سقوط بانک سیلیکون‌ولی (SVB) موجی از گمانه‌زنی در محافل مالی و شرکت‌های فناوری ایجاد کرد. پس از آنکه سپرده‌گذاران بانک سیلیکون‌ولی به دلیل ترس از ورشکستگی این بانک برداشت انبوه وجوه خود را آغاز کردند، در سراسر جهان برای مهار پیامدهای سقوط بانک سیلیکون‌ولی تصمیم‌هایی در نظر گرفته شد؛ از جمله فروش شعبه بریتانیایی این بانک به موسسه اچ‌اس‌بی‌سی آن هم به قیمت تنها یک پوند.
خبرگزاری الجزیره در گزارشی تحلیلی به این موضوع پرداخت که چه شد بانک سیلیکون‌ولی سقوط کرد؟ آیا این اتفاق می‌تواند بزرگ‌ترین ورشکستگی بانکی در ایالات متحده از سال ۲۰۰۸ محسوب شود؟ آیا پس از این اتفاق بحران مالی جهانی در پیش خواهیم داشت؟ آیا اعتماد به سیستم مالی جهانی بار دیگر تقویت خواهد شد؟
چرا بانک سیلیکون‌ولی سقوط کرد؟
همان‌طور که از نام بانک سیلیکون‌ولی پیدا است، تجارت این بانک بر شرکت‌های نوآفرین (استارت‌آپ) فناوری ایالات متحده متمرکز بود. در طول همه‌گیری کووید‌ــ۱۹، این بانک وام‌دهنده افزایش سپرده زیاد از سوی مشتریان را شاهد بود زیرا شرکت‌های فناوری از ارائه خدمات سرگرمی به افرادی که در خانه‌هایشان محبوس شده بودند، سود می‌بردند. بانک سیلیکون‌ولی در آن زمان بیشتر این پول نقد را در اوراق قرضه دولتی ایالات متحده سرمایه‌گذاری کرد؛ جایی که معمولا یکی از امن‌ترین انواع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
مشکلات بانک سیلیکون‌ولی زمانی شروع شد که بانک مرکزی ایالات متحده سال ۲۰۲۲، در واکنش به افزایش تورم، شروع به افزایش نرخ بهره کرد و باعث شد ارزش اوراق قرضه دولتی کاهش یابد. هم‌زمان، شرایط اقتصادی بخش فناوری هم سخت‌تر شد و بسیاری از مشتریان این بانک بیرون کشیدن سرمایه‌شان از بانک را آغاز کردند.
با کمبود نقدینگی، بانک سیلیکون‌ولی مجبور شد اوراق قرضه خود را با ضرر زیاد بفروشد؛ اتفاقی که باعث نگرانی در مورد ورشکستگی این بانک شد و ظرف ۴۸ ساعت، سپرده‌گذاران وحشت‌زده پول‌هایشان را از بانک بیرون آوردند و سقوط بانک رقم خورد.
درواقع، کارشناسان مالی معتقدند مسئولان بانک سیلیکون‌ولی به دلیل یک اشتباه در مدیریت ریسک نرخ بهره سقوط کردند؛ آن‌ها سپرده‌های کوتاه‌مدت را در اوراق قرضه بلندمدت سرمایه‌گذاری کرده بودند و هیچ تنوعی در منابع دارایی‌هایشان نداشتند. این همان اتفاقی است که پیش‌تر در عرصه فعالیت‌های مربوط به پس‌انداز و وام ایالات متحده در دهه ۱۹۸۰ رخ داد.
عواقب فروپاشی بانک سیلیکون‌ولی چه بوده است؟
دو روز پس از فروپاشی این بانک، ایالات متحده دارایی‌های سیگنچر بانک (Signature Bank)ــ وام‌دهنده مستقر در نیویورک را که به دلیل تجارت با رمزارز شناخته‌شده است‌ــ نیز توقیف کرد و سومین ورشکستگی بانکی در تاریخ ایالات متحده رقم خورد.
مسئولان سیستم بانکی ایالات متحده در تلاش برای جلوگیری از پیامدهای بیشتر، روز یکشنبه اعلام کردند که تمام سپرده‌ها را در هر دو بانک وام‌دهنده تضمین خواهند کرد. بانک مرکزی آمریکا همچنین از یک برنامه وام‌دهی به نام «برنامه تامین مالی بانکی» رونمایی کرد. هدف از این برنامه تقویت اعتماد به سیستم مالی با دادن اختیار به بانک‌ها برای استقراض مستقیم از بانک مرکزی به منظور اجتناب از اتکا به فروش اوراق قرضه زیان‌آور است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین حال، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، تلاش کرد به سپرده‌گذاران اطمینان دهد که ضرر نخواهند کرد. او با وعده مهار این وضعیت، گفت: «آمریکایی‌ها می‌توانند اطمینان داشته باشند که سیستم بانکی ایمن است.»
