نتایج یک تحقیق که کمیته رفاه زندانیان و کمیسیون ملی حقوق بشر پاکستان در زندان‌های ایالت سند انجام داده است و روز چهارشنبه هفتم دی‌ماه (۲۸ دسامبر) منتشر شد، نشان می‌دهد  دست‌کم ۱۳۹ زن و ۱۶۵ کودک افغان در سه زندان شهر کراچی پاکستان در حبس‌اند. گزارش دولت محلی ایالت سند در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، وجود ۲۷۷ افغان را در این زندان‌ها تایید کرده است.

کمیسیون ملی حقوق بشر پاکستان در این تحقیق با ۱۴۶ زندانی که بیشتر آنان زنان و کودکان زیر ۱۸ سال‌اند، مصاحبه کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که مهاجران افغان به دلیل نداشتن مدارک قانونی اقامت در پاکستان، زندانی شده‌اند. برخی از این افراد در دادگاه پاکستان حکم حبس دریافت کرده‌اند و برخی دیگر هنوز پرونده‌هایشان در مراحل مختلف دادرسی است.

یک منبع آگاه از میان مهاجران افغان در پاکستان، با تایید موضوع بازداشت و زندانی شدن مهاجران افغان در شهر کراچی، به ایندیپندنت فارسی گفت که پلیس پاکستان در سه ماه گذشته نزدیک به ۱۵۰۰ تن از مهاجران افغان را زندانی کرده است. منبع آگاه افزود این افراد به دلیل نداشتن مدارک قانونی اقامت، زندانی شده‌اند و «برخی پس از سپری کردن مدتی در زندان، با پرداخت پول آزاد شده‌اند، اما برخی دیگر هنوز در زندان‌اند.»

یافته‌های گزارش کمیته رفاه زندانیان در پاکستان و کمیسیون ملی حقوق بشر این کشور نشان می‌دهند که زندان زنان شهر کراچی، زندان مرکزی و مدرسه صنعتی نوجوانان متخلف (محل نگهداری زندانیان نوجوان) سه مکانی‌اند که زندانیان افغان به علت نداشتن مدارک قانونی اقامت، در آنجا زندانی شده‌اند. در این گزارش آمده است: «در زندان زنان کراچی در حال حاضر شمار زندانیان بالاتر از ظرفیت است و به همین دلیل امکان بازی، ورزش یا تنفس هوای تازه برای کودکان وجود ندارد.»

در این گزارش همچنین به کمبود شدید کارکنان خدماتی، کمبود غذا و امکانات بهداشتی مناسب اشاره شده است.

 

دولت پاکستان بر اساس قانون اتباع خارجی ۱۹۴۶ این کشور، حق دارد کسانی را که غیرقانونی وارد پاکستان شده‌اند و مدارک کافی ندارند، اخراج کند. به همین دلیل وزارت داخله این کشور در ماه اکتبر اطلاعیه‌ای صادر و در آن اعلام کرد اتباع خارجی که در پاکستان مدارک قانونی ندارند، فرصت دارند تا پایان دسامبر ۲۰۲۲ کشور را ترک کنند، در غیر آن با مجازات زندان و جریمه روبرو خواهند شد.

در همین حال، منابع آگاه در پاکستان به ایندیپندنت فارسی گفتند که با نزدیک شدن به روزهای پایانی ضرب‌الاجل دولت پاکستان برای مهاجران، پلیس پاکستان در روزهای اخیر بیش از۳۰ ایست بازرسی جدید در شهرهای اسلام‌آباد، راولپندی و صادق‌آباد برای کنترل مدارک مهاجران ایجاد کرده است.

نصیر احمد فائق، نماینده افغانستان در سازمان ملل متحد، روز پنجشنبه هشتم دی‌ماه، در توییتی نگرانی‌اش را در مورد وضعیت زنان و کودکان افغان زندانی در پاکستان ابراز کرد و از آژانس پناهندگان سازمان ملل و دیگر نهادهای مرتبط خواست تا در این زمینه فورا اقدام کنند.

پس از انتشار این گزارش، سفارت افغانستان در اسلام‌آباد که در کنترل طالبان است در توییتی نوشت که سفارت افغانستان پیش از این از دولت پاکستان خواسته بود تا زندانیان افغان را آزاد کند. در این توییت آمده است: «زندان و شکنجه افغان‌هایی که در پاکستان اقامت دارند یا در حال تردد به این کشورند، به‌ویژه زنان، کودکان، افراد مسن و بیماران، بسیار دردناک است و نتیجه خوبی برای روابط دو کشور برادر ندارد. لازم است این زندانیان هر چه زودتر آزاد شوند.»

بر اساس گزارش دولت ایالت سند پاکستان، مهاجرانی که مدارک قانونی اقامت در پاکستان را ندارند، بازداشت می‌شوند و تا زمان طی مراحل دادگاه، به مدت یک تا دو ماه در زندان به سر می‌برند و سپس به کشورشان بازگردانده می‌شوند.

مهاجرت قانونی و غیرقانونی افغان‌ها به پاکستان، از سال ۱۹۷۹ تاکنون ادامه دارد. بر اساس آمار آژانس پناهندگان سازمان ملل، در حال حاضر سه میلیون مهاجر افغان در پاکستان اقامت دارند که از این میان، تنها ۱.۴ میلیون نفر آن‌ها مدارک قانونی اقامت دارند.

با سلطه طالبان بر افغانستان، پاکستان یک‌بار دیگر به محل تردد افغان‌ها به امید یافتن کار، امکانات درمانی و ساختن یک زندگی نسبتا امن، تبدیل شده است. بیش از ۷۰ در‌صد کسانی که در زندان شهر کراچی با آن‌ها مصاحبه شده است، گفته‌اند که در سال ۲۰۲۲ به پاکستان آمده‌اند. در این میان کودکان و نوجوانان اغلب با هدف کار کردن و غیرقانونی از مرز عبور کرده‌اند و زنان گفته‌اند که با هدف دسترسی به خدمات درمانی که در افغانستان وجود ندارد، به پاکستان آمده‌اند.

گزارش‌ کمیسیون ملی حقوق بشر پاکستان نشان می‌دهد که بیشتر کودکان و نوجوانانی که غیرقانونی از مرز وارد پاکستان می‌شوند، «در کار جمع‌آوری زباله در پاکستان مشغول می‌شوند و این راه درآمد برای آن‌ها و خانواده‌هایشان در آن‌ سوی مرز است.» این افراد در صورتی که به‌دلیل نداشتن مدارک قانونی اقامت بازداشت شوند، دوباره به کشورشان بازگردانده می‌شوند.

بازگشت طالبان به قدرت و در پی آن بحران اقتصادی، بیکاری، گرسنگی، فروپاشی نظام بهداشت و درمان و محدودیت‌های شدید در همه بخش‌ها برای زنان و دختران سبب شده‌اند که صدها هزار شهروند افغان قانونی یا غیرقانونی راه مهاجرت به کشورهای همسایه را در پیش گیرند.

شمار زیادی از مهاجران افغان که ایندیپندنت فارسی با آن‌ها مصاحبه کرده است، می‌گویند که با ویزای قانونی وارد پاکستان شده‌اند، اما پس از پایان یافتن مدت اعتبار ویزایشان نتوانسته‌اند آن را تمدید کنند، زیرا این روند به‌شدت پیچیده و نیازمند پرداخت پول هنگفت است. این مهاجران اکنون در شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی قرار دارند و نگران بازداشت و اخراج‌ به افغانستان‌اند.