مهدی غضنفری، رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی ایران، روز پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت‌، با اشاره به افزایش سرمایه صندوق توسعه دبی در امارات متحده عربی به بیش از یک هزار میلیارد دلار و همچنین سرعت بالای رشد صندوق نروژ و چین، اعلام کرد صندوق توسعه ملی ایران یک صندوق ۱۵۰ میلیارد دلاری بود که ۱۰۰ میلیارد آن را دولت‌های مختلف برداشت کردند و حدود ۴۰ میلیارد دلارش نیز بابت ارائه تسهیلات خرج شده است.

غضنفری همچنین توضیح داد که برخی از پروژه‌های نفت و گاز در ایران به‌رغم رسیدن به مرحله بهره‌برداری، از بازپرداخت منابع صندوق اجتناب می‌کنند و برخی نیروگاه‌ها نیز به بن‌بست خورده‌اند: «وقتی نیروگاهی، انرژی را به قیمت پایین می‌فروشد نمی‌تواند منابع را برگرداند.»

اقتصاددانان مستقل در ایران بر این باورند که سیاست‌های علی خامنه‌ای در مهجور کردن ایران و پیگیری دعوای ۴۴ ساله با غرب که به افزایش تحریم‌های سنگین اقتصادی علیه ایران منجر شد، دلیل اصلی عقب‌ماندگی اقتصاد ایران از سایر کشورهای منطقه و افزایش فقر در کشور است.

به دلیل همین تحریم‌ها، جمهوری اسلامی سال‌هاست که نمی‌تواند نفت خود را به قیمت جهانی به فروش برساند و در توسعه میدان‌های گازی و صنایع پتروشیمی که محل اصلی درآمد بودجه‌ای ایران‌اند نیز نتوانست پیشرفت کند.

صندوق توسعه ملی ایران در سال ۱۳۸۹ و با هدف ذخیره بخشی از درآمدهای صادرات نفت ایران برای ارائه وام به بخش خصوصی به منظور توسعه ایجاد شد، اما اکنون رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی ایران می‌گوید ۶۷ درصد از منابع این صندوق را دولت‌ها برداشت کرده‌اند.

مهدی غضنفری در ادامه گفت:‌ «مقایسه صندوق ایران با صندوق‌های ثروت ملی جهان، برای ما بسیار هشداردهنده است. در حالی که متوسط نرخ بازده (سالانه) آن‌ها حدود ۶ درصد بوده، متوسط نرخ بازگشت سرمایه برای صندوق توسعه ملی صفر بوده است که نشان می‌دهد بعد از ۱۰ سال در عمل صندوق کوچک شده است و اگر مسیر استهلاک منابع ادامه یابد، صندوق به‌طور کامل از بین می‌رود.»

اقتصاددانان ایرانی می‌گویند اگر مسئولان جمهوری ‌اسلامی بر اساس قوانین تصویب‌شده، افزایش منابع صندوق توسعه ملی را ادامه می‌دادند، در حال حاضر بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار در این صندوق اندوخته می‌شد، اما حالا ۱۰ میلیارد دلار پول باقی‌مانده نیز قرار است صرف پرداخت یارانه شهروندان شود.

این در حالی است که صندوق توسعه ملی در قطر و عربستان سعودی، به ترتیب ۴۵۰ میلیارد دلار و ۶۰۷ میلیارد دلار ذخایر ارزی دارند و این رقم برای نروژ نیز ۱.۲ تریلیون دلار است. صندوق توسعه عربستان سعودی به دلیل شرایط فوق‌العاده‌اش، در مواردی به کشورهایی همچون ترکیه و پاکستان، کمک‌های مالی پنج یا ۱۱ میلیارد دلاری کرده است.

پیش از این، صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده بود که بدهی‌های جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده که برابر ۳۴ درصد از تولید ناخالص داخلی است و انتظار می‌رود که در سال جاری نیز معادل ۱۲ میلیارد دلار به بدهی‌های دولتی اضافه شود.