رزا اوتونبایوا، فرستاده ویژه سازمان ملل برای افغانستان، روز چهارشنبه ۲۹ آذر (۲۰ دسامبر)، در نشست شورای امنیت سازمان ملل در مورد افغانستان، گفت که این سازمان به دنبال تایید گزارش‌هایی است که نشان می‌دهند طالبان با تحصیل دختران در هر سنی در مدارس دینی اسلامی موافق‌اند و امکان ادامه تحصیل دختران در این مدارس وجود دارد.
فرستاده ویژه دبیرکل و رئیس هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (یوناما) در این نشست گفت که سازمان ملل اخیرا به «شواهد زیادی مبتنی بر روایات» دریافت می‌کند که می‌گویند دختران در افغانستان می‌توانند در مدارس دینی تحصیل کنند اما افزود که «مشخص نیست ساختار و نحوه عملکرد این مدارس چگونه است و آیا در آن‌ها یک برنامه درسی استاندارد که امکان تحصیل دروس مدرن را فراهم کند هم وجود دارد یا نه. این را هم نمی‌دانیم که چه تعداد دختر می‌توانند در این مدارس درس بخوانند.»
او گفت که مقام‌های طالبان به یوناما گفته‌اند در حال کار برای ایجاد شرایطی‌اند که به دختران اجازه بازگشت به مدرسه را بدهند. اوتونبایوا افزود: «اما زمان در حال گذر است و یک نسل از دختران افغانستان عقب می‌مانند.»
با گذشت بیشتر از دو سال، مدارس عادی به روی دختران بالاتر از کلاس ششم بسته است و طالبان هنوز در مورد بازگشایی این مدارس هیچ چراغ سبزی نشان نداده‌اند.
اخیرا در فضای اجتماعی افغانستان در مورد ادامه تحصیل دختران در مدارس دینی که طالبان شدیدا به آن‌ها علاقه‌مندند، زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد. در تازه‌ترین مورد، رنگینه حمیدی، وزیر آموزش دولت پیشین افغانستان، در مصاحبه با گاردین گفت که در شرایط کنونی افغانستان، مدارس دینی می‌توانند فرصت خوبی برای تحصیل دختران باشند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این دیدگاه حمیدی با انتقاد شدید فعالان مدنی و فعالان حقوق زن و فعالان حقوق بشر افغانستان مواجه شد؛ زیرا مدارس دینی تحت نظر طالبان به توجه به ساختار فکری و عقیدتی این گروه، مدارسی با هدف ترویج بنیادگرایی و جهادگرایی‌اند و چیزی جز تفسیر افراطی از اسلام ارائه نمی‌کنند.
تمرکز سازمان ملل بر استفاده از مدارس دینی برای آموزش دختران یکی از زنگ خطرهای است که جامعه روشنفکری افغانستان را شدیدا نگران کرده است؛ زیرا امکان تحصیل علوم مدرن در مدارس دینی تحت کنترل طالبان تقریبا یک رویا و تحقق‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
البته سازمان ملل متحد توجه دارد که کیفیت آموزش عمومی در افغانستان پس از حاکمیت طالبان نگران‌کننده شده و این نکته واضح است که طالبان برای ارتقای کیفیت آموزش در این کشور توان و ظرفیتی ندارند. رزا اوتونبایوا هم در نشست روز چهارشنبه، کیفیت آموزش در افغانستان را «یک نگرانی فزاینده» خواند و گفت که «فقدان ارائه یک برنامه درسی به اندازه کافی مدرن با دسترسی برابر برای دختران و پسران، اجرای دستورکار خودکفایی اقتصادی مقام‌ها [طالبان] را غیرممکن خواهد کرد.»
اوتونبایوا افزود: «جامعه بین‌المللی به‌درستی بر لزوم لغو ممنوعیت تحصیل دختران تمرکز کرده است، اما بدتر شدن کیفیت آموزش و دسترسی به آن بر پسران نیز تاثیر می‌گذارد.»
پیش از این، یک گزارش دیده‌بان حقوق بشر نیز نشان داده بود که سیاست‌های آموزشی «سوءاستفاده کننده» طالبان به پسران و دختران آسیب می‌زند. در این گزارش به اخراج معلمان واجدشرایط از جمله زنان، تغییرات قهقرایی در برنامه درسی و افزایش تنبیه بدنی منجر به ترس بیشتر [برای پسران] از رفتن به مدرسه و کاهش حضور در آن اشاره شده بود.
بر اساس این گزارش، «از آنجا که طالبان تمام معلمان زن را از مدارس پسرانه اخراج کرده‌اند، بسیاری از پسران را افراد فاقد صلاحیت آموزش می‌دهند یا در کلاس‌هایی می‌نشینند که اصلا معلم ندارند».
طالبان در دو سال گذشته علاوه بر اینکه مدارس دخترانه بالاتر از کلاس ششم را بستند، معلمان زن را نیز از مدارس پسران اخراج کردند و در دومین سال حاکمیتشان، دستور منع تحصیل، منع تدریس و منع کار زنان و دختران در دانشگاه‌ها و هر مرکز آموزشی دیگری را نیز صادر کردند. دسامبر ۲۰۲۲، آخرین روزهای رفتن دختران به دانشگاه‌ها بود و از آن زمان تاکنون و در یک سال گذشته، دانشگاه‌های افغانستان نیز مردانه شده‌اند.
توماس وست، فرستاده ویژه آمریکا برای افغانستان، روز پنجشنبه در پیامی شبکه اکس، به مناسبت یک ساله شدن ممنوعیت تحصیل دختران در دانشگاه‌های افغانستان، نوشت: «افغان‌هایی که من با آن‌ها صحبت می‌کنم، کاملا درک می‌کنند که کشور به نسلی از پزشکان، مهندسان، تجار و مربیان زن نیاز دارد تا رشد کنند و روی پای خود بایستد.»
او تاکید کرد: «ما برای آینده افغانستان و منافعمان در یک منطقه باثبات، باید دسترسی زنان به آموزش در تمام سطوح را در راس اولویت‌هایمان قرار دهیم.»
رزا اوتونبایوا در نشست شورای امنیت سازمان ملل خاطرنشان کرد که فقدان هرگونه پیشرفت در مسائل حقوق بشری عامل کلیدی بن‌بست کنونی در افغانستان و افزایش فاصله میان طالبان و جامعه جهانی است.
