معاون خدمات شهری شهرداری تهران روز یکشنبه از ایجاد یک قطعه جدید ویژه قربانیان کرونا در بهشت زهرا خبر داد. به گفته مجتبی یزدانی، در این قطعه تا کنون قبرچینی ۱۰ هزار قبر جدید انجام شده است.

در حالی که وزارت بهداشت تعداد جان‌باختگان کرونا تا روز یکشنبه را ۴ هزار و ۴۷۴ نفر در کل کشور اعلام کرده است، این پرسش پدید می‌آید که در نظر گرفتن یک قطعه با ظرفیت ۱۰ هزار قبر تنها برای قربانیان کرونا در تهران به چه منظوری انجام شده است.

آیا دولت حسن روحانی به رغم اشراف به چنین چشم‌اندازی از آمار مرگ و میر بر اثر کرونا در تهران، به از سرگیری کار و فعالیت‌های اقتصادی اصرار دارد؟

و آیا آمار وزارت بهداشت در مورد تعداد مبتلایان و جان‌باختگان بیماری کرونا، دقیق و شفاف است؟

سعید خال، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا ۲۲ مرداد ۱۳۹۷ به ایرنا گفته بود، در سال گذشته ۳۸ هزار و ۴۵۶ نفر در این مکان دفن شده‌اند. به این ترتیب ظرفیت قطعه جدید ویژه قربانیان کرونا، یک چهارم تعداد فوتی‌هایی است که در سال ۱۳۹۶ در بهشت زهرا دفن شدند. خال در گفتگوی دیگری که زمستان گذشته انجام شد، تعداد افرادی که به طور روزانه در سایت بهشت‌زهرا  ثبت می‌شوند را بین ۱۷۰ تا ۲۰۰ نفر اعلام کرد.  به گفته او این تعداد فوتی از تهران و دیگر شهرستان‌ها ثبت می‌شوند. تعداد زیادی از اموات ثبت شده در بهشت زهرا دفن می‌شوند و تعداد دیگری برای دفن به شهرستان‌ها حمل می‌شوند. 

اعلام نشدن آمار رسمی قربانیان کرونا در تهران

شیوع کرونا در ایران همزمان با درگذشت دو نفر در قم به طور رسمی تایید شد (۳۰ بهمن‌ماه). دولت روحانی و وزارت بهداشت از اوایل بهمن‌ماه همه گزارش‌های مربوط به موارد مشکوک به کرونا را با قاطعیت تکذیب کردند. وزارت بهداشت ادعا می‌کند در زمانی که سازمان جهانی بهداشت در مورد همه‌گیری این بیماری در جهان هشدار داده بود، موارد مشکوک در ایران آنفولانزا تشخیص داده شده و دلیل تاخیر در اطلاع‌رسانی نیز نه پنهان‌کاری، بلکه عدم تشخیص بوده است.

حتی با فرض درستی اظهارات وزیر بهداشت نیز روند اطلاع‌رسانی و اعلام آمار در هفته‌های پس از پذیرش شیوع بیماری در کشور به هیچ وجه شفاف نبوده است. از سوی دیگر الگوی شیوع بیماری در ایران با هیچ یک از الگو‌ها در کشورهایی که آمار را به طور روشن اعلام می‌کنند، همخوانی ندارد.

برای مثال در آلمان با حدود ۸۴ میلیون نفر جمعیت که مشابه جمعیت ایران است، تعداد مبتلایان ۱۲۷ هزار و ۸۵۴ نفر یا حدود دو برابر مبتلایان در ایران است.

برای مثال تعداد مبتلایان در بریتانیا با (حدود ۶۸ میلیون نفر جمعیت) ۸۴ هزار و ۲۷۹ نفر و تعداد قربانیان ۱۰ هزار و ۶۱۲ نفر گزار شده است. ایران با ۱۶ میلیون نفر جمعیت بیشتر (حدود ۸۴ میلیون نفر)، ۷۱ هزار و ۶۸۶ مورد ابتلا و ۴ هزار و ۴۷۴ مورد مرگ گزارش کرده است. به این معنی که باوجود بهره‌مندی بریتانیا از تجهیزات پزشکی بیشتر و زیرساخت بهداشتی و درمانی کارآمدتر، با در نظر گرفتن تعداد تقریبا نزدیک مبتلایان در دو کشور، تعداد قربانیان کرونا در بریتانیا بیش از دو برابر جان‌باختگان در ایران بوده است.

ایالات‌متحده، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، آلمان، بریتانیا، چین، ایران، ترکیه و بلژیک، ۱۰ کشور نخست جهان از نظر آمار ابتلای شهروندان به کووید-۱۹ به‌شمار می‌روند.

علاوه بر ایران، نمودار مبتلایان و قربانیان در کشورهایی مانند چین، ترکیه و روسیه نیز با الگوی رایج در دیگر کشورها متفاوت است. روسیه از ۱۵ هزار و ۷۷۰ مورد ابتلا تنها ۱۳۰ مرگ گزارش کرده و ترکیه نیز می‌گوید با حدود ۶۰ هزار مبتلا، تنها هزار و ۱۹۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در این بین چین با جمعیت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفری، ۸۲ هزار مورد ابتلا و ۳ هزار و ۳۴۱ مرگ را به طور رسمی اعلام کرد.

