سال‌ها از به راه افتادن جنبش «من‌هم» و دعوت از زنان و مردان برای بیان آزارهای جنسی‌ که در زندگی دیده‌اند می‌گذرد و همچنان موضوع این جنبش یکی از مهم‌ترین موضوعات اجتماعی در سراسر جهان است.

البته در کشورهایی مثل ایران به سبب تابو بودن مسائل جنسی در جامعه از یک‌سو و نبودن قوانین مناسب برای حمایت از قربانیان آزارهای جنسی از سوی دیگر، تا کنون کمتر پیش آمده بود که جنبش مشخصی برای بیان تجربه‌های آزار جنسی از سوی زنان و حتی مردان وجود داشته باشد. اما در روزهای اخیر شبکه اجتماعی توییتر، خاستگاه جنبشی بی‌سابقه در این زمینه بود.

با وجود آن‌که همیشه جسته و گریخته، روایت‌هایی از آزارهای جنسی در شبکه‌های اجتماعی بیان می‌شد اما این بار حرکتی از توییت یک کاربر به نام «امانل» شروع شد. توییتی که سبب شد یکی از زنان توییتر علیه او و این‌که از طرف این کاربر مورد آزار جنسی قرار گرفته، افشاگری کند. پس از آن کاربران دیگری نیز در رابطه با آزار جنسی از سوی این کاربر توییت کردند. پس از آن نوبت به یکی دیگر از کاربران معروف توییتر و اینستاگرام به نام «عزیز محمدی» رسید و بعد از آن بود که پای افراد مشهور نیز به حلقه این افشاگری‌ها باز شد.

یکی از مهم‌ترین روایت‌ها مربوط به فردی به نام «کیوان امام‌وردی» است. دانشجوی سابق دانشگاه هنرهای زیبای تهران که زنان بسیاری می‌گویند که او با ریختن داروی بیهوشی در شراب و نوشیدنی‌های دیگر به آن‌ها تجاوز کرده است و افراد دیگری نیز گفته‌اند که مورد آزار کلامی این شخص قرار گرفته‌اند. پس از افشاگری‌های متعدد علیه کیوان امام‌وردی مسؤولین دانشگاه تهران گفته‌اند که به دنبال بررسی این موضوع‌اند و از قربانیان خواسته‌اند که روایت‌هایشان را برای دانشگاه بفرستند تا در صورت امکان اقدام قانونی لازم انجام شود. کیوان امام اکنون در بازداشت به سر می‌برد.

روایت دیگر متعلق به نقاش ایرانی «آیدین آغداشلو» است. سارا امت‌علی، خبرنگار سابق خبرگزاری میراث فرهنگی در هفته گذشته خبر از آزار جنسی داد که از سوی آیدین آغداشلو تجربه کرده است. خانم امت‌علی طی مصاحبه‌ای با تلویزیون ایران‌اینترنشنال به اهمیت شسکتن سکوتش بعد از نزدیک به ۱۵ سال تاکید داشت. آقای آغداشلو طی بیانیه‌ای اتهامات وارده را تکذیب کرده‌اند. 

یکی دیگر از افرادی که نامش در این میان مطرح شده است، «نیما رسول‌زاده» یکی از مدیران سابق فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا است. فردی که به گفته چندین نفر از اکوسیستم آی‌تی ایران، از موقعیت شغلی‌اش سو‌استفاده می‌کرده و زنان را آزار جنسی می‌داده است.

از سوی دیگر روایت‌هایی نیز در خصوص تجاوز و آزار جنسی از سوی افرادی در نظام آموزشی کشور مطرح شده است که به سبب آن‌که قربانیان زیر سن قانونی بوده‌اند، تکان‌دهنده‌تر است. یکی از این روایت‌ها متعلق به دبیر زیست و معلم کنکور «علی ظهریان» است. چند دانش‌آموز درباره این‌که مورد آزار این معلم واقع شده بودند، در حساب‌های توییترشان مواردی را نوشتند. یا نام یک موسسه کنکور هنر به نام «میدیا» نیز در این میان مطرح شد که کاربرانی ادعا کرده‌اند از سوی معلم‌های این موسسه مورد آزار قرار گرفته‌اند.

