شرق آفریقا: خانه ناآشنای ایرانیان

دیاسپورای ایرانی به اوگاندا نیز راه یافته است

lake Bunyonyi, Kabale, Uganda - pixabay  

این تاریخ اوگاندا است که شرایطی را ایجاد کرده که باعث شود ایرانی‌ها و خیلی خارجی‌های دیگر به آن راه پیدا کنند

ده‌ها سال است ایرانیان به خارج سفر می‌کنند و گاه در کشورهایی جدید اسکان می‌یابند و خانه‌های جدیدی در آن‌جا برپا می‌کنند. مقصد بیشتر این ایرانیان اغلب کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته در اروپا، آمریکای شمالی و سایر نقاط است. اما بعضی راه دیگری طی کرده‌اند و در نقاطی از جهان ساکن شده‌اند که نزد بقیه ایرانیان کم‌تر شناخته‌شده است.

از جمله این مقاصد اوگاندا است، کشوری کوچک در آفریقای شرقی که مساحتش کم‌تر از یک هفتم ایران است. تعداد ایرانیان این کشور اندک است و به صد نفر هم نمی‌رسد. پای این گروه از ایرانیان به دلایل مختلف به اوگاندا باز شده است: از فراخوان مