در پی حمله پهپادهای آمریکایی به کاروان خودروهای قاسم سلیمانی در نزدیکی فرودگاه بغداد که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و ابو مهدی مهندس، معاون فرمانده سازمان بسیج مردمی در عراق شد، تنش میان ایران و آمریکا آن چنان افزایش یافت که بسیاری از ناظران سیاسی و کارشناسان نظامی عقیده داشتند که خاورمیانه به زودی شاهد وقوع یک جنگ بزرگ خواهد شد. زیرا کشته شدن قاسم سلیمانی، فردی که بسیاری او را در مقام دوم پس از آیت الله خامنه ای، رهبر ایران می دانند، یک تحول بی سابقه در تاریخ رژیم جمهوری اسلامی به شمار می رود و بایستی ایران در واکنش به قتل قاسم سلیمانی، انتقام سختی از ایالات متحده بگیرد.

البته نقش قاسم سلیمانی در تحقق اهداف سیاسی ایران در خارج از کشور و تلاش های وی در راستای گسترش پروژه سیاسی ایران در خاورمیانه، برای رژیم ایران حائز اهمیت فراوان است، به ویژه این که سلیمانی توانسته بود در اغلب کشورهای منطقه نفوذ کند و بر تمام چالش های که فرا راه پروژه سیاسی ایران قرار می گرفت، چیره شود. ظهور گروه ها و احزاب سیاسی وفادار به ایران و تشکیل شبه نظامیان وابسته به ایران و اوج گیری قدرت این گروه ها در کشورهای مختلف منطقه، به ویژه در عراق، سوریه، لبنان و یمن، مدیون تلاش های قاسم سلیمانی است و نشان می دهد که این فرمانده نظامی نزدیک به رهبر، نقش پر اهمیتی در تصمیم گیری ها بزرگ دولت ایران داشته است.

بنابر این، انتظار می رفت که واکنش تهران به ترور قاسم سلیمانی، همه جانبه و در اوج شدت باشد و شبه نظامیان وفادار به ایران در کشورهای خاورمیانه، دست به حملات گسترده علیه مواضع و منافع ایالات متحده و متحدان آن در کشورهای منطقه بزنند. اما پاسخ محدود ایران که منحصر به هدف قراردادن پایگاه های نظامی عین الاسد و الحریر در شمال عراق شد، برای بسیاری از ناظران سیاسی و کارشناسان نظامی دور از انتظار بود، زیرا میزان آسیبی که ایران نسبت به قتل قاسم سلیمانی متحمل شده است با این واکنش محدود به هیچ صورتی قابل مقایسه نمی باشد.

پس از حمله به دو پایگاه نظامی در خاک عراق، سپاه پاسداران ایران اعلام کرد که در حمله موشکی ایران به پایگاه های آمریکایی در عراق، بیش از 80 تن از سربازان آمریکایی کشته شده اند، اما ایالات متحده با رد این خبر، تأکید کرد که در حمله ای یاد شده هیچ آسیبی به نیروهای آمریکایی نرسیده است. سپس پنتاگون اعلام کرد با توجه به این که نیروهای آمریکایی در عراق، حمله نظامی ایران را پیش بینی می کردند، بنابر این، پیش از این که ایران دست به حمله بزند، اقدامات لازم را برای جلوگیری از تلفات، روی دست گرفتند و در نتیجه، حمله موشکی ایران منجر به هیچ خسارت و آسیبی نشده است.

از سوی دیگر، سخنگوی فرمانده عالی ارشد عراق خاطر نشان کرد که تهران پیش از این که پایگاه های آمریکایی را هدف حمله قرار دهد، ارتش عراق را از این تصمیم آگاه کرده است، افزون بر آن، در پی کشته شدن قاسم سلیمانی، پیام های میان دولت های ایران و آمریکا رد و بدل شده است.

به صراحت می توان گفت که به محض ترور قاسم سلیمانی، تهران و واشنگتن برای این که از تشدید تنش های که می تواند منجر به رویارویی شود، جلوگیری کنند، هماهنگی های را آغاز کردند که در پرتو آن، منافع هر دو جانب تأمین می شود.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده با صدور فرمان قتل قاسم سلیمانی، از یک سو توانایی خود را برای برخورد با سرکشی های ایران ثابت کرده و از سوی دیگر، با این اقدام، مسیر پیروزی خود را در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو هموار کرده است.

دولت ایران نیز با کشته شدن قاسم سلیمانی با چالش های دشواری رو به رو شده، زیرا تهران بایستی در قبال از دست دادن شخصیت برجسته ای همچون قاسم سلیمانی، واکنش تندی از خود نشان می داد، اما در عین حال، رژیم ایران، توانایی عبور از خطوط قرمز تعیین شده از سوی ترامپ را نداشت و اگر در صدد انتقام جویی مستقیم از نیروهای آمریکایی در منطقه می شد، با پاسخ نظامی شدید واشنگتن رو به رو می شد. همین بود که تهران پیش از آن که دست حمله علیه منافع آمریکا بزند، تصمیم خود را به مقامات عراقی اطلاع داده تا نیروهای آمریکایی به منظور جلوگیری از تلفات احتمالی، آمادگی بگیرند. همچنان، پایگاه های نظامی که در خاک عراق هدف حملات موشکی ایران قرار گرفته است، تعلق به نیروهای آمریکایی نداشته و تنها شماری از نظامیان آمریکایی در این پایگاه ها حضور داشتند. عدم آسیب رسیدن به نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه های نظامی یاد شده، تأکید دیگری بر صحت این مدعا است که این حملات در هماهنگی با واشنگتن صورت گرفته است.

تردیدی نیست که اگر حملات موشکی ایران منجر به کشته شدن سربازان آمریکایی می شد، واشنگتن نه تنها دست به حمله علیه ایران زده بلکه ممکن بود تصمیم به سرنگونی رژیم ایران بگیرد.

با توجه به تحولات اخیر، روشن است که هر دو کشور ایران و ایالات متحده از حادثه قتل قاسم سلیمانی بهره برداری کرده و در هماهنگی با جانب مقابل، از تشدید تنش های که به سود هیچ یک از طرف های درگیر تمام نمی شود، جلوگیر کردند.

ایران با اعلام این که واکنش آن به قتل قاسم سلیمانی پایان یافته است، نه تنها مانع تشدید فشارهای بین المللی شده و از قرار گیری در معرض رویارویی با ایالات متحده اجتناب کرده بلکه خویشتن داری ایران می تواند عامل موثری برای از سرگیری گفت و گو ها میان تهران واشنگتن شود و زمینه موافقت ایالات متحده را در پیوند به برنامه های هسته ایران فراهم کند.

از سوی دیگر، حادثه کشته شدن قاسم سلیمانی و خودداری تهران از انتقام جویی، توانست منجر به خاموشی تظاهرات ضد دولتی در ایران شده و فشارهای داخلی را بر رژیم ایران کاهش دهد.

https://www.independentarabia.com