کلیم الله نقیبی، مرد جرگه و قبیله که جنگ را راه حل نمی‌داند

کلیم‌الله نقیبی در هیات ۲۱ نفره مذاکره با طالبان

عکس از فیس‌بوک/ الحاج کلیم الله خان نقیبی

سیزده سال پیش در سال ۲۰۰۷ میلادی در قندهار که زادگاه طالبان است، اتفاق مهمی رخ داد. ملا نقیب‌الله، فرمانده شناخته شده ضدطالبان که عضو جمعیت اسلامی افغانستان بود، در اثر ایست قلبی درگذشت. او سابقه طولانی جنگ با شوروی سابق، رقیبان محلی و گروه طالبان را در کارنامه خود داشت و رئیس قبیله بزرگ «الکوزی» بود. الکوزی، بخش بانفوذ و پرقدرتی از شاخه درانی قوم پشتون در افغانستان است.  

آن روز حامد کرزی، رئیس جمهور وقت برنامه‌های عادی‌اش را لغو و برای ابراز همدردی با خانواده ملا نقیب و قندهاری‌ها به این شهر سفر کرد. او در میان صدها عزادار قومی دستار نقره‌ای جدیدی را بر سر کلیم الله نقیبی، فرزند ۲۶ ساله ملا نقیب گذاشت و به این ترتیب او را جانشین پدر و رئیس قبیله الکوزی معرفی کرد. گرچه در میان ایل‌های افغانستان این معمولا اعضای قبیله هستند که رئیس خود را برمی‌گزیدند اما در چنین تصمیم گیری‌ها دولت مرکزی نیز نفوذ زیادی دارد. کلیم الله نقیبی باوجود مخالفت‌های سیاسی، رئیس قبیله شد و مسئولیت سنگینی بر شانه‌هایش گذاشته شد. 

جمعیت اسلامی آقای نقیبی را برای مذاکره با طالبان در هیات ۲۱ نفری معرفی کرده است. او وفاداری خود به حزبی را که عمده اعضایش تاجیک است، ثابت کرده است و بارها با تایید مواضع رهبران جمعیت گفته است،‌ جنگ راه حل بحران افغانستان نیست.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

کلیم الله نقیبی در سال ۱۹۸۰ میلادی در یک خانواده جهادی در شهرستان ارغنداب در استان جنوبی قندهار به دنیا آمد. او در مدارس مذهبی خرقه شریف و امام ابوحنیفه در سطح ابتدایی درس خواند و سپس در پاکستان و لیسه صوفی صاحب قندهار هم دروسش را ادامه داد.  

آقای نقیبی تحصیلات عالی ندارد و تا پیش از مرگ پدرش پیمانکاری می کرد. درگذشت ملا نقیب الله صفحه روزگار را برای فرزند ارشدش برگرداند. 

ملا نقیب «امیر» جمعیت اسلامی در حوزه جنوب افغانستان بود که ابتدا علیه شوروی سابق و سپس علیه طالبان قیام کرد. ملا نقیب در پی تحولات حمله آمریکا به افغانستان، متحد نزدیک حامد کرزی شد و قومش را در دفاع از رئیس جمهوری که همشهری‌اش بود، بسیج کرد. 

حامد کرزی نیز برای قدردانی از او همراه با برهان الدین ربانی، رهبر جمعیت اسلامی در پی مرگ ملا نقیب به قندهار و بازمانده او کلیم الله نقیبی را مورد تفقد قرار دارد و کلا پادشاهی قوم الکوزی را بر سر او نهاد. این بود که پای کلیم الله به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی باز شد. یکی از کارهای رهبران قومی مدیریت جرگه‌ها است. کلیم الله برای حل و فصل منازعات مردمی مدیریت جرگه‌ها را به دست گرفت و برای دفاع از دولت مرکزی افغانستان، هوادارانش را حفظ کرد، پولدار و بانفوذ شد. 

جمعیت اسلامی افغانستان با از دست‌دادن رهبرش در بمب‌گذاری طالبان، صلاح الدین ربانی را رئیس و ضیاء مسعود و کلیم الله نقیبی را معاون برگزید. جوان پیمانکار بی‌تجربه سیاسی دیگر هم رهبر قومی شده بود و هم عضو شورای رهبری یکی از مهمترین احزاب سیاسی افغانستان. 

وقتی جنگ در قندهار بین نیروهای دولت و شورشیان طالبان در سال ۲۰۱۳ شدت گرفته بود، آقای نقیبی به تلویزیون نور گفت:‌«ما از تلاشهای که استاد شهید (ربانی) برای صلح کرد، حمایت می‌کنیم و نقش خود را ایفا می‌کنیم. مردم ما به صدای صلح لبیک می‌گوید. برای آبادانی افغانستان صلح یک امر ضروری است. نه تنها برای یک ولایت بلکه برای همه خاک کشور.»

کلیم الله نقیبی نه تحصیلاتی در دیپلماسی دارد، نه با فن و شگرف مذاکرات با شیوه‌های مدرن آن آشنا است و نه  جامعه جهانی را می‌شناسد. اما دست کم دو دلیل عمده برای بودن او در میان مذاکره کنندگان افغانستان وجود دارد. 

اول اینکه او بازمانده فرمانده برجسته‌ای است که در سالهای گذشته همواره یک طرف قضیه قندهار بوده است. همزمان او معاون جمعیت اسلامی طرف اصلی جنگ طالبان است. طالبان برای بازگشت به زندگی عادی باید با ابتدا با طرف‌های خود صلح کند. از سوی دیگر، کلیم الله توانسته است پایگاه قومی خود را در میان قبیله الکوزی که بیش از یک دهه آن‌را ریاست کرده، تثبیت کند و نمایندگی از قندهار و قوم الکوزی در بازیهای قومی در افغانستان از اهمیت زیادی برخوردار است. 

کلیم الله شاید زبان دیپلماتیک را بلد نباشد، اما او زبان «جرگه» را بلد شده است. جرگه معتبرترین نهاد تصمیم گیری برای بسیاری از گروه‌های قومی در افغانستان است. هنوز هم خیلی از مردم به جای مراجعه به قوه قضایه مدرن برای حل و فصل مسايل خود به جرگه قومی مراجعه می‌کنند. کلیم الله در این سالها تجربه زیادی در جرگه داری کسب کرده است. طالبان هم اگر بتوانند از زیر نفوذ عوامل خارجی خارج شوند، مردهای جرگه هستند. اگر فضای مذاکرات بین افغانی واقعا به سمت جرگه قومی پیش برود، نقش کلیم الله نقیبی هم بیشتر خواهد شد.

بیشتر از