مولوی بلیغ؛ شیخ هیات مذاکره کننده افغانستان

مولوی بلیغ؛ مبلغ اسلام شهری در برابر اسلام طالبانی؟

مولوی بلیغ، یکی از اعضای ۲۱ نفره هیات مذاکره با طالبان به نمایندگی از جمهوری اسلامی افغانستان - Youtube Screenshot/Helal TV

هنگامی که طالبان در سال ۱۹۹۶ میلادی بر کابل چیره شدند، ۱۶ مورد حکم از طریق رادیو شریعت صادر کردند که چهره تازه‌ای از کشور به جهان ارايه داد. پای این حکم، امضای مولوی عنایت‌الله بلیغ، «معاون اداره امر به معروف و نهی از منکر» طالبان بود که برای آن رژیم از اهمیت فراوانی برخوردار بود و به زودی به مقام وزارت ارتقا داده شد.  آقای بلیغ امروز به نمایندگی از جمهوری اسلامی افغانستان، عضو هیات ۲۱ نفری است که درباره آینده کشور با طالبان گفت‌وگو خواهد کرد. 

احکام شانزده‌گانه‌ای که امضای مولوی عنایت‌الله بلیغ بر آن بود عبارتند از:‌ منع حضور زن در اجتماع، منع موسیقی، منع تراشیدن ريش، منع تربیت کبوتر (کفتربازی) و خروس جنگی، منع مواد مخدر (همرا هبا بازداشت و حبس زندانی کردن معتادان)، منع بادبادک بازی، منع تصویرسازی، منع قمار، منع اصلاح موی سر به سبک «غربی»، منع بهره (بانکی یا شخصی)، تبادل ارز و حواله، منع شست‌و‌شوی لباس در کنار آب (برکه‌ها و چشمه‌ها و امثال آن)، منع رقص و موسیقی در مراسم ازدواج، منع طبل‌نوازی، منع خیاطان از «زنانه‌دوزی» علنی، منع اجرای مراسم سحر و جادو و در نهایت نماز جماعت اجباری.

او که روحانی برجسته‌ای برخاسته از شمال کابل است، نتوانست چندان با طالبان دوام آورد. در حالی که طالبان دون‌پایه به مقام‌های مهمی چون فرمانده، وزیر و مسئول بخش‌های گوناگون در «امارت اسلامی» طالبان رسیدند، مولوی بلیغ ناچار شد کابل را به سمت شمال کشور ترک کند. 

مولوی بلیغ یک تفاوت دیگر هم با طالبان داشت؛ او علوم اسلامی را در مدارس پاکستانی فرا نگرفته بود و از روحانیون شهری به حساب می‌آمد. 

عنایت‌الله بلیغ، ۶۵ ساله، در یک خانواده مذهبی در استان شمالی کاپیسا به دنیا آمده است. او از اوان جوانی به علوم اسلامی اشتیاق نشان داد، در مسجد محلی درس خواند و به دارالعلوم عربی کابل راه یافت، و تحصیلات عالی خود را تا مقطع لیسانس در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل به انجام رساند. 

او همچنین عضویت در گروه‌های «مجاهدین» را در کارنامه خود دارد و در اوایل دهه شصت شمسی، در جبهه‌های کاپیسا فعال بود.

آقای بلیغ در دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی، در وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی فعالیت کرد و سپس در روزهای نخست رژیم طالبان، به اداره «امر به معروف و نهی از منکر» راه یافت. 

در نوشته‌های دانشگاهی، از مولوی بلیغ به عنوان «معاون وزیر امر به معروف و نهی از منکر» حکومت طالبان یاد می‌شود. 

اما در پی حملات انتقام‌جویانه آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱، او دوباره به کابل بازگشت. در آنجا امام جماعت مسجد شد و تبلیغات اسلامی خود را در پایتخت از سرگرفت. نگاه منتقدانه‌ای هم به حضور نیروهای خارجی در کشور داشت. 

اما مولوی بلیغ در پس از شکست طالبان و در دوران حکومت مورد حمایت غرب در افغانستان هم در دولت ماند و در جایگاه قاضی، در محاکم استیناف جرایم مرتبط با امنیت داخلی و خارجی، دادگاه ویژه امور ملکی، شورای مرکزی علما، و نیز وزارت حج و اوقاف، به فعالیت پرداخت. او همچنین به‌عنوان مشاور امور دینی حامد کرزی و اشرف غنی نیز ایفای وظیفه کرده است. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تدریس در دانشگاه کابل، عضویت در کمیته تحقیق و افتاء شورای علما و فعالیت در جایگاه خطیب مسجد جامع پل خشتی، از دیگر فعالیت‌های او بوده است که بخشی از آن همچنان ادامه دارد.

از نظر سیاسی، او به دیدگاه‌های عبدالرسول سیاف نزدیک است، و رهبر بانفوذ سیاسی - مذهبی منتقد سرسخت طالبان قلمداد می‌شود. براساس گزارش‌ها، آقای بلیغ از دیدگاه‌های سیاف نیز در مذاکرات بین‌افغانی نمایندگی خواهد کرد.

عنایت‌الله بلیغ در سال ۲۰۰۸ یک جنگ بزرگ تبلیغاتی علیه آزادی رسانه‌ها به‌راه انداخت و با نام شورای مرکزی علمای کشور، طرحی برای محدود کردن دامنه فعالیت، یا به گفته خودش «اصلاح» رسانه‌ها تدوین کرد، و گفت:‌«این طرحی است که (براساس آن) باید به جای کارهای منفی، کارهای مثبت انجام شود. سریال‌هایی که مخالف ارزش‌های اسلامی نیست، باشند (پخش شوند)، سریال‌های افغانی که مخالف دین مقدس اسلام نباشد، آن را هم اجازه می‌دهند، ولی سریا‌‌ل‌هایی که مخالف دین و مخالف اخلاق اسلام باشد، سریال‌های که در آن طبقه نسوان به شکل عریان نشان داده شود، سخنانی که جاذب و تحریک‌آمیز باشد، آن را (شورای علما) اجازه نمی‌دهد.» 

بسیاری در کابل این دیدگاه‌ها و مواضع مولوی بیلغ را همچنان تندروانه و طالبانی می‌دانند و در مورد حضور او در هیات دولت افغانستان و نمایندگی شایسته از دولت – ملت، ابراز نگرانی کرده‌اند. 

اما با وجود آن، مولوی بلیغ دو مشخصه دارد که می‌تواند در مباحثات هیات افغانستان و طالبان ارزنده باشد: نخست، او شیخ القرآن است و علوم اسلامی، حدیث و فقه حنفی را چه بسا بهتر از نمایندگان طالبان می‌داند. دوم، او از اساس مخالف «جهاد» طالبان علیه دولت جمهوری اسلامی افغانستان است و این می‌تواند آبی باشد بر آتش‌پراکنی طالبان، و نادرست بودن حرکات طالبان را با اتکا به آیات و حدیث‌های معتبر شورش و بغاوت، ثابت کند. 

آقای بلیغ پیش‌تر به نمایندگان طالبان گفته بود که از ابتدا جنگ طالبان علیه دولت اسلامی افغانستان که در رهبری آن مسلمانان مبارز قرار دارند، به دستور بیگانگان شروع شده است و ادامه دارد. او در سخنانش خطاب به آنان، گفته است که طالبان در جنگ‌هاشان همواره مرتکب جنایت جنگی شده‌اند، و انسان‌های بیشماری را به شهادت رسانده‌اند و به زندان‌ها افکنده‌اند. 

بیشتر از