تخریب سازمان‌یافته خانه‌های تاریخی اطراف حرم شاهچراغ در شیراز از روز دوشنبه ۱۷ بهمن آغاز شد. طرحی که سالیان سال با مقاومت میراث فرهنگی مسکوت مانده بود و ابراهیم رئیسی دستور از‌سر‌گیری آن را داد.
گسترش حرم شاهچراغ و اتصال آن به حرم‌های امامزاده ابراهیم و امامزاده سید علاءالدین حسین، به هزینه تخریب و از بین رفتن این اماکن و بدون طی کردن مسیرهای قانونی آغاز شده است. در روزهایی که شباهت‌های داعش و جمهوری اسلامی در شعارهای مردم نیز شنیده می‌شود، مسئولان جمهوری اسلامی با تخریب آثار تاریخی و فرهنگی، یک گام دیگر به داعش نزدیک شدند.
اسدالله ایمانی، نماينده خامنه‌ای در استان فارس و امام جمعه شيراز در سال ۸۹ بود. او در آن سال به انجام نشدن پروژه تخریب خانه‌ها اعتراض کرد و گفت: «نمی‌توانيم قبول كنيم كه ميراث فرهنگی به دلايل غيرمعقول، اجازه تخريب فضای اطراف حرم را نمی‌دهد.»
اسدالله ایمانی سال ۹۷ درگذشت، اما میراثش کماکان باقی مانده است. حسين قاسمي، فرماندار وقت شیراز، در همان سال از او حمایت کرد و در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که شرایط اطراف حرم و وجود بازارچه‌ها زیبنده حرم شاهچراغ نیست.
روزنامه کارگزاران نیز به‌تازگی در گزارشی اعلام کرد که مهم‌ترین چهره این اتفاق محمدرضا رضازاده، همسر انسیه خزعلی، است که در گذشته استاندار فارس و اکنون عضو هیئت‌‌امنا و معاون اجرایی بقعه شاهچراغ است.
سید محمدرضا رضازاده که از زمان استانداری فارس همکاری‌اش را با تولیت آستان احمدابن موسی و سید علاءالدین حسین آغاز کرده است، به‌عنوان عضو هیئت‌‌امنا‌ی این دو حرم در چهارم دی ماه ۱۴۰۰ به خبرگزاری فارس گفت: «در سفر ریاست‌جمهوری و هیئت‌دولت به استان فارس فرصتی فراهم شد و ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در حرم حضرت احمدابن موسی حضور پیدا کرد و آنجا مطالبی که پیرامون طرح اطراف حرم مطرح بود را خدمـت او توضیح دادیم. وزیر هم وقت گذاشت و از منطقه بین دو حرم بازدید کرد و مشکلات مردم و بلاتکلیفی که چندین سال است آنجا مستمرا ادامه دارد را از نزدیک مشاهده کرد.»
قدمت ۲۷ ساله تخریب اطراف شاهچراغ
اما با جست‌وجو درباره این اقدام به نتایج جالبی می‌توان دست پیدا کرد. این پروژه چند باری تا آستانه اجرایی شدن پیش رفته و با مخالفت‌هایی متوقف شده است. این پروژه در ابتدا برای اتصال شاهچراغ به امامزاده سید علاءالدین شکل گرفته بود و از اتصال امامزاده ابراهیم به آن خبری نبود. در سال‌های ۷۴ و ۷۵، در زمان تصدی هاشمی رفسنجانی بر دولت، شهرداری شیراز پروژه تملک اراضی و املاک بین دو حرم را تصویب می‌کند.
تصاحب و تخریب بخشی از این خانه‌ها در همان سال‌ها نیز اجرایی می‌شود. آنطور که بعدها اعلام می‌شود حدود هشت هکتار از خانه‌های تاریخی در این منطقه در همان سال‌ها تخریب شد. با تغییر دولت در سال ۷۶ این پروژه مسکوت می‌ماند. ده سال بعد و در سال ۸۴ نهایتا علیرضا قلی‌نژاد، مدیر وقت پایگاه میراث فرهنگی محور تاریخی شیراز، اعلام می‌کند که برای بازسازی محوطه تخریب شده در پروژه بین‌الحرمین با یک شرکت عربی قرارداد بسته است.
شرکت اماراتی التواصل وظیفه بازسازی این تخریب‌ها را برعهده می‌گیرد، اما کمی پس از اعلام این خبر فشارها بر روی مسئولان شهری زیاد می‌شود. برخی اعلام می‌کنند که شهرداری با این پروژه قصد دارد برج‌های بلند تجاری احداث کند و این شایعات به گوش علی خامنه‌ای می‌رسد. او در واکنش به این اتفاق تاکید می‌کند که این پروژه باید غیرتجاری باقی بماند. پس از آن پرونده‌سازی برای شرکت اماراتی افزایش پیدا می‌کند و با ایجاد شایعه در مورد زمین‌خواری مالک این شرکت، نهایتا التواصل از این پروژه کناره‌گیری می‌کند.
نوبت به دولت احمدی‌نژاد و شورای شهر در سال ۸۷ می‌رسد. پروژه تخریب و سپس مرمت، دوباره رنگ و بوی تخریب به خود می‌گیرد، اما اقدامات خاصی در آن راستا انجام نمی‌شود. مهدی خانی، عضو شورای شهر شیراز در آن سال اعلام می‌کند که بافت تاریخی اطراف حرم شاهچراغ مربوط به دوره‌های صفویه و زندیه است و هیچ نمادی از جمهوری اسلامی در آن دیده نمی‌شود و به همین علت باید در این بافت تغییر ایجاد کرد و بر اساس «معیارهای فرهنگی انقلاب اسلامی» آن را بازسازی کرد.
