تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای انتخاب ریاض به‌عنوان اولین مقصد خارجی خود در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، صرفا یک ژست دیپلماتیک نبود، بلکه بیانیه‌ای ژئوپلیتیکی بود.
برای عربستان سعودی، سفر هفته گذشته ترامپ تاییدی بر مرکزیت روبه‌رشد این کشور در نظام بین‌الملل و نشانه‌ای آشکار مبنی بر این بود که واشینگتن همچنان این پادشاهی را به‌عنوان یک لنگرگاه کلیدی ثبات و نفوذ در منطقه می‌بیند. این سفر مزایای ملموسی نیز به همراه داشت و ضمن تاکید مجدد بر روابط قدیمی دو کشور، به منظور تعامل دوجانبه که در منافع متقابل و همسویی راهبردی ریشه دارد، چارچوبی عمل‌گرایانه ایجاد کرد.
برخلاف سروصداهای بسیاری رسانه‌های غربی، رابطه عربستان سعودی و ایالات متحده به آن معنای ساده‌ای که اغلب بر آن تاکید می‌شود، معامله‌گرایانه نیست. این رابطه بر اساس دهه‌ها همسویی راهبردی در زمینه امنیت انرژی، ثبات منطقه‌ای و مبارزه با تروریسم بنا شده است. دستاورد سفر رئیس‌جمهوری ترامپ تنظیم مجدد این مشارکت در چارچوب جهان چندقطبی امروز بود. ترامپ با انتخاب ریاض به‌عنوان سکوی پرتاب سفرهای خارجی خود، توانایی منحصربه‌فرد عربستان سعودی را در تاثیرگذاری بر پویایی‌های منطقه‌ای و بازارهای جهانی تصدیق کرد.
این سفر در واقع به رسمیت شناختن یک پادشاهی متحول‌شده بود. عربستان سعودی امروز فعال، اصلاح‌طلب و بدون هیچ گونه تعارفی، در تعریف منافعش قاطعانه عمل می‌کند. چشم‌انداز ۲۰۳۰ زاییده افکار شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، مسیر این کشور را اساسا تغییر داده و آن را از وابستگی کامل به نفت به سمت اقتصادی متنوع‌تر و رقابتی‌تر سوق داده است. سفر ترامپ و هیئت‌های تجاری و دفاعی سطح بالا که او را همراهی می‌کردند‌ــ از جمله رهبران برتر فناوری‌ــ تایید کرد که آمریکا این عربستان سعودی جدید را یک شریک می‌بیند، نه یک مشتری.
یکی از متحول‌کننده‌ترین و آینده‌نگرترین نتایج این سفر توجه ویژه به هوش مصنوعی بود. از جمله مهم‌ترین اعلامیه‌ها سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت ای‌ام‌دی (AMD) ایالات متحده و عربستان سعودی برای تامین تراشه‌های هوش مصنوعی پیشرفته به منظور پشتیبانی از زیرساخت‌های داده به‌سرعت در حال گسترش پادشاهی بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این همکاری عربستان سعودی را در خط مقدم مسابقه جهانی هوش مصنوعی قرار می‌دهد و نشان‌دهنده قصد این کشور برای رهبری در فناوری‌هایی است که قرن آینده را تعریف خواهند کرد. این معامله همچنین نشان‌دهنده تبدیل عربستان سعودی از یک مصرف‌کننده نوآوری به یک تولیدکننده است. همکاری ای‌ام‌دی چیزی بیش از تراشه است؛ این همکاری در مورد ساخت اکوسیستم‌ها است: مراکز داده، خطوط انتقال استعداد، موسسات تحقیقاتی و مراکز نوآوری منطقه‌ای. با این کار عربستان سعودی ادعای خود را به‌عنوان تامین‌کننده سرمایه و مقصدی برای سرمایه‌گذاری در فناوری پیشرفته مطرح می‌کند.
