بحران شدید آبی کابل اگر ادامه‌ یابد ممکن است تا سال ۲۰۳۰ به تهدیدی جدی برای ساکنان این شهر بدل شود. براساس گزارش سازمان غیردولتی مرسی کورپس، داده‌ها درمورد کاهش شدید منابع آبی کابل نگران کننده‌ است. سطح آب‌های زیرزمینی کابل در ده سال گذشته تا ۳۰ متر کاهش یافته و سالانه ۴۴ میلیون متر مکعب بیش از ظرفیت طبیعی این منابع از آنها برداشت شده است. پیش‌بینی‌های یونیسف نشان می‌دهد که اگر این روند متوقف نشود منابع آبی کابل تا سال ۲۰۳۰ به‌‌طور کامل خشک خواهند شد- فاجعه‌ای که ممکن است به کوچ اجباری سه میلیون نفر از ساکنان این شهر منجر شود.  

براساس این گزارش، در حال حاضر، تقریبا نیمی از چاه‌های حفرشده در کابل،  که منبع اصلی آب آشامیدنی در این شهر به شمار می‌آیند، خشک شده‌اند. در سراسر کابل، بیش از ۱۲۰ هزار چاه، بدون نظارت، در کنار صدها کارخانه و گلخانه در‌حال برداشت بی‌رویه از سه منبع اصلی آب زیرزمینی شهر هستند، آن هم با سرعتی تقریبا دو برابر سرعت احیای طبیعی این منابع. جمعیت کابل از کمتر از یک میلیون نفر در سال ۲۰۰۱ به حدود شش میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ رسیده و این افزایش چشمگیر الگوی مصرف آب را کاملا تغییر داده و فشار بی‌سابقه‌ای بر منابع آبی این شهر وارد کرده است.  

تغییرات اقلیمی نیز در تشدید این بحران نقش کلیدی ایفا کرده است. افغانستان به‌ دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش تحت تاثیر شدید خشکسالی قرار دارد. خشکسالی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ بیش از ۱۱ میلیون نفر از جمعیت این کشور را تحت تاثیر قرار داد. کاهش چشمگیر بارش، به‌‌ویژه در مناطق مهم تغذیه‌ منابع آبی کابل، موجب افت شدید منابع آبی شد. 

در گزارش مرسی کورپس آمده است که ذوب برف و یخچال‌های کوه‌های هندوکش، که منبع اصلی تغذیه‌ آب‌های زیرزمینی کابل‌اند، هر سال کمتر از سال پیش می‌شود. بارش باران در زمستان ۲۰۲۳-۲۰۲۴ در افغانستان تنها ۴۵ تا ۶۰ درصد متوسط سال‌های گذشته بود.  

از سوی دیگر، نزدیک به ۸۰ درصد آب‌های زیرزمینی کابل به فاضلاب، مواد سمی و سطح خطرناکی از مواد شیمیایی مانند آرسنیک و نیترات آلوده‌اند، آلودگی‌هایی که خطر ابتلا به بیماری‌ها به‌‌ویژه در میان کودکان و سالمندان را به‌‌شدت افزایش می‌دهند. در عین حال، قیمت خرید آب برای خانواده‌هایی که به چاه دسترسی ندارند، به‌ شکل نجومی بالا رفته و فشار اقتصادی بیشتری را بر دوش کسانی نهاده است که در حال حاضر هم با مشکلات شدید معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند. 

در این گزارش تصریح شده است که در غیاب نظارت و مقررات، برخی شرکت‌های خصوصی از این بحران سود می‌برند. آنها حجم زیادی از منابع عمومی آب زیرزمینی را استخراج می‌کنند و با قیمت‌های گزاف به ساکنان کابل می‌فروشند. این وضعیت به تشدید تنش‌های اجتماعی انجامیده است، به‌طوری که خانواده‌ها برای دسترسی به آب چاه‌ها و پمپ‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند.   

به‌رغم دو دهه مداخله‌ بشردوستانه بین‌المللی، زیرساخت‌های آبی کابل هنوز توان پاسخگویی به نیازهای جمعیت کنونی را ندارند. دهه‌ها حفاری بی‌رویه چاه‌ها هم به تخلیه‌ بیش از حد منابع زیرزمینی منجر شده و هم این منابع را آلوده است. در همین حال، مخازن سطحی مانند بند قرغه به‌دلیل رسوب‌‌گذاری و نگهداری نامناسب و ناکافی، با ظرفیت بسیار پایین‌تری از توان واقعی‌‌شان فعالیت می‌کنند. 

پس از سقوط نظام جمهوریت و سلطه طالبان در اوت ۲۰۲۱، افغانستان در سطح بین‌المللی منزوی شد و بخش قابل توجهی از کمک بین‌المللی در بخش آب و بهداشت مسدود شد، امری که از نگهداری زیرساخت‌ها تا آموزش‌های عمومی در زمینه آب را تحت تاثیر قرار داده است.  

کابل شهری محصور در خشکی و فاقد هرگونه منبع آب داخلی گسترده است و بخش عمده‌ آب مورد نیازش از ذوب برف و یخ کوه‌های هندوکش تامین می‌شود. رودخانه‌های کابل، پغمان و لوگر که به حوضه‌ رودخانه کابل جریان می‌یابند، به سه منبع اصلی آب زیرزمینی کابل کمک می‌کنند. این منابع ظرفیتی بیش از پنج میلیارد متر مکعب دارند، اما به‌ دلیل برداشت بیش از حد و کاهش بارندگی، در حال حاضر تنها بخش کوچکی از این ظرفیت قابل استفاده است. 

آب‌های سطحی مانند آب ذخیره‌‌شده در سدها نیز نقش محدودی در تامین نیازهای آبی کابل دارد، اما پروژه‌های انتقال آب از رودخانه پنجشیر و سد آب شاه‌توت می‌توانند در آینده نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. به‌دلیل کاهش شدید بارندگی و گسترش بی‌رویه شهرنشینی، بارش مستقیم باران و برف هم تاثیر ناچیزی در تغذیه‌ سفره‌های آب زیرزمینی دارد.