در حالی‌ که بیشتر شهرهای ایران طی هفته‌های اخیر بارش مداوم برف و باران را شاهد بوده‌اند، مقام‌های وزارت نیرو می‌گویند بارندگی‌ در سال آبی جاری کافی نیست و سدهای ایران همچنان خالی‌اند. در همین زمینه، فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب، با اشاره به سومین سال خشکسالی در ایران گفت که با وجود بارش‌های خیلی خوب دی و بهمن، همچنان میزان بارش‌ها نسبت به سال ۱۴۰۰ کمتر است و تا «وضعیت نرمال» فاصله داریم.

این مقام وزارت نیرو میزان بارش برف در ایران را امیدوارکننده توصیف کرد و گفت که در حال حاضر ۲۰ درصد سطح کشور زیر برف است که آمار خوبی است، منتها باید بتوانیم عقب‌ماندگی‌هایی را که در میزان بارش پاییز داشتیم، جبران کنیم.

به گفته قاسم‌زاده میزان آب حاصل از بارش برف در سال آبی جاری همچنان ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته است و نسبت به متوسط ۲۱ سال آماری که از پایگاه داده‌های ماهواره‌ای استخراج می‌شود، حدود ۳۲ درصد یعنی بیش از ۳۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.

سخنگوی صنعت آب که با یک برنامه رادیویی گفت‌وگو می‌کرد، توپ کمبود آب را به زمین مشترکان انداخت و گفت ایران در خشکسالی‌های اخیر به لحاظ منابع آبی در شرایط مطلوب قرار ندارد و باید همچنان در مصرف مراقبت کنیم.

او در ادامه مدعی شد که «واقعی نبودن قیمت آب، رقابتی نبودن و اختصاص یارانه به آب» موجب شده است مردم ارزش واقعی آب را درک نکنند و میزان مصرف کاهش نیابد. به گفته قاسم‌زاده، هر ایرانی روزانه ۷۰ تا ۸۰ لیتر آب مصرف می‌کند.

سخنگوی صنعت آب به نگرانی‌های وزارت نیرو درباره کمبود آب در اسفند و ایام نوروز اذعان کرد و درباره هزینه تولید آب گفت که هر مترمکعب آب حدود ۶۰۰ تومان تحویل شبکه می‌شود، منتها رقم تولید خیلی بالاتر از این است.

گزارش آماری وزارت نیرو حاکی از آن است که میزان آب ورودی به سدهای ایران تا ۲۳ بهمن‌ معادل ۹ میلیارد و ۶۱ میلیون مترمکعب بوده که این عدد در مقایسه با سال گذشته که ۱۰ میلیارد و ۷۷ میلیون مترمکعب بود، ۱۱ درصد کاهش داشته است. میزان خروجی از مخازن سدها نیز در این تاریخ معادل هفت میلیارد و ۱۲ میلیون مترمکعب ثبت شده که این عدد در قیاس با سال گذشته که هشت میلیارد و ۴۴ میلیون مترمکعب بود، بیانگر کاهشی ۱۶ درصدی است.

در شرایط کنونی، حجم آب موجود در مخازن ۲۱ میلیارد و ۶۰ میلیون مترمکعب ثبت شده که نسبت به سال ۱۴۰۰ اختلاف چندانی ندارد و درصد پرشدگی مخازن سدها هم به ۴۴ درصد رسیده است.

وزارت نیرو در گزارش‌های خود، معمولا بدون اشاره به میزان بارندگی‌ها تنها به میزان ورودی و خروجی آب سدها اشاره می‌کند و مدعی می‌شود که کمبود آب به دلیل زیاده‌روی در مصرف، خشکسالی و کم‌بارشی است.

صرف‌نظر از اینکه تاثیر زیاد میزان بارندگی و مصرف در ذخایر آبی قابل‌انکار نیست، باید به این نکته نیز اشاره کرد که بخش زیادی از بارش‌ها به دلیل ناکارامدی مدیریت منابع آبی و ناتمام ماندن یا فرسودگی طرح‌های آبخیزداری به سدها و منابع زیرزمینی وارد نمی‌شوند و هدر می‌روند؛ اما مقام‌های وزارت نیرو به این موضوع اشاره‌ای نمی‌کنند. مثل بارش‌های سیل‌آسا تابستان امسال که نقاط زیادی از ایران را تحت‌تاثیر قرار داد ولی مقام‌های وزارت نیرو اعلام کردند این بارش‌ها در ذخایر آبی ایران تاثیری نداشتند.

خشکسالی و بحران کمبود آب در ایران مسئله‌ای جدی است تا آنجا که علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو، تابستان ۱۴۰۱ از مذاکره با برخی کشورها از جمله ترکمنستان، افغانستان، ترکیه، عراق، ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای واردات آب خبر داد. این اقدام‌ها در حالی انجام می‌شوند که به گفته کارشناسان، طرح‌های آبخیزداری در ایران به حالت تعطیل درآمده‌اند.

پس از بارندگی‌های سیل‌آسای تابستان امسال، هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری سازمان منابع طبیعی، به خبرگزاری ایسنا گفت که علت اجرایی نشدن عملیات آبخیزداری در تمام حوزه‌های آبخیز ناکافی بودن منابع مالی است. به گفته او، دولت‌ها برای عملیات عمرانی بزرگ مثل راه‌سازی و سدسازی هزینه می‌کنند چون «نمود عینی و منفعت مالی» دارند اما برای اقدام‌هایی در راستای حفظ محیط‌ زیست کاری انجام نمی‌دهند چون منفعت مالی ندارد.

خشکسالی در ایران از سال ۱۳۷۶ به بعد آغاز شد و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پنج سال آینده ادامه پیدا می‌کند. کارشناسان هشدار داده‌اند مهم‌ترین راهکار برون‌رفت از این بحران سرمایه‌گذاری در حوزه‌های آبخیزداری و مدیریت اصولی منابع آبی است.

در سال ۱۴۰۰، بحران کمبود آب در ایران به اعتراض‌های مردمی گسترده در استان‌های خوزستان و اصفهان منجر شد. تابستان ۱۴۰۱ نیز بحران کمبود جدی آب در استان همدان خبرساز شد؛ اما در تمامی این موارد، حکومت ایران اعتراض‌های مردمی را به «عوامل خارجی» نسبت داد و با برخوردهای خشونت‌آمیز معترضان را سرکوب کرد.