در معامله با طالبان از خیر "حسن نیت" بگذرید

گفتگوهای صلح با طالبان

جرگه مشورتی صلح افغانستان روز جمعه سیزدهم اردیبهشت با صدور قطعنامه‌ای به پایان رسید. بخش عمده محتوای قطعنامه جرگه صلح، تکرار دیدگاه‌ها، مواضع و نگرانی‌های مطرح شده مردم در مورد مذاکرات صلح با طالبان بود. اعضای این جرگه از حکومت و طالبان خواسته‌اند به حرمت ماه رمضان اعلام آتش‌بس کنند و  به خواست مردم برای پایان خشونت و جنگ پاسخ مثبت بدهند. اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در پاسخ درخواست نمایندگان جرگه، اعلام کرد که به نشانه "حسن نیت " ۱۷۵ زندانی طالب را رها می‌کند و حکومت با طرح آتش‌بس در ماه رمضان موافق است. طالبان ساعاتی پس از پایان جرگه، در اعلامیه فراخوان آتش‌بس جرگه را رد کردند و گفتند که "جهاد" در ماه رمضان " ثواب" بیشتری دارد.

تناقض رهایی زندانیان طالبان توسط رئیس جمهوری افغانستان و رد درخواست آتش‌بس از سوی این گروه جای تأمل دارد. این نخستین باری نیست که حکومت افغانستان به صورت یک جانبه دست به رهایی زندانیان طالب می‌زند. حامد کرزی رئیس جمهوری پیشین افغانستان نیز در اوایل سال ۲۰۱۴ همزمان با خروج بیشتر از نود درصد از نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان، حدود ۷۰۰ زندانی طالب را از زندان بگرام و سایر بازداشتگاه‌های دولتی آزاد کرد. در پی تصمیم رئیس جمهوری آن وقت، مردم و رسانه‌ها اعتراض کردند اما دادخواهی مردم را به جای نبرد. در میان زندانیان آزاد شده، وحشت آفرینانی هم بودند که برای بازداشت آن‌ها، نیروهای امنیتی افغانستان و نظامیان بین‌المللی هزینه‌های مالی و جانی زیادی را متحمل شده بودند.

مدتی پس از رهایی بدون محاکمه ۷۰۰ جنگجوی طالبان، رسانه‌ها گزارش کردند اکثریت جنجگویان طالب دوباره به صفوف جنگ برگشته‌اند و  به کشتار نیروهای امنیتی و غیر نظامیان افغان می‌پردازند. توجیه حامد کرزی رئیس جمهوری آن وقت برای رهایی طالبان این بود که گویا آمریکایی‌ها و نیروهای افغانستان دلایل موجه برای بازداشت شماری از آن‌ها نداشته است و عدالت پایمال شده است. استدال آقای کرزی کاملا بی‌بنیاد نبود، اما شمار کسانی که زیرنام عضویت در گروه طالبان و همکاری با وحشت آفرینان بدون شواهد و مدارک کافی بازداشت شده بودند محدودتر از آن بود که آقای کرزی ادعا می‌کرد. در آزاد کردن طالبان کرزی نیت‌های دیگری نیز داشت. او می‌خواست همسویی و همدردی خود را با طالبان به امید این که با او صلح کنند ابراز کند و نشان بدهد که بر سر رهایی جنجگویان حاضر است هر قیمتی را بپردازد. آن چه اما در پی رهایی جنگجویان طالبان از زندان بگرام اتفاق افتاد، هر چه بود، صلح و مصالحه نبود. جنگجویان عقده‌‌ای طالب مصمم‌تر از پیش به کشتار مردم پرداختند و ساز و کار جنگی طالبان صاحب سربازان تازه نفسی شد که سال‌ها از نان و آب مردم افغانستان تغذیه کرده و فربه شده بودند.

حالا نیز ابراز "حسن نیت" اشرف غنی و رهایی ۱۷۵ وحشت‌آفرین طالب از زندان‌ به این امید است که طالبان گویا بفهمند حکومت افغانستان در تلاش خود برای صلح صادق است و می‌تواند هزینه‌های سنگینی را تحمل کند. پاسخ طالبان اما درست آن چیزی بود که انتظار می‌رفت. طالبان ساعاتی پس از حاتم بخشی اشرف غنی برای رهایی زندانیان این گروه، با انتشار اعلامیه‌ای گفتند حکومت افغانستان را همچنان نامشروع می‌دانند؛ تن به مذاکره با چنین دولتی نمی‌دهند، نمایندگان جرگه مشورتی مزدبگیران آمریکا هستند و بنا بر درخواست آتش‌بس جرگه نیز پذیرفتنی نیست.

 روایت طالب، روایت جنگ است. گفتگوهای مستقیم ایالات متحده با طالبان، آن‌ها را تشجیع کرده است و دشوار به نظر می‌رسد که "حسن نیت" و رهایی سخاوتمندانه وحشت‌آفرینان بتواند نگاه طالبان به حکومت و روند صلح را عوض کند. دست‌کم برای اکنون، صلح برای طالبان، گفتگو و رسیدن به یک راه حل سیاسی و مسالمت آمیز برای ختم منازعه در افغانستان نیست. صلح برای طالبان پیروزی مطلق نظامی، خروج نیروهای آمریکایی، فروپاشی دولت افغانستان و برپایی نظامی است که آن‌ها بتوانند روایت دینی و هژمونی قومی خودشان را بر همه جامعه افغانستان تحمیل کنند. در چنین شرایطی، باج‌دهی غیر منطقی زیر نام "حسن نیت" گرهی از مشکل مردم افغانستان با طالبان باز نمی‌کند بلکه برعکس این فکر را تقویت می‌کند که دولت افغانستان از فرط درماندگی حاضر است بی قید و شرط جنگجویان این گروه را به امید مذاکراتی که تا هنوز خبری از آن نیست رها کند. سیاست تضرع و تسلیم به طالبان، سیاست رسیدن به صلح در افغانستان نیست.

بیشتر از