شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، بارها تاکید کرده است که مسئله فلسطین در صدر موضوع‌های مورد توجه عربستان سعودی قرار دارد و ریاض همواره در تلاش است که یک کشور مستقل فلسطینی با پایتخت بیت‌المقدس شرقی تشکیل شود. او همچنین تصریح کرده است که عربستان سعودی تا تحقق این هدف هیچ‌گونه روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار نخواهد کرد.

حسن المصطفی در مقاله‌ای در عرب‌نیوز با اشاره به اعلام موضع صریح شاهزاده محمد بن سلمان در مراسم افتتاحیه نهمین دوره مجلس شورای عربستان سعودی، می‌نویسد این بیانیه یکی از مهم‌ترین مواضع دیپلماتیک عربستان سعودی در دهه‌های اخیر به شمار می‌رود، زیرا در بستر سیاسی و امنیتی بسیار حساس و هم‌زمان با تحولات اساسی در خاورمیانه مطرح شده است.

دولت بایدن در ماه‌های پایانی در پی عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل بود. اما ریاض در عین حال که از روند صلح حمایت می‌کند، شرایطی بسیار چالش‌برانگیز اما واقع‌بینانه و صریح تعیین کرده است که تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی را شامل می‌شود.

حسن المصطفی در ادامه می‌نویسد برخی با توجه به انتقاد عربستان سعودی از برخی گروه‌های فلسطینی و سوءمدیریت تشکیلات خودگردان فلسطین، این سیاست ریاض را نوعی مانور دیپلماتیک تلقی می‌کنند. علاوه بر این، هم‌پیمانی برخی از این گروه‌های فلسطینی با جمهوری اسلامی ایران یا موضع‌گیری خصمانه آن‌ها در قبال عربستان سعودی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به این برداشت دامن زده است.

با این حال، این نکته که عربستان سعودی کشوری احساساتی نیست و سیاست‌هایش بر اساس واکنش‌های لحظه‌ای شکل نمی‌گیرد اغلب نادیده گرفته می‌شود. این کشور همواره بر اساس چشم‌اندازی راهبردی عمل می‌کند که ابتدا امنیت ملی خود و سپس، امنیت ملی جهان عرب را در اولویت قرار می‌دهد.

در نتیجه، ریاض خود را به محاسبات محدود مقطعی محدود نکرده است، بلکه تصویر بزرگ‌تر خاورمیانه را نیز مدنظر دارد.

نویسنده مقاله در ادامه می‌‌افزاید عربستان سعودی تهدید واقعی ناشی از سیاست‌های تهاجمی اسرائیل را به‌خوبی درک می‌کند و می‌داند ویرانی غزه، حملات به کرانه باختری و آوارگی فلسطینیان به صلح منجر نخواهد شد؛ بلکه این اقدام‌ها احتمالا به تشدید افراط‌گرایی و خشونت دامن خواهد زد و ممکن است سرآغاز ظهور نسل جدیدی باشد که آماده مبارزه مسلحانه با اسرائیل است‌ــ نه فقط در سرزمین‌های اشغالی بلکه میان هواداران فلسطین در کشورهای مختلف جهان‌ــ که می‌تواند به درگیری‌های گسترده‌تر منجر شود.

از این رو، صدور سریع بیانیه شفاف وزارت خارجه عربستان سعودی در هفته گذشته را می‌توان در این چارچوب درک کرد، که پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای اسکان مجدد فلسطینیان در مصر و اردن را رد و بار دیگر بر موضع «قاطع و تغییرناپذیر» عربستان سعودی در مورد تشکیل کشور مستقل فلسطین تاکید کرد.

حسن المصطفی می‌نویسد ریاض مشتاق است روابط حسنه‌اش با واشینگتن را حفظ کند؛ اما به این معنا نیست که عربستان سعودی سیاست‌های آمریکا را بدون قید و شرط خواهد پذیرفت، بلکه ریاض بر نقش خود به‌عنوان یک قدرت مهم منطقه‌ای با جایگاه بین‌المللی و سیاست‌های مستقل تاکید خواهد کرد.

عربستان سعودی با هدف برقراری صلح در منطقه، تلاش خواهد کرد تا جایگاهش را تثبیت کند و به‌خوبی می‌داند که بدون مشارکت فلسطینیان، صلحی واقعی محقق نمی‌شود.

جایگاه عربستان سعودی به‌عنوان «خادم حرمین شریف» ایجاب می‌کند که نقشی فعال در جهان اسلام ایفا کند. این کشور نمی‌تواند سیاست‌های ترامپ و نتانیاهو را که به آوارگی فلسطینیان منجر می‌شود بپذیرد، زیرا تهدیدی جدی برای امنیت ملی عربستان سعودی و ثبات کشورهای عربی محسوب می‌شود. 

به نوشته حسن المصطفی، مرحله فعلی پرچالش خواهد بود. اما عربستان سعودی تجربه گسترده‌ای در تعامل با روسای جمهوری آمریکا دارد. این تجربه ترکیبی از مواضع قاطع و انعطاف‌پذیری دیپلماتیک، همراه همکاری‌های امنیتی و اقتصادی قوی، است.

علاوه بر این، روابط ریاض و واشینگتن رابطه «دولت با دولت» است که از طریق چارچوب‌های نهادی تسهیل می‌شود و پایداری بیشتری فراهم می‌کند. 

نویسنده مقاله در پایان می‌نویسد عربستان سعودی از طریق این رویکرد در پی تقویت همکاری‌های نزدیک‌تر با آمریکا است، در حالی که هم‌زمان از منافعش محافظت و از تضعیف امنیت شکننده جهان عرب ممانعت می‌کند.

ترجمه و خلاصه شده از عرب‌نیوز