تردید در مورد آمار رسمی شیوع بیماری در ایران زمانی افزایش می‌یابد که آمار فوتی‌های برخی استان‌‌ها از جمله تهران و قم (کانون کرونا در ایران) اعلام نمی‌شود. آمار برخی استان‌های دیگر مانند خراسان جنوی، مازندران، گلستان، اصفهان، گیلان و البرز هم اغلب به طور ناقص اعلام می‌شود.

برای مثال در آمار مربوط به ۲۳ فروردین‌ماه که از سوی وزارت بهداشت اعلام شد، روشن نیست آذربایجان، البرز، تهران، خراسان رضوی، سمنان، قزوین، قم، گلستان، گیلان، مازندران و همدان چند مورد فوتی داشته‌اند. اما در حالی که آمار فوتی‌های قم روشن نیست،‌ واشینگتن‌پست یک ماه قبل تصاویر ماهواره‌ای را منتشر کرد که خندق‌های عظیم حفر شده در بهشت معصومه قم و انبوهی از آهک در کنار آن برای دفن اجساد قربانیان کرونا را نشان می‌داد.

کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت در توجیه عدم اطلاع‌رسانی به تفکیک استان‌ها گفته بود :«به دلیل ایجاد رقابت بیشتر بین استان‌ها برای بیماریابی فعال کرونا و جلوگیری از سفر به استان‌ها با آمار کمتر آمار به تفکیک استان‌ها اعلام نمی‌شود.»

این نحوه منحصر به فرد در اطلاع‌رسانی در حالی که است که دیگر کشورهایی که همراه با ایران در صدر فهرست آلوده‌ترین کشورهای جهان از نظر شیوع کرونا به‌شمار می‌روند، اطلاع‌رسانی شفاف به تفکیک ایالت یا استان را گامی مهم در جهت کمک به کنترل شیوع بیماری می‌دانند.

کمتر از ۳ متوفی اضافی، ۱۰ هزار قبر بیشتر

بهشت‌زهرا در حال حاضر بزرگترین آرامستان ایران است که در جنوب تهران واقع شده است. فعالیت بهشت زهرا از تابستان ۱۳۴۹ آغاز شد و تا امروز بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در آن دفن شده‌اند.

موضوع تکمیل ظرفیت بهشت‌زهرا در دهه اخیر همواره مورد توجه قرار داشته، به نحوی که فروش دوباره قبرها پس از دوره‌ای ۳۰ ساله و استفاده از قبرهای دو یا سه طبقه نیز پاسخگوی نیازها نیست. مدیرعامل سازمان بهشت زهرا، سال گذشته گفته بود که ظرفیت دفن اموات تا پنج سال دیگر به پایان می‌رسد. اما همه‌گیری کرونا موجب شد در مدت زمانی کوتاه یک قطعه جدید به ظرفیت بهشت‌زهرا اضافه شود.

خال در این نشست خبری گفته بود که در دهم بهمن‌ماه ۱۳۹۶، رکود ثبت متوفی در بهشت زهرا شکسته شد و به ۲۴۶ مورد در این روز رسید. او در همین نشست خبری با ارایه آمار دیگری از تعداد افراد دفن شده می‌گوید، در هشتم بهمن ۱۳۹۶، ۳۰ نفر و در نهم بهمن‌ماه همان سال ۱۸۴ نفر دفن شدند. 

چنانچه آمار وزارت بهداشت در مورد تعداد فوتی‌ها در کل کشور مبنای محاسبه باشد، و با در نظر گرفتن شیوع بیماری در همه ۳۱ استان ایران و گذشت حدود ۲ ماه از زمان اعلام رسمی شیوع بیماری در ایران، به طور میانگین تا امروز ۱۴۴ نفر در هر استان جان خود را از دست داده‌اند. به این معنی که در دو ماه گذشته به طور متوسط دو نیم نفر در هر استان قربانی کرونا شده‌اند.

در این صورت به متوسط تعداد فوتی‌های ثبت شده در سایت  بهشت‌زهرا که سعید خال رقم آن را ۱۷۰ تا ۲۰۰ نفر در روز اعلام کرده، حدود دو و نیم نفر افزوده شده است. رقم کل این تعداد متوفی بیشتر در طول یک سال کمتر از هزار نفر خواهد بود.

در شرایطی که سعید حریرچی، معاون وزیر بهداشت ایران ادعا می‌کند، روند ابتلا به کرونا در بیشتر استان‌ها نزولی است و طبق آمار وزارت بهداشت متوسط نرخ مرگ روزانه بر اثر ابتلا به کرونا در استان‌ها کمتر از سه نفر است، این پرسش مطرح می‌شود که چرا معاون شهردار تهران از قبرچینی ۱۰ هزار قبر در بهشت‌زهرا، پس از شیوع کرونا خبر می‌دهد.