ملا برادر: آب هیرمند پس از پایان خشکسالی به سیستان و بلوچستان رسید

ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر طالبان، در دیدار با حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در افغانستان، گفت آب رودخانه هیرمند پس از پایان خشکسالی چندساله، به استان سیستان و بلوچستان ایران رسید.  

حساب کاربری دفتر ملا برادر در شبکه اجتماعی ایکس پنجشنبه ۶ اردیبهشت (۲۵ آوریل) اعلام کرد که در این دیدار ملا عبدالطیف منصور، وزیر آب و انرژی، مولوی عطاالله عمری، وزیر زراعت و کشاورزی، ملا خیرالله خیرخواه، وزیر اطلاعات و فرهنگ و فضل محمد حقانی، سفیر این گروه در تهران نیز حضور داشتند.  

ملا برادر در این دیدار تاکید کرد که سال‌ جاری میزان بارندگی در افغانستان زیاد بود و به همین دلیل آب هیرمند به سمت ایران سرازیر شد. او ابراز امیدواری کرد که با سرازیر شدن این آب مشکلات مردم افغانستان و ایران حل شود.  

دفتر ملا برادر با اشاره به ابراز خرسندی کاظمی قمی از رسیدن آب هیرمند به استان سیستان و بلوچستان، نوشت: «سفیر جمهوری اسلامی ایران افزود که این کشور برای همکاری با افغانستان به منظور حل مشکلات بانکی تجار، اقدام‌های مشترک برای حفاظت از محیط زیست، مدرنیزه کردن کشاوزی در افغانستان و همچنین افزایش سطح تجارت و ترانزیت کالا با افغانستان آماده است.» 

میزان بارندگی‌های افغانستان در اسفند و فروردین گذشته بالا بود و به همین دلیل آب در رود هیرمند هم به جریان افتاد.  

خبرگزاری ایرنا هم یکشنبه دوم اردیبهشت از پرداخت بخشی از حقابه ایران خبر داد و با انتشار ویدیویی نوشت که این اقدام «در پی تشدید بارش‌ها و نزولات آسمانی در افغانستان طی روزهای اخیر» صورت گرفت و آب رهاشده از رودخانه هیرمند به منطقه جریکه در استان سیستان و بلوچستان وارد شد. 

اجرا نشدن معاهده حقابه ایران از رود هیرمند در چند سال اخیر تنش‌هایی میان کابل و تهران ایجاد کرده است. ابراهیم رئیسی، اردیبهشت ۱۴۰۲ در جریان سفر به استان سیستان و بلوچستان، در صحبت با رسانه‌ها، به طالبان هشدار داد که حقابه ایران از رود هیرمند را بپردازد اما مقام‌های طالبان در پاسخ ادعا کردند که ذخیره آبی سدهای افغانستان دلیل خشکسالی خالی است و هر زمانی که آب کافی وجود داشته باشد، آن را به سمت ایران رها می‌کنند. 

استان سیستان و بلوچستان ایران با کمبود شدید آب مواجه است. بخشی از آب موردنیاز این استان از حقابه هیرمند تامین می‌شد، اما در سال‌های اخیر خشکسالی و کمبود بارندگی سطح آب هیرمند را کاهش داده است. 

بنا بر معاهده ایران و افغانستان برای تقسیم آب رودخانه هیرمند که سال ۱۳۵۱ بین دولت‌های وقت دو کشور امضا شد، حقابه ایران سالانه ۸۱۷ میلیون مترمکعب است.   

با روی کار آمدن مجدد حکومت طالبان در اوت ۲۰۲۱، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش برای برقراری روابط نزدیک با طالبان، کوشیدند پرداخت حقابه هیرمند را نیز پیگیری کند. مقام‌های حکومت طالبان همواره ادعا کرده‌اند که به معاهده حقابه هیرمند پایبندند، اما در عمل برای جلب رضایت ایران کاری انجام ندادند. 

علاوه بر هیرمند، بخش زیادی از آب رودخانه‌های هریرود در استان هرات و فراه‌رود استان فراه نیز به ایران سرازیر می‌شود. طرح ساخت سد بخش‌آباد در استان فراه به‌ دلیل ناامنی گسترده در دوران حکومت پیشین افغانستان عملی نشد اما با تکمیل این سد، آب فراه‌رود هم به ایران سرازیر نخواهد شد. 

حکومت طالبان اعلام کرده که با تکمیل‌ سد بخش‌آباد، بیش‌ از ۱۰۴ هزار هکتار زمین زراعتی آبیاری می‌شود و این سد ظرفیت تولید ۲۷ مگاوات برق نیز دارد. به گفته طالبان، با ساخت سد بخش‌آباد، یک هزار و ۳۶۹ میلیون مترمکعب آب ذخیره خواهد شد. 

معاهده ایران و افغانستان در زمینه آب فقط به رودخانه هیرمند محدود است؛ لذا تشدید بحران آب و احداث سدهای دیگر در افغانستان می‌تواند روابط تهران و طالبان را تیره کند.