلیمی» است. به عبارت دیگر، دولت‌ها باید طوری هزینه کنند که بتوانند همچنان به هدف بسیار مهم حداکثر ۱.۵ درجه افزایش دمایی که محققان برای بقای کشورها تعیین کرده‌اند پایبند بمانند.» همه بسته‌های انگیزشی باید با توجه به این هدف ارزیابی و تعیین شود. 

متأسفانه بسیاری از کشورهایی که با افتخار پیمان پاریس را امضا کرده‌اند، نتوانسته‌اند به این هدف وفادار بمانند. در تدوین بسته‌های بازیابی به لزوم هم‌خوانی آن با روح پیمان پاریس و مفاد آن توجهی نمی‌شود. این بسته‌ها با استفاده از بودجه عمومی قصد سر پا نگه داشتن صنایع آلاینده را دارند ولی شرایط لازم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را در مورد این صنایع اعمال نمی‌کنند. 

دومین تعهد مهم کشورها طبق پیمان پاریس این است که از سال ۲۰۱۵ به بعد هر پنج سال یک بار میزان تعهد خود به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای یا مشارکت‌های ملی (ان‌دی‌سی) را روزآمد کنند. پس کشورها باید در سال ۲۰۲۰ راهبردهای اقلیمی خود تا سال ۲۰۵۰ را تعیین کنند و با هدف نهایی حذف کربن از محیط زیست، قدم به این راه دراز بگذارند. هر کشور با تدوین ان‌دی‌سی و برنامه راهبردی ۲۰۵۰ هم انگار بیانیه‌ای داده که عزم سیاسی آن کشور را در این مورد نشان می‌دهد، و هم برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های ضروری به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با اثرات اقلیمی برنامه‌ریزی کرده است.   

بانک جهانی، برنامه عمران ملل متحد (یوان‌دی‌پی) و بانک‌های توسعه در هر کشور همگی برای شتاب دادن به این فرایند برنامه‌هایی دارند. مثلاً در برنامه راهبردی ۲۰۵۰ جمهوری جزایر مارشال موسوم به «تایل تیل او»، برای کاهش سرعت تغییرات اقلیمی و (با همان درجه اهمیت) سازگار شدن با تغییراتی که تاکنون به وجود آمده است، سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر و صرفه‌جویی در مصرف انرژی، حمل و نقل و مدیریت پسماند را ضروری دانسته‌اند. این برنامه حاوی پیشنهادهایی راهبردی مشخصی نیز هست، مانند لزوم تعهد وزارت دفاع ایالات متحده به تبدیل انرژی گرمایی اقیانوس و استفاده از آن در تأمین انرژی مورد نیاز برای پایگاه نیروی دریایی خود واقع در آبسنگ حلقوی کواجالین در جزایر مارشال. این فناوری انرژی تجدیدپذیر می‌تواند وضعیت منطقه مذکور را به کلی دگرگون کند. 

وزیران اقتصاد کشورها شروع به تدوین طرح‌های انگیزشی کرده‌اند و باید از همخوانی این طرح‌ها با تعهدات اقلیمی کشورشان طبق بند دوم پیمان پاریس، ان‌دی‌سی و برنامه‌های راهبردی ۲۰۵۰ خود اطمینان حاصل کنند. دولت‌ها نیز باید با آینده‌نگری اهداف سال ۲۰۱۵ را روزآمد کنند طوری که فناوری‌های پاک هرچه بیشتر و ارزان‌تر تأمین شود و با انجام تحقیقات علمی مدارکی هرچه شفاف‌تر برای نشان دادن ضرورت گذار به انرژی پاک به دست دهند. کشورهای در حال توسعه ‌چون کشور من، رواندا و جامائیکا هم اکنون این کار را کرده‌اند و اقتصادهای بزرگی که منابعی بسیار بیشتر از ما در اختیار دارند نیز باید همین کار را بکنند. 

در نهایت، کشورهای آسیب‌پذیر با سه مشکل هم‌زمان مواجه شده‌اند یعنی خطر کووید-۱۹، اثرات اقتصادی آن و بحران اقلیمی رو به وخامت. کشورهای توسعه‌یافته باید با همبستگی دست به دست هم دهند و در بهبود این شرایط برای داشتن آینده‌ای باثبات به ما کمک کنند، نه این که فقط به فکر خود باشند و از زیر بار مسؤولیت شانه خالی کنند. ما کشورهای آسیب‌پذیرتر نیاز به حمایت این کشورها داریم، از جمله با تخفیف بدهی، حمایت‌های دوجانبه و اقدامات فوری توسط نهادهای چندجانبه. هم‌چنین باید صندوق اقلیم سبز (جی‌سی‌اف) را در این دوران بحرانی توسعه بین‌المللی پرپول نگه دارند. 

واضح است که جهان از پس این همه‌گیری تغییرات اساسی خواهد کرد. در سطح فردی به گمانم مردم پس از پایان قرنطینه با شور و اشتیاقی تازه کمر به ساختن دنیایی بهتر، باثبات‌تر و امن‌تر خواهند بست. همین روح کارآفرینی با چشم‌اندازی ورای منابع فعلی و در دسترس همراه با عزمی جدی برای تحقق بخشیدن به آن عامل ایجاد خلاقانه‌ترین و هیجان‌انگیزترین نوآوری‌ها در دنیای پس از همه‌گیری خواهد شد. دولت‌ها نباید از حمایت مالی برای شکوفایی این موج خلاقیت انسانی دریغ کنند، بلکه باید از زیرساخت‌های بین‌المللی حاصل دهه‌ها تلاش برای انجام هرچه مؤثرتر و عادلانه‌تر این مهم استفاده کنند. نباید بگذاریم این فرصت بسوزد. 

کریستوفر لویک وزیر جمهوری جزایر مارشال و مشاور رییس جمهور در امور محیط زیستی این کشور است.