با وجود این، سهام بانک‌ها از جمله سهام «چهار بزرگ» ایالات متحده (شامل بانک‌های جی‌پی مورگان چیس، بانک آمریکا، ولز فارگو و سیتی بانک) سقوط کرد و برخی بانک‌های میان‌رده دیگر نیز سقوط قیمت سهام خود تا ۶۰ درصد را شاهد بودند.
سرایت بحران به اروپا و آسیا
ظرف مدت کوتاهی پس از این اتفاق‌ها، سهام بانک‌ها در اروپا و آسیا نیز ضربه قابل‌توجهی خورد.
در بریتانیا، مقام‌های مالی اعلام کردند که شعبه این بانک را به اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC)ــ بزرگ‌ترین بانک اروپا‌ــ واگذار کردند تا بتواند از ۶.۷ میلیارد پوند (۸.۱ میلیارد دلار) سپرده فعلی محافظت کند.
در کانادا نیز تنظیم‌کننده‌های مالی اعلام کردند به طور موقت کنترل شعبه سیلیکون‌ولی در این کشور را به دست می‌گیرند تا مشخص شود چه تصمیم نهایی اتخاذ خواهد شد. اما در آلمان اداره نظارت مالی اعلام کرد که شعبه این وام‌دهنده را موقتا تعطیل می‌کند.
جایگاه بانک سیلیکون‌ولی در صنعت بانکداری
بانک سیلیکون‌ولی شانزدهمین بانک بزرگ در ایالات متحده به شمار می‌رفت و به عنوان یک وام‌دهنده متوسط توصیف شده است. طبق اعلام شرکت بیمه ایالات متحده، تا ماه دسامبر این بانک ۲۰۹ میلیارد دلار دارایی و ۱۷۵.۴ میلیارد دلار سپرده داشته است در حالی که در مقایسه با آن، جی‌پی مورگان چیس، بزرگ‌ترین بانک ایالات متحده، سال ۲۰۲۲ دارایی به ارزش ۳.۶۷ تریلیون دلار را ثبت کرد.
با این حال، بانک سیلیکون‌ولی تاثیر زیادی در بخش فناوری داشت. این وام‌دهنده در میان نخبگان آمریکایی جایگاه بالایی پیدا کرده بود و به دلیل حمایت از فناوری‌های نوپا که موسسات بزر‌گ‌تر ممکن است وام دادن به آن‌ها را بسیار خطرناک تلقی کنند، شهرت داشت.
گزارش‌ها حاکی از آن است که شکست بانک سیلیکون‌ولی باعث شد برخی مدیران ارشد فناوری در میان ترس از اینکه نتوانند به وجوه خود دسترسی پیدا کنند، برای تغییر بانک و بررسی گزینه‌هایی برای پرداخت حقوق کارکنانشان، تلاش می‌کنند.
اگرچه سپرده مشتریان بانک سیلیکون‌ولی در نهایت تضمین‌شده است، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که نمی‌توان از تاثیر روانی این اتفاق بر فرایند درازمدت سپرده‌گذاری در بانک‌ها غافل بود.
بحران مالی در پیش است؟
با آنکه عواقب فروپاشی بانک سیلیکون‌ولی هنوز به طور کامل مشخص نیست، اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند شکست این بانک بحران مالی جهانی مانند سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ را رقم نخواهد زد. آن‌ها می‌گویند که مقررات مالی از زمان آن بحران به‌شدت تشدید شده است و می‌بینیم که اکنون از تضمین سپرده مشتریان از سوی بانک مرکزی سخن گفته می‌شود.
از سوی دیگر، بانک‌ها در حال حاضر ملزم به داشتن سرمایه بسیار بیشتری نسبت به قبل‌اند که ریسک آن‌ها را بسیار کمتر می‌کند. با این حساب، حتی بانک‌هایی که مرتکب اشتباهات بزرگ شوند، اغلب سرمایه خود را از دست می‌دهند و نه سهمی از سپرده‌گذاران را. با همه این اوصاف، به نظر می‌رسد سرایت آثار ناشی از بحران مالی سیلیکون‌ولی به سایر بخش‌های اقتصادی محدود خواهد بود.