در همین حال اقدام‌های اقتصادی گسترده‌تری نیز با این ابتکار همراه بودند. توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری عمده در بخش‌های مختلف شامل نیمه‌رساناها، هیدروژن سبز، فناوری مالی و زیرساخت‌های گردشگری هم اعلام شدند. این معاملات نشان‌دهنده یک رابطه اقتصادی روبه‌رشد است؛ جایی که سرمایه در هر دو جهت جریان می‌یابد و عربستان سعودی به طور فزاینده‌ای، نه‌تنها به‌عنوان یک سرمایه‌گذار جهانی، بلکه به‌عنوان یکی از پویاترین مقاصد سرمایه‌گذاری نوظهور جهان دیده می‌شود.
در سفر ترامپ به عربستان سعودی، همکاری امنیتی که همیشه سنگ بنای روابط دوجانبه بود، نیز موردتاکید مجدد قرار گرفت. در حالی که صحبت‌های زیادی در مورد فروش اسلحه شد، داستان واقعی تغییر به سمت خودکفایی دفاعی است. توافق‌نامه‌های اعلام‌شده در طول این سفر انتقال فناوری و ابتکارات تولید مشترک بود. از این رو عربستان سعودی صرفا سلاح نمی‌خرد، بلکه در حال ایجاد قابلیت‌ها، زیرساخت‌ها و تخصص داخلی است.
این بخشی از راهبرد گسترده‌تر ریاض است؛ یعنی حفظ یک عامل بازدارنده معتبر در منطقه‌ای که به طور فزاینده‌ای بی‌ثبات است و در عین حال، کاهش وابستگی به شرکای خارجی. به نظر می‌رسد دولت ترامپ این نکته ظریف را درک کرده و سیاست دفاعی ایالات متحده را بر اساس آن تنظیم می‌کند. همکاری ادامه خواهد یافت، اما با شرایطی که به حاکمیت عربستان و آرمان‌های آن برای استقلال راهبردی احترام بگذارد.
زمان این دیدار نیز که در بحبوحه تحولات منطقه‌ای بود، نقش دیپلماتیک عربستان سعودی را پررنگ‌تر کرد. حضور رئیس‌جمهوری ترامپ نقش ریاض را به‌عنوان یک قدرت مرکزی در خاورمیانه تقویت کرد. در زمانی که فرستادگان عربستان سعودی به طور سازنده با همسایگان منطقه‌ای تعامل، درگیری‌ها را مدیریت و مذاکرات جهانی را تسهیل می‌کنند، حمایت ترامپ‌ــ به‌ویژه پاسخ مثبت او به درخواست ولیعهد عربستان سعودی مبنی بر لغو تحریم‌های سوریه‌ــ تاکیدی بود بر اینکه عربستان سعودی همچنان اولویت واشینگتن برای رهبری منطقه است.
این دیدار به تقویت هماهنگی بین ریاض و واشینگتن در مورد تهدیدهای منطقه‌ای از جمله مسائل مربوط به جمهوری اسلامی ایران، امنیت دریایی و بازیگران غیردولتی از جمله شبه‌نظامیان و نیروهای نیابتی کمک کرد. عربستان سعودی همچنان به دنبال راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز برای تنش‌های منطقه‌ای است، اما بر نیاز خود به تضمین‌های امنیتی نیز پافشاری می‌کند. سفر ترامپ این اطمینان خاطر را فراهم و در عین حال از تلاش‌های گسترده‌تر ریاض برای گسترش روابط منطقه‌ای حمایت کرد.
فراتر از توافق‌های رسمی، این دیدار ارزش نمادین عظیمی داشت؛ به‌خصوص در زمانی که عربستان سعودی تلاش می‌کند تصویرش را در سطح بین‌المللی بازتعریف کند. این سفر نشان داد که پادشاهی سعودی دیگر فقط یک صادرکننده کالا نیست، بلکه یک قطب جاه‌طلبی، نوآوری و احیای فرهنگی است. میزبانی از رئیس‌جمهوری ایالات متحده در ریاض نشان داد که عربستان سعودی نه‌تنها یک بازیگر در منطقه، بلکه یک معمار کلیدی خاورمیانه آینده است.
در مجموع، سفر رئیس‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۲۵ آنچه را که عربستان سعودی بیش از همه می‌خواست، به آن داد: تاکید مجدد بر ارزش راهبردی ریاض، اعتبار اقتصادی و بستری برای ارائه هویت جدید این پادشاهی به جهان.
برگرفته از عرب نیوز
