از شهرستان‌های مختلف استان‌های سوات، وزیرستان و خیبر پختونخوا خبر بازگشت طالبان به‌طور مکرر به گوش می‌رسد. حمله انتحاری هفته گذشته به یک نیروی پلیس در شهر کویته، همه را شوکه کرد و این سوال مطرح شد که آیا پاکستان قرار است به همان دورانی بازگردد که هر روز اخباری از حمله‌های انتحاری منتشر می‌شد.
حمله در منطقه جانی‌خیل شهرستان بنو بی‌نهایت نگران‌کننده است. در این حمله، یک مقام نیروهای مرزی به همراه پسرش در خانه کشته شدند و قاتلان هنگام رفتن سر نامبرده را بریدند و با خود بردند و سپس، آن را همراه نامه‌ای با این مضمون که «پایان جاسوسی برای دولت چنین خواهد بود» در یک بازار قرار دادند.
پیش از این نیز تا سال ۲۰۱۳ چنین حوادثی در پاکستان تکرار می‌شد تا اینکه دولت پاکستان عملیات قاطعی علیه تروریست‌ها انجام داد و مخفیگاه‌های آن‌ها را منهدم کرد.
بر اساس شاخص جهانی تروریسم (Global Terrorism Index)، بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷، پاکستان پس از افغانستان دومین کشور تحت تاثیر تروریسم بود. در این مدت ۱۴ هزار و ۲۰۰ نفر از نیروهای امنیتی افغانستان و شش هزار نفر از نیروهای امنیتی پاکستان هدف حملات تروریستی قرار گرفتند؛ در حالی که تعداد نیروهای کشتهشده آمریکایی دو هزار و ۳۵۷ نفر و نیروهای ائتلاف هزار و ۱۳۰ نفر بودند.
طبق آمار و ارقام رسمی دولت پاکستان، طی این مدت ۵۰ هزار نفر از افراد غیرنظامی نیز در اثر حملات تروریستی جانشان را از دست داده‌اند و مجموع خسارات ناشی از تروریسم به اقتصاد پاکستان، ۱۲۳ میلیارد دلار برآورد شده است.
موج جدید تروریسم چگونه ایجاد شد؟
طالبان در ۱۵ اوت ۲۰۲۲، سالگرد پیروزی خود را جشن گرفتند. افزایش وحشت‌آور تروریسم در پاکستان نیز در این یک سال مشاهده می‌شود. بر اساس گزارشی که موسسه مطالعات صلح پاکستان منتشر کرد، از زمان تصرف کابل به‌دست طالبان، تعداد حوادث تروریستی در پاکستان ۵۱ درصد افزایش داشته است.
از ۱۵ اوت ۲۰۲۱ تا ۱۴ اوت ۲۰۲۲، در مجموع ۲۵۰ حادثه تروریستی در پاکستان رخ داده است که در آن ۴۳۳ نفر کشته و ۷۱۹ نفر زخمی شده‌اند. یک سال پیش، در همین مدت ۱۶۵ حمله رخ داده بود که در نتیجه آن ۲۹۴ نفر کشته شده بودند.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، پیروزی طالبان در افغانستان برای گروه‌های شبه‌نظامی خارجی در افغانستان نیز خبر خوب و الهام‌بخشی بود و اکنون آن‌ها بیش‌ازپیش علاقه‌مند شده‌اند تا اهدافشان را در سطح جهانی، ازجمله در آسیای مرکزی و جنوبی گسترش دهند.
گروه‌های تروریستی که همراه با شبکه القاعده در افغانستان حضور دارند، عبارت‌اند از: جنبش اسلامی ازبکستان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک طالبان پاکستان و دولت اسلامی خراسان، در حالی که طالبان فقط علیه دولت اسلامی خراسان اقدام‌هایی انجام می‌دهند، زیرا آن‌ها قدرت و حاکمیت طالبان را به چالش کشیده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تحریک ممنوعه طالبان پاکستان (TTP) متحد طالبان در افغانستان است، بنابراین وقتی برای ایجاد یک رژیم به سبک طالبان، مبارزه مسلحانه در پاکستان انجام می‌دهد، طالبان افغانستان نمی‌تواند در قبال این موضوع بی‌طرف باشد.
تحریک ممنوعه طالبان پاکستان، طالبان افغانستان را الگوی خود می‌داند. با اعلام پایان آتش‌بس پنج‌ماهه در ۲۸ نوامبر، یک بمب‌گذار انتحاری از تحریک طالبان پاکستان یک اتوبوس پلیس را ۳۰ نوامبر در شهر کویته هدف قرار داد که در جریان آن چهار نفر از جمله یک پلیس جان خود را از دست دادند و ۲۰ نفر زخمی شدند.
طالبان این عملیات را انتقام مرگ یکی از رهبران این گروه به نام عمر خالد خراسانی که در ماه اوت سال جاری طی یک حمله در افغانستان کشته شد، توصیف کرد.
تهدیدها پس از آتش‌بس تا چه اندازه افزایش یافته است؟
بر اساس آمار و ارقامی که موسسه مطالعات صلح پاکستان به ایندیپندنت اردو داده است، طی سه ماه گذشته‌ــ از اول سپتامبر تا ۶ دسامبر ۲۰۲۲ــ در جریان ۷۲ حمله تروریستی در سراسر کشور، ۷۱ نفر کشته شده‌اند که در آن ۲۰ نفر غیرنظامی و بقیه از مقام‌های مجری قانون بوده‌اند.
این حملات از منطقه فدرال به شهرستان‌های لکی مروت، پیشاور، کوهات، چارسده، مردان، سوات و شانگلا گسترش یافته است.
