در افغانستان تا ساعت ۹ شب دوشنبه هنوز مشخص نبود که آیا روز سه‌شنبه عید است یا نه. تنها پس از آنکه عربستان سعودی اعلام کرد که هلال ماه رویت شده و روز سه شنبه عید است، دادگاه عالی افغانستان نیز روز سه شنبه را اول عید فطر اعلام کرد. کشورهایی مثل افغانستان، عربستان، کویت، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و الجزایر روز سه‌شنبه را عید گرفته و تجلیل کردند. اما در کشورهایی مثل ایران، عراق، فلسطین، لیبی و مصر روز چهارشنبه عید اعلام شده است.

تا این جای کار مشکل خاصی دیده نمی‌شود. طبق اصول فقهی و شرعی هر زمانی که حاکم شرع اعلام رویت هلال کند، فردای آن عید است. اما به نظر می‌آید اعیاد مذهبی کم کم می‌روند تا تحت تاثیر اختلافات سیاسی کشورهای اسلامی قرار بگیرند.

مشکل از جایی آغاز می‌شود که در یک جغرافیای سیاسی پیروان مذاهب تسنن و تشیع روز‌های مختلف را به عنوان اول عید تجلیل کنند‌. به طور مثال در حالی که بخشی از مردم در افغانستان روز سه شنبه را روز اول عید دانسته و مراسم این جشن را برگزار کردند، در بخش‌های دیگر کشور سه شنبه همچنان رمضان حساب شد‌. مراجع تقلید اهل تشیع در افغانستان چهارشنبه را اول عید اعلام کردند‌. در عراق نیز وضعیت به همین منوال بود. در حالی که دولت عراق به طور رسمی چهارشنبه را اول عید عنوان کرده است، مجمع فقهای اهل سنت عراق روز سه‌شنبه را عید گرفتند. حتی سعد حریری نخست وزیر سنی مذهب لبنان به عربستان سعودی رفت تا نماز عید را در آن کشور ادا کند.

اما در افغانستان این اختلاف در اعلام عید، چالش‌های را نیز ایجاد کرده است. اختلاف در روزعید حتی به درون خانواده‌هایی که دارای تنوع مذهبی هستند رخنه کرده است. حداقل در صد سال گذشته به دلیل تساهل مذهبی و حکمروایی دولت‌های مدرن‌، دموکرات و تا حدی سکولار، نوعی اختلاط مذهبی در داخل افغانستان شکل گرفته است. در مناطقی که پیروان مذهب تسنن و تشیع کنار هم زیسته‌اند این اختلاط به شکل قوی‌تری ظاهر شده است. چه بسا خانواده‌هایی هستند که فرزندان‌شان یا به تقلید از والدین پیرو مذهب تشیع یا تسنن شده‌اند.

حتی خانواده‌هایی نیز هستند که فرزندان‌شان چند تن شیعه هستند و چند تن سنی. این تفاوت مذهبی در گذشته هیچ مشکلی با خود همراه نداشت. اما از اواسط دهه هشتاد شمسی و به دنبال شکل گرفتن تنش‌های مذهبی و بدتر از آن با تقویت سلفی‌گری در دین اسلام که با تشیع در تضاد فکری تاریخی قرار دارد، نگرانی از تبدیل شدن این اختلافات به رو در رویی فیزیکی در افغانستان بیشتر محسوس است.

هرات از مناطقی در افغانستان است که در آن تنوع مذهبی درهم تنیده از گذشته‌های دور وجود داشته است‌. خانواده‌هایی با دیدگاه مذهبی متفاوت و جهان بینی یکسان از سالیان دراز در این شهر به خوبی و خوشی کنار هم زندگی کرده‌اند. اما از اوایل قرن ۲۱ و با شکل‌گیری حکومتی با پایه‌های دموکراتیک و به تبع آن آزادی برگزاری تجمعات مذهبی به هر شکل، کم کم این تفاوت‌ها به اختلاف‌ها تبدیل شده است. به طور مثال در شهرهرات رسم است که در روز عید علاوه بر رفتن به خانه نزدیکان و خانواده، به دیدار همسایه و دوست و آشنا نیز می‌روند.

حالا ترسیم این وضعیت که شما به خانه‌ای بروید تا با تبریک گفتن عید، آنرا با هم تجلیل کنید و آنان در حالی که روزه دارند به پیشواز شما بیایند، کار سختی نخواهد بود.

خوشبختانه هنوز این تفاوت‌ها در شهری مثل هرات که روابط اجتماعی فشرده‌تری دارد و اکثریت شهرنشینان همدیگر را می‌شناسند، به آن حد از اختلاف نرسیده است که باعث تنش شود. احتمال این که اگر به خانه یکی از دوستان که هنوز عید نگرفته است بروید و با سفره عیدی روبه رو شوید زیاد است. هرچند اعضای آن خانواده روزه دار باشند. با این حال به دلیل نفوذ خزنده و نا مریی سلفی‌گری و گرایش به داعشی‌ها در افغانستان، به خصوص هرات، که دارای تساهل مذهبی بیشتری نسبت به هرجای دیگر افغانستان است، این نگرانی وجود دارد که اختلاف در بزرگداشت از روز عید بتواند در آینده به تنش‌های فیزیکی تبدیل شود.