پروژه تخریب در دولت‌های احمدی‌نژاد تا روحانی، با مقاومت میراث فرهنگی به کندی پیش می‌رود. غلامحسین معماریان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت، ۱۰ سال پیش تخریب بافت تاریخی شیراز را ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای تاریخ خوانده بود. در سال ۱۳۹۶ تخریب‌ها در شیراز با پیگیری برخی فعالان فرهنگی متوقف می‌شود. در این میان مجتمع‌های تجاری ساخته شده در اطراف شاهچراغ را نهادهای دولتی تصاحب می‌کنند و اعلام می‌شود که وزارت دفاع مالک مجتع تجاری بین‌الحرمین خواهد شد. اعضای انجمن معماران ایران در سال ۱۳۹۰ با ارسال نامه‌ای به علی خامنه‌ای برای حفظ و نجات بافت تاریخی شیراز از او کمک خواسته بودند، اما علی خامنه‌ای تا‌کنون در‌این‌باره سکوت کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نهایتا دولت ابراهیم رئیسی پتک خود را بر سر میراث فرهنگی این منطقه می‌کوبد و پروژه تخریب را بدون طی کردن مراحل قانونی و با راه‌اندازی هیئتی سه نفره از سر می‌گیرد. هرچند پیش از اقدام مستقیم رئیسی نیز بخشی از تخریب‌ها آغاز شده بود. رئیسی در مورد این طرح اعلام کرده است که «در سفر شیراز مطلع شدیم اجرای طرح بین‌الحرمین، از حرم شاهچراغ تا حرم سید علاءالدین حسین، از سال‌ها پیش آغاز شده، اما با موانعی مواجه و متوقف شده است، وقتی بررسی شد، معلوم شد می‌شود مشکل را سریع حل کرد.»
مجری این طرح و سودهای حاصل از این تخریب‌ها هنوز مشخص نیست، ولی آنطورکه پیدا است مانند سال‌های گذشته و پروژه‌های مشابه، این پروژه نیز سرپوشی برای تبادل پول‌هایی با نام توسعه و به کام عده‌ای خاص است.
پروژه وسعت حرم امام رضا
شورای شهر مشهد نیز در طرحی تازه که تابستان امسال رونمایی کرده بود، قصد داشت تا با اضافه کردن حواشی شهر مشهد به بافت اصلی این شهر کاری کند که از لحاظ هندسی موقعیت حرم در مرکز شهر قرار بگیرد. موحدیان، رئیس شورای شهر مشهد، مرداد ماه امسال به روزنامه خراسان گفت: «یکی از برنامه‌های ما خارج کردن حرم از حاشیه شهر است. برای بازگرداندن حرم از گوشه شهر به مرکز مشهد، در حال اضافه کردن ۶۰۰ هکتار از شرق به محدوده داخل شهر هستیم.»
مهدی ناصحی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، نیز با تایید این خبر اعلام کرد که گسترش شهر از غرب ناعادلانه است و اکنون شهر مشهد باید از شرق گسترش پیدا کند تا حرم امام رضا در مرکز شهر قرار بگیرد و عدالت رعایت شود. در همین حین شایعاتی مبنی بر اینکه برخی زد‌و‌بندهای مالی صورت گرفته در پشت پرده این طرح وجود دارد، شدت گرفته است.
همزمان با این تصمیم شورای شهر، قیمت زمین در شرق مشهد به سرعت افزایش یافت و فرصتی برای سوءاستفاده از این امکان ایجاد شد. امکانی که مشخص نیست سودش به جیب چه کسانی می‌رود. توسعه شرق مشهد در حالی مطرح می‌شود که این شهر در حال حاضر از سمت شرق با بحران حاشیه‌نشینی مواجه است و از طرف دیگر با ساختوساز در آن منطقه، زمین‌های حاصلخیز و مستعد کشاورزی‌اش هم با تهدید روبرو می‌شود. اکنون شهرداری و شورای شهر مشهد قصد دارد با ارائه مجوز ساختوساز در آن مناطق بخش زیادی از این زمین‌های حاصلخیز را از بین ببرد.
مهدی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، در گفت‌وگو با ایسنا و در مخالفت با این طرح از زمین‌های خالی در شهر مشهد و پروژه‌های بر زمین مانده گفت. به گفته او، در ابتدای بلوار ۱۰۰ متری، تقاطع قائم به سمت امام علی، بیش از ۲۰۰ هکتار زمین خالی وجود دارد، پشت شهرک انقلاب و انتهای سیدی حدود ۲۵۰ هکتار زمین خالی است، انتهای الهیه حدود ۳۰۰ هکتار زمین وجود دارد که تمام این زمین‌ها در داخل محدوده شهری‌اند که آب، برق، گاز و تلفنشان هم آماده است و کاملا مستعد ساخت‌اند. با وجود این احتمالا پروژه اضافه شدن این ۶۰۰ هکتار نیز پروژه‌ای نیمه‌تمام باقی می‌ماند.
پروژه‌های توسعه حرم رضوی، توسعه حرم حضرت معصومه در قم و پروژهایی عجیب که زمانی تبدیل به تیتر خبرها شد، مانند طرح آماده‌سازی خیابان‌های تهران برای استقبال از امام زمان، به دکانی برای افرادی تبدیل شده است که راه چپاول از قبل جمهوری اسلامی را به خوبی یاد گرفته‌اند.