صفدر سیال، محقق و تحلیلگر تروریسم، به ایندیپندنت اردو گفت: «گفتن اینکه پایان آتش‌بس بین پاکستان و طالبان به افزایش تروریسم منجر شده، ممکن است کاملا درست نباشد، زیرا این آتش‌بس را فقط تحریک طالبان پاکستان پذیرفته بود؛ در حالی که گروه گل بهادر، دولت اسلامی (داعش) و طالبان محلی همچنان به حملات خود ادامه می‌دادند. از سوی دیگر، بازگشت طالبان به افغانستان باعث تقویت و الهام‌بخشی سایر گروه‌های شبه‌نظامی شده است. گروه‌های شبه‌نظامی بر این باورند که آن‌ها نیز می‌توانند با مبارزه مسلحانه به اقتدار برسند، بدین ترتیب حملات قبل از آتش‌بس را حملات دفاعی می‌نامیدند.»
او گفت: «هدف از حملات اخیر، تحت فشار قرار دادن رهبری نظامی جدید است، اما این بار نهادهای امنیتی یک راهبرد تهاجمی را اتخاذ کرده‌اند. شاید دیده باشید که چند هفته پیش، شش پلیس در حمله طالبان در شهرستان لکی مروت کشته شدند. نهادهای امنیتی در این عملیات از هلیکوپترهای جنگی نیز استفاده کردند، این قاطعیت در عمل نشان می‌دهد که این بار هیچ منطقه امنی برای طالبان وجود ندارد.»
سیال در ادامه افزود: «تعداد تروریست‌های کشتهشده در جریان عملیاتی که هم‌اکنون در حال انجام است، نیز افزایش یافته است. تنها در ماه نوامبر تعداد تروریست‌های کشتهشده در ایالت خیبر پختونخوا و بلوچستان بیش از ۵۰ نفر است. تحریک طالبان پاکستان همچنین نامه‌ای برای جوانان پاکستانی فرستاده و از آن‌ها خواسته است تا از این گروه برای برپایی حکومتی به سبک افغانی در پاکستان حمایت کنند.»
صفدر سیال گفت: «بزرگ‌ترین خواسته تحریک ممنوعه طالبان پاکستان پایان دادن به ادغام مناطق قبیله‌ای فدرال است تا به وضعیت قبلی‌اش‌ـ نیمه‌خودمختار- بازگردد و آن‌ها بتوانند نظام آن را تحت مدیریت خود درآورند، زیرا با ورود به شهر سوات متوجه شده‌اند که اکنون مردم به هیچ صورت از آن‌ها حمایت نخواهند کرد، برعکس در برابرشان مقاومت هم می کنند. بنابراین آن‌ها می‌خواهند تا منطقه جداگانه بین پاکستان و افغانستان در جغرافیای مناطق قبیله‌ای فدرال ایجاد کنند که در آن قدرت داشته باشند و بتوانند با گروه‌هایی که از افغانستان بازگشته‌اند در آنجا مستقر شوند.»
از سوی دیگر در احزاب سیاسی پاکستان نیز مخالفت و مقاومت شدیدی در برابر طالبان وجود دارد، به‌ویژه حزب ملی (ANP) و حزب مردم پاکستان که هرگونه معامله با تحریک طالبان پاکستان را مشروط و منوط به تایید پارلمان کرده‌اند.
در واقع این نگرانی وجود دارد که تحریک طالبان پاکستان به رهبران این دو حزب حمله کند. برخلاف همه این تهدیدها، تحریک ممنوعه طالبان پاکستان نمی‌تواند مانند گذشته اقتدارش را حفظ کند.
طالبان افغانستان کجا ایستاده‌اند؟
پس از به قدرت رسیدن طالبان، تنش در مرز پاکستان و افغانستان افزایش یافت. ساجد طوری، وزیر فدرال پاکستان، در صفحه توییترش نوشت: «هدف قرار دادن غیرنظامیان به‌دست افغانستان در مرز کُرم‌ایجنسی محکوم است. به رسمیت نشناختن حصار خط دیورند این سوال را مطرح می‌کند که دولت طالبان در کابل چقدر به اسلام‌آباد وفادار است؟»
عقیل یوسف‌زی، نویسنده و تحلیلگر امور افغانستان، به ایندیپندنت اردو گفت که طالبان افغانستان می‌ترسند که اگر تحریک ممنوعه طالبان پاکستان با دولت پاکستان به توافق نرسد، به دولت اسلامی بپیوندد.
دولت اسلامی مسئولیت حمله هفته پیش به یک دیپلمات پاکستانی در کابل را بر عهده گرفت. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان افغانستان، با تایید این خبر گفت که دو مهاجم بازداشت شده‌اند که یکی از آن‌ها شهروند خارجی است. با اینکه او از افشای هویت مهاجم خارجی خودداری کرد، اما – طبق اظهاراتش- این حمله به‌طور مشترک به‌دست دولت اسلامی و نیروهای مخالف طالبان انجام شده است. این حمله توطئه‌ای برای ایجاد شکاف در روابط دو کشور عنوان شده است.
اقدام‌های دولت اسلامی و تحریک طالبان پاکستان می‌تواند بر روابط پاکستان و افغانستان تاثیر منفی داشته باشد، زیرا دو کشور قادر نیستند موضوع تحریک ممنوعه طالبان پاکستان را برای مدت طولانی ادامه دهند.
حال ببینیم رهبری نظامی جدید پاکستان چگونه با این مشکل برخورد می‌کند.
© IndependentUrdu
