در حالی که تنشها در خاورمیانه رو به افزایش گذاشته است، شبکه تلویزیونی «المسیره» وابسته به جنبش انصارالله (شبهنظامیان حوثی یمن) روز یکشنبه ۴ مه اعلام کرد که جنگجویان این گروه علیه اهدافی در اسرائیل دو عملیات نظامی انجام دادهاند. به گزارش این شبکه، در جریان این عملیات، فرودگاه بنگوریون در تلآویو با یک موشک بالیستیک فراصوت هدف قرار گرفت. همزمان، یک پهپاد انتحاری موسوم به «یافا» نیز یک نقطه مهم دیگر را در شهر عسقلان در جنوب اسرائيل هدف قرار داد.
در پی این حملات، مقامهای اسرائیلی پروازهای فرودگاه بنگوریون را بهطور موقت متوقف کردند. البته پس از ساعاتی فعالیت فرودگاه از سر گرفته شد، اما خسارات وارده باعث شد شماری از شرکتهای هواپیمایی بینالمللی پروازهایشان را به تلآویو به حالت تعلیق درآورند.
این تحول مهم امنیتی در حالی رخ داد که ایالات متحده آمریکا همچنان به حملات نظامی علیه مواضع نظامی و پایگاههای حوثیها ادامه میدهد. انتشار گزارشهایی در مورد کشته شدن شماری از فرماندهان حوثی، نابودی انبارهای مهمات و بخشی از زرادخانه نظامی حوثیها به این معنی است که این حملات به تضعیف توانمندیهای جنگی این گروه منجر شده است. با این حال، حمله پهپادی اخیر به فرودگاه بنگوریون نشان میدهد که توان رزمی حوثیها هنوز کاملا از کار نیفتاده است؛ آن هم در شرایطی که یمن زیر چتر نظارتی و رهگیری مشترک آمریکا و اسرائیل قرار دارد.
هرچند حملات نیروهای آمریکایی به یمن ممکن است دامنه تحرکات نظامی حوثیها را محدود کند، توقف کامل فعالیتهای مسلحانه این گروه شبهنظامی به دلایلی مانند موقعیت جغرافیایی انبارها در مناطق کوهستانی، نبود اطلاعات کافی، حجم بالای تسلیحات انباشته و احتمال تداوم ارسال تجهیزات از مسیرهای دریایی پنهان، بعید به نظر میرسد.
در همین حال، پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، شامگاه چهارشنبه ۳۰ آوریل با نشر پیامی در حساب کاربریاش در شبکه ایکس، خطاب به جمهوری اسلامی نوشت: «ما حمایت مرگبار شما از حوثیها را شاهدیم. دقیقا میدانیم شما چه میکنید. شما نیز بهخوبی میدانید که ارتش آمریکا چه تواناییهایی دارد. به شما هشدار داده شد. شما در زمان و مکانی که ما تعیین میکنیم، تاوان خواهید داد.»
این پیام تند در حالی منتشر شد که مذاکرات حساس میان واشینگتن و تهران درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی با میانجیگری عمان، در جریان است؛ گفتگوهایی که دور چهارم آن به تعویق افتاد و همین موضوع به گمانهزنیهایی درباره دلایل واقعی توقف مذاکرات دامن زد. اینک پیام وزیر دفاع آمریکا میتواند بخش پنهانی از این معادله پیچیده منطقهای را روشنتر کند.
مهمترین پرسشی که اینجا مطرح میشود این است: آیا افزایش تنش میان حوثیها و اسرائیل میتواند بر روند مذاکرات میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی تاثیر بگذارد و آیا تداوم شلیک موشک از یمن به سوی اسرائیل، مذاکرات را با بنبست روبرو خواهد کرد؟
پاسخ به این پرسش ساده نیست، زیرا در درون دولت ترامپ نیز اجماع روشنی وجود ندارد. برخی دیپلماسی را تنها مسیر قابلاتکا برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای میدانند، اما برخی دیگر بر این باورند که اکنون بهترین زمان برای حمله نظامی به ایران و نابودی برنامه هستهای آن است و باید این فرصت را مغتنم شمرد.
از سوی دیگر، برخی ناظران بدین باورند که هرچند گروه حوثی متحد جمهوری اسلامی است، ممکن است در مواردی بدون توجه به منافع رژیم ایران عمل کند. در مقابل، اغلب تحلیلگران حوثیها را بازوی نظامی جمهوری اسلامی در منطقه تلقی میکنند و تاکید دارند که شبهنظامیان حوثی از دستورهای سپاه پاسداران پیروی میکنند. باور غالب این است که تهران از این گروه بهعنوان اهرم فشار در مذاکرات با آمریکا و غرب استفاده میکند؛ بهویژه پس از آنکه نفوذ و جایگاهش را در سوریه، لبنان و فلسطین از دست داد.
علاوه بر آن، تداوم حملات اسرائیل به نوار غزه، کرانه باختری، لبنان و سوریه، فضای منطقه را بهشدت ملتهب کرده است. این وضعیت گروههای مسلح منطقهای را به اتخاذ مواضع تندتر سوق میدهد و به مسدود شدن راهحلهای صلحآمیز میانجامد.
پرسشی که در این میان مطرح میشود، این است که گزینههای سیاسی و امنیتی برای عبور از این وضعیت تنشآلود در منطقه چیست. در پاسخ میتوان گفت که شاید گزینهها اندک و پیچیده باشند، اما بدون تردید، توقف حملات اسرائیل در غزه و حرکت بهسوی فرایند صلحــ یا دستکم آتشبسی بلندمدتــ میتواند فضای مساعدی برای حل بحرانهای مزمن منطقه فراهم آورد. چنین تحولی میتواند به کشورهای عربی میانهرو فرصت دهد تا در کاهش درگیریها و تامین امنیت گذرگاههای دریایی حیاتی مانند خلیج فارس و دریای سرخ که مستلزم همکاری همه طرفها است، نقش موثری ایفا کنند تا راه به سوی تحقق صلح پایدار در منطقه گشوده شود.
برگرفته از روزنامه النهارالعربی