دوشنبه ۶ فوریه برای ساکنان مناطق وسیعی در شمال غرب سوریه مانند دمشق، حلب، حمص، حماه، لاذقیه، طرطوس و جاهای دیگر، روز هولناکی بود. آن‌ها در ساعت ۴:۱۷ بامداد، با زمین‌لرزه‌ای به بزرگای ۷.۸ از خواب پریدند و وحشت‌زده و هراسان میان ویرانه‌ها و سقوط دیوارها و ساختمان‌ها به خیابان‌ها گریختند. در اثر این زمین‌لرزه، ۵۸ روستا و شهر در سوریه ویران شدند و هزاران نفر در سوریه و ترکیه جان باختند.

مناطقی‌ که در اثر زمین‌لرزه در سوریه آسیب دیده‌اند برخی در قلمرو رژیم سوریه و برخی دیگر زیر سلطه مخالفان دولت قرار دارند. از آن‌جا که کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده آمریکا از یک دهه پیش به این‌سو، رژیم سوریه را تحریم کرده‌اند، اکنون کمک‌‌رسانی به مناطق آسیب‌دیده با دشواری مواجه شده است. هلال احمر سوریه روز سه‌شنبه ۷ فوریه از کشورهای غربی درخواست کرد که تحریم‌ها را بردارند و به آسیب‌دیدگان کمک کنند. خالد حبوباتی، رئیس هلال احمر سوریه، از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواست تحریم‌های اقتصادی علیه سوریه را لغو کنند. پیش از او نیز فیصل‌ المقداد، وزیر خارجه سوریه، نیز همین درخواست را کرد و وعده داد که دولت سوریه برای ارائه هر نوع تسهیلات لازم برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به آسیب‌دیدگان آمادگی کامل دارد.

در این حال، ایران و روسیه، دو کشور متحد رژیم سوریه، همچنین عراق، الجزایر و برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانند امارات متحده عربی و بحرین برای فرستادن کمک‌های بشردوستانه فوری به آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه، اعلام آمادگی کردند.

از سوی دیگر، بسام صباغ، نماینده دولت سوریه در سازمان ملل متحد، اظهار داشت که کمک‌های بشردوستانه جامعه جهانی به آسیب‌دیدگان باید از طریق دولت سوریه صورت بگیرد. از این رو، برخی طرف‌ها رژیم سوریه را به بهره‌برداری از کمک‌های بشردوستانه جامعه جهانی متهم کردند.

افزون بر این اختلاف‌ها، شرایط سخت آب‌و‌هوا و سرمای شدید، و همچنین راه‌های ویران‌شده و گذرگاه‌های مسدود در مناطق تحت کنترل مخالفان در شمال سوریه، کمک‌رسانی را با دشواری رو‌برو کرده است.

بنا بر آمارهای رسمی که تا زمان نگارش این مقاله منتشر شده است، این زمین‌لرزه ۷۶۹ کشته و ۱۴۴۸ زخمی در مناطق زیر تسلط دولت اسد در حلب، لاذقیه، طرطوس و حماه و ۷۹۰ کشته در مناطق زیر تسلط مخالفان به‌ جا گذاشته است.

با وجود اینکه تلفات و ویرانی‌ها در مناطق زلزله‌زده در سوریه از آسیب‌های واردشده در ترکیه کمتر نیست، متاسفانه جامعه بین‌المللی با این فاجعه در این دو کشور برخورد یکسان ندارد، و در امدادرسانی و کمک‌‌رسانی به ترکیه به‌وضوح جانبدارانه عمل می‌کند. چنان‌که فواد اوکتای، معاون رئیس‌جمهوری ترکیه، اعلام کرد تاکنون ۳۲۹۴ امدادگر برای شرکت در عملیات جست‌وجو و نجات آسیب‌دیدگان، به ترکیه رسیده‌اند. او افزود: «تاکنون ۷۰ کشور برای امداد‌رسانی اعلام آمادگی کرده‌اند و از این تعداد، اکنون ۱۴ کشور در صحنه حضور دارند». اوکتای گفت: «تاکنون ۲۷ گروه جست‌وجو، نجات و بهداشت و بیش از ۱۱۵۰ نیروی نجات و ۷۰ سگ آموزش‌دیده از ۱۹ کشور اتحادیه اروپا به ترکیه رسیده‌اند.»

این در حالی است که تا به حال هیچ گروه نجاتی به شمال سوریه نرسیده است و صدها خانواده زیر آوار باقی مانده‌اند و شمار تلفات رو به افزایش است. اندرو میچل، وزیر کمک‌های خارجی بریتانیا، به دشواری ارسال کمک‌ها به شمال سوریه اذعان کرد و گفت کشورش برای کمک‌‌رسانی به این منطقه، با گروه آتش‌نشانی و کمک‌های اولیه (متعلق به نیروهای کلاه‌سفید‌ حاضر در مناطق زیر تسلط گروه‌های مسلح مخالف رژیم اسد) همکاری خواهد کرد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز ارائه کمک‌ها از طریق دولت سوریه را بعید دانست و افزود: «به‌جای آن، ما متحدانی در بخش کمک‌های بشردوستانه در صحنه داریم که می‌توانند کمک‌های لازم را به زلزله‌زدگان برسانند.»

از سوی دیگر، سخنگوی سازمان ملل متحد اعلام کرد که به‌دلیل تخریب راه‌ها در اثر زمین‌لرزه، روند ارسال کمک‌های سازمان ملل متحد از ترکیه به شمال سوریه به‌طور موقت متوقف شده است. دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه ملل متحد نیز اعلام کرد: «برخی راه‌ها تخریب شده است و از برخی دیگر امکان دسترسی نیست. برخی دشواری‌های لجستیکی وجود دارد که باید حل شود. تصویر روشنی از زمان آغاز ارسال کمک‌ها در دست نداریم.»

همچنین با توجه به تلفات و خسارت‌های بیشتری که به ترکیه وارد شده است، این نگرانی وجود دارد که دولت ترکیه به کمک و نجات شهروندانش مشغول شود و به مناطق آسیب‌دیده شمال سوریه زیر تسلط گروه‌های طرفدارش نتواند کمک کند.

این در حالی است که بیش از یک دهه جنگ و تحریم‌های غرب اقتصاد سوریه را نابود کرده و توانایی‌اش در مواجهه با آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی را از بین برده است. رژیم دمشق تحریم‌هایی را که پس از آغاز جنگ‌ داخلی در سال ۲۰۱۱ اعمال شد، علت اصلی بحران اقتصادی سوریه می‌داند. 

از سوی دیگر، سازمان ملل متحد در ژانویه سال جاری میلادی اعلام کرد که دست‌کم ۲.۹ میلیون نفر در سوریه در معرض گرسنگی قرار دارند و ۱۲ میلیون نفر نمی‌دانند که وعده غذایی بعدیشان چگونه تامین می‌شود.

با توجه به این موضوع، آسیب‌دیدگان فاجعه زمین‌لرزه در سوریه به کمک‌های بشردوستانه نیاز مبرم و فوری دارند که باید فارغ از مسائل سیاسی و کشمکش‌های داخلی و خارجی، در اسرع وقت به آن‌ها رسانده شود.