طی سال‌های گذشته، سوریه با چالش‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی بسیار مواجه بوده است، و اینک دولت انتقالی این کشور به ریاست احمد الشرع  می‌کوشد مسیری نو برای این کشور ترسیم کند، مسیری مبتنی بر ثبات، گسترش روابط خارجی و بازسازی. با افزایش تلاش‌های دیپلماتیک برای بهبود روابط با کشورهای عربی، به‌ویژه عربستان سعودی و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، به نظر می‌رسد برای دستیابی به بهبودی اقتصادی و امنیتی در سوریه روزنه امیدی پدیدار شده است. با این حال، هنوز مسیر خروج ازبحران و پیشرفت در سوریه با موانع متعددی روبه‌رو است که ازجمله می‌توان به ادامه حملات اسرائیل، کشمکش‌های داخلی، خشونت‌های فرقه‌ای و شکاف‌های سیاسی اشاره کرد.

گرچه دولت دمشق از تشکیل کمیته‌ای حقیقت‌یاب برای تحقیق در این حوادث خبر داده، اما هنوز درمورد جدیت این اقدام تردیدهایی وجود دارد، به‌ویژه با توجه به اینکه درمورد چشم‌پوشی افراد دولت از خشونت فرقه‌ای با اهداف سیاسی برخی اتهامات وجود دارد. به همین دلیل، احمد الشرع در برابر مسئولیتی خطیر قرار دارد و باید نشان دهد که دولتش، فارغ از وابستگی‌های مذهبی و قومی، می‌کوشد عدالت را برای تمامی شهروندان سوریه تامین کند.

در همین حال، توافق تاریخی دولت دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) نویدی مثبت برای وحدت ملی به شمار می‌آید. پس از سال‌ها درگیری و شکاف در دوران بشار اسد، اکنون دولت جدید پذیرفته که راهکار نظامی راه‌حل بحران نیست. آشتی با جامعه کردها، به‌منزله بخشی اساسی از بافت ملی کشور، ضرورتی انکارناپذیر برای یکپارچگی سوریه است. این توافق که با میانجی‌گری ایالات متحده و حمایت عربستان سعودی و قطر به ثمر رسید، می‌تواند آغازگر مرحله‌ای تازه در بازگرداندن کنترل به مناطق شمال‌شرقی سوریه و بهره‌برداری دوباره از منابع نفتی آن باشد، منابعی که ستون اقتصادی کشور بحران‌زده را تقویت می‌کنند.

تلاش برای گسترش روابط با کشورهای منطقه و جهان

احمد الشرع، از زمان به دست گرفتن سکان قدرت، می‌کوشد تا تصویر سوریه در سطح منطقه و جهان را بهبود بخشد. پس از سال‌ها انزوای ناشی از عملکرد رژیم اسد، امروز نشانه‌های بهبود روابط با کشورهای عربی به چشم می‌خورد. به‌ویژه روابط با اردن به سمت همکاری امنیتی و مبارزه با قاچاق سلاح و مواد مخدر پیش می‌رود و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب نیز از تحولی تازه در مناسبات سیاسی منطقه خبر می‌دهد.

با این حال، چالش بزرگ‌تر در جلب اعتماد سرمایه‌گذاران عرب و خارجی نهفته است، سرمایه‌گذارانی که برای ورود به بازسازی زیرساخت‌های ویران‌شده سوریه، در انتظار اثبات جدیت دولت انتقالی در اصلاحات سیاسی و اقتصادی‌اند. در این میان، توافق با نیروهای کرد می‌تواند گامی مهم در مسیر اعتمادسازی تعبیر شود، به‌ویژه اینکه برخی از کشورهای منطقه این اقدام را گامی در راستای کاهش نفوذ جمهوری اسلامی در سوریه می‌دانند.

سفرهای اخیر احمد الشرع به کشورهای حوزه خلیج فارس، به‌ویژه سفر اخیرش به کویت، تا حدودی حمایت‌های سیاسی و مالی برای دولت انتقالی فراهم آورد. نقش موثر ولیعهد عربستان سعودی در متقاعد کردن آمریکا و کشورهای اروپایی برای لغو بخشی از تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه و ازسرگیری روابط دیپلماتیک با کشورهای مزبور نیز دستاورد مهم دیگری برای دولت جدید سوریه است که زمینه را برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌کند.

ادامه حملات اسرائیل به سوریه، مانعی در مسیر ثبات منطقه‌ای

به‌رغم اینکه دولت سوریه بارها تاکید کرده است که برای هیچ‌یک از همسایگان، ازجمله اسرائیل، تهدید به شمار نمی‌آید، اسرائیل به بهانه تهدیدهای امنیتی، همچنان به حملاتش به خاک سوریه ادامه می‌دهد. افزون براین، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اخیرا اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد نیروهای سوری در جنوب دمشق مستقر شوند. البته تهدیدهای اسرائيل و تداوم حملات آن به قلمرو سوریه، نه‌تنها آینده سوریه را به خطر می‌اندازد، که منطقه را به سمت تشدید تنش سوق می‌دهد.

به‌رغم فراز و نشیب‌های یادشده، دولت انتقالی در دمشق نشان داده که می‌خواهد راهی تازه آغاز کند، راهی مبتنی بر آشتی داخلی و گسترش روابط خارجی. اما این مسیر نیازمند اتخاذ تصمیم‌های جسورانه است، ازجمله:

• برگزاری گفتگوی ملی واقعی با مشارکت تمامی مولفه‌ها و اقشار مختلف.
• ایجاد و گسترش روابط خارجی متعادل که سوریه را بدون وابستگی به قدرت‌های بیرونی به جایگاه فراخورش در جهان عرب بازگرداند.
• تلاش برای پایان دادن به حملات اسرائیل از طریق هماهنگی با متحدان منطقه‌ای و جهانی.
• بازسازی اقتصادی با سیاست‌هایی شفاف و کارآمد که سرمایه‌گذاران را جذب و زندگی مردم را بهبود بخشد.

سوریه، سرزمینی که قرن‌ها در دل تاریخ و فرهنگ جهان عرب تپیده، هنوز ظرفیت بازگشت به شکوه پیشینش را دارد. آنچه امروز می‌گذرد تنها صفحه‌ای از دفتر پرچالش این ملت است. اما اگر اراده‌ سیاسی با آینده‌نگری همراه شود، این ملت می‌تواند از زیر آوار بحران سر برآورد و بار دیگر، همچون قلب فرهنگی و تمدنی منطقه، به صحنه بازگردد.