روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از دو مقام ارشد ایرانی و یک مقام آگاه آمریکایی گزارش داد که دولت دونالد ترامپ حدود ۱۰۰ پناهجو و مهاجر ایرانی را از آمریکا به ایران اخراج کرده است.

بر اساس این گزارش، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند روز دوشنبه ۷ مهر یک پرواز که آمریکایی‌ها چارتر (اجاره) کرده‌ بودند، از ایالات لوییزیانا آمریکا انجام شد و قرار است تا روز سه‌شنبه از طریق قطر به ایران برسد.

به نوشته نیویورک تایمز هویت ایرانیان اخراج‌شده از خاک آمریکا و دلایل آن‌ها برای مهاجرت به ایالات متحده هنوز مشخص نیست.

این اقدام از برجسته‌ترین نمونه‌های سیاست دولت ترامپ در اخراج مهاجران، حتی به کشورهایی که به رعایت حقوق بشر پایبند نیستند، محسوب می‌شود. یک مقام آمریکایی نیز تایید کرده است که برنامه این پرواز در مراحل پایانی هماهنگی قرار داشت.

به گفته دو مقام جمهوری اسلامی، افراد اخراج‌شده تعدادی زن و مرد، از جمله چند زوج بودند که برخی پس از ماه‌ها بازداشت، داوطلبانه پذیرفتند به ایران بازگردند، اما برخی دیگر چنین تصمیمی نگرفتند. در بیشتر موارد، درخواست پناهندگی آن‌ها رد شده بود یا هنوز برای رسیدگی به پرونده در دادگاه حاضر نشده بودند.

آمریکا پیش‌تر در همین سال، گروهی از ایرانیان را که بسیاری از آنان نوکیشان مسیحی بودند که در جمهوری اسلامی با خطر آزار و تعقیب مواجه‌اند، به کاستاریکا و پاناما فرستاد که با شکایت مدافعان حقوق مهاجران روبرو شد.

نیویورک‌تایمز در گزارش خود اشاره کرده که ایالات متحده دهه‌ها است به ایرانیانی که از نظام جمهوری اسلامی‌ــ به‌عنوان یکی از بدترین نظام‌ها از لحاظ سوابق حقوق بشری در جهان‌ــ می‌گریزند، پناه می‌دهد. در جمهوری اسلامی ایران، فعالان حقوق زنان، مخالفان سیاسی، روزنامه‌نگاران، وکلا، برخی شهروندان از مذاهب و اقوام مختلف و همچنین همجنس‌گرایان تحت آزار و سرکوب‌های دائمی قرار دارند.

در سال‌های اخیر شمار ایرانیانی که از مرزهای جنوبی آمریکا به‌طور غیرقانونی وارد این کشور می‌شوند، افزایش یافته است. بسیاری از آنان مدعی‌اند که به دلیل باورهای سیاسی و مذهبی که دارند، در جمهوری اسلامی جانشان در خطر است.

ایالات متحده سال‌ها برای اخراج مهاجران به کشورهایی چون ایران با مشکل مواجه بود و نبود روابط دیپلماتیک رسمی و دشواری در صدور مدارک سفر، امکان بازگرداندن آنان را فراهم نمی‌کرد. در نتیجه، مقام‌های آمریکایی ناچار بودند این مهاجران را مدت‌های طولانی در بازداشتگاه‌ نگه دارند یا آنان را آزاد کنند. در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۰ ایرانی با چند پرواز تجاری به کشورشان بازگردانده شدند که بالاترین آمار طی سال‌های اخیر محسوب می‌شود.

به گفته مقام‌های ایرانی اکنون این اقدام جدید، یک نمونه نادر از همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا محسوب می‌شود و نتیجه ماه‌ها گفتگو بین دو طرف است. یکی از این مقام‌ها گفت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی بازگشت این افراد را هماهنگ کرده و اطمینان داده است که در ایران با مشکلی مواجه نخواهند شد. با این حال، افزود که بسیاری از این افراد ناامید و حتی نگران‌اند. تجربه‌های پیشین هم نشان داده‌اند که چنین تضمین‌هایی به‌آسانی می‌تواند زیر پا گذاشته شوند.

علاوه بر سرکوب سیاسی و کشتار و اعدام گسترده معترضان، جمهوری اسلامی با بحران شدید اقتصادی و انرژی دست به گریبان است. ارزش پول ملی هم به میزان قابل‌توجهی سقوط کرده، تورم و بیکاری سر به فلک کشیده است و قطعی آب و برق ادامه دارد. با بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل نیز پیش‌بینی می‌شود شرایط اقتصادی حتی بدتر شود.

در حالی‌ که این پرواز برای بازگرداندن ایرانیان از آمریکا به تهران توجه رسانه‌ها را جلب کرده است، فعالان حقوق بشر درباره سرنوشت این افراد هشدار می‌دهند، زیرا بسیاری از ایرانیان پناهجو به دلیل فعالیت‌های سیاسی، عقیدتی یا حتی تغییر دین در جمهوری اسلامی در معرض خطر بازداشت و شکنجه قرار دارند.

سازمان‌های مدافع مهاجران نیز می‌گویند این اقدام دولت ترامپ نشان می‌دهد سیاست مهاجرتی کاخ سفید حتی در قبال کشورهایی که ناقض جدی حقوق بشر شناخته می‌شوند، نیز بدون استثنا ادامه دارد.

دولت ترامپ پیش‌تر اعلام کرده بود که بازبینی گسترده‌ ویزای ۵۵ میلیون خارجی را آغاز کرده است؛ اقدامی که دامنه سختگیری‌های مهاجرتی را به میزان قابل‌توجهی گسترش می‌دهد. بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، تمامی افراد دارای ویزا، از جمله گردشگران، دانشجویان و کارگران نیز تحت «بررسی مداوم» قرار دارند. به این معنا که هر نشانه‌ای از فقدان صلاحیت می‌تواند به لغو فوری ویزا و در صورت حضور فرد در آمریکا، به اخراج او منجر شود.