اما در قوانین بین‌المللی چه برخوردهایی مصداق تجاوز و آزار جنسی است؟ آزار جنسی چه درجات و مراحلی دارد و تعریف هرکدام چیست؟

آزار جنسی به هرگونه عملی می‌گویند که ماهیت جنسی داشته باشد اما مورد رضایت یکی از طرفین نباشد.

آزار جنسی لزوما به معنای تجاوز یا اجبار به برقراری رابطه جنسی نیست. بلکه هرگونه حرف و رفتاری که ماهیت جنسی داشته باشد و مخاطب این حرف و رفتار از آن رضایت نداشته باشد، مصداق آزار است.

آزار جنسی کلامی: هرگونه متلک، حرف، فرستادن پیام، شوخی، تعریف کردن خاطرات، پرسش و... با مضمون جنسی.

حتی در یک رابطه دو طرفه هم وقتی یکی از طرفین حاضر به برقراری رابطه جنسی نیست، به زبان آوردن جملاتی مثل عبارت‌های زیر مصداق آزار جنسی است:

«من احتیاج دارم، چون مَردم.»، «اگه تو با من این‌کار رو نکنی، می‌رم سراغ یکی دیگه.»، «اگه سکس نداشته باشیم، چطور بهت علاقه داشته باشم.»، «ولی ما که قبلا سکس داشتیم...»، «پس چطور می‌خوای شامی که اون شب خوردیم رو جبران کنی؟» و جملاتی با این معناها.

آزار جنسی غیرکلامی: نگاه‌هایی که دیگری را معذب کند و حرکاتی که از آن‌ها برداشت جنسی می‌شود.

آزار جنسی جسمی: هرگونه لمس ناخواسته بدن و دست‌ها، اصرار برای برقراری رابطه جنسی، اعمال خشونت و زور برای شروع رابطه جنسی و...

آزار جنسی با استفاده از دارو: استفاده از هرنوع دارو، نوشیدنی یا خوراکی بدون اطلاع طرف مقابل که موجب از دست رفتن هشیاری شود و برقراری رابطه جنسی در این شرایط

آزار جنسی از طریق تعقیب (استاک کردن): هرگونه تعقیب در واقعیت یا فضای مجازی که با زندگی خصوصی فرد مرتبط باشد یا شخص یا اطرافیان او را تهدید کند و موجب ایجاد ترس شود و ماهیت جنسی داشته باشد

آزار جنسی کودکان: هرگونه حرف یا رفتار با ماهیت جنسی، نشان دادن تصاویر جنسی، خیره شدن، لمس و برقراری رابطه جنسی با فردی که کمتر از ۱۸ سال سن دارد -حتی با وجود رضایت او از این کار- مصداق آزار جنسی است

تجاوز: برقراری رابطه جنسی با زور و خشونت با فردی که از انجام این کار رضایت ندارد

تحقیقات نشان می‌دهند که اکثریت کسانی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند زن هستند اما مردان هم، مخصوصا در کودکی این تجربه تلخ را در زندگی‌شان تجربه می‌کنند. آزار جنسی در محل کار نیز یکی از شایع‌ترین انواع آزار جنسی است که قربانیان به سبب موقعیت کاری کمتر از آن صحبت می‌کنند. این نوع آزار غالبا از سوی کارفرمایان و مدیران و به سبب داشتن موضع قدرت در محل کار صورت می‌گیرد.

با وجود آن‌که در نظام قضایی ایران قوانین مجازات تجاوز و آزار جنسی وجود دارد اما اثبات جرمی که مجازات منتهی شود بسیار دشوار است. «کاوه راد» وکیل در این‌باره به تفصیل توضیح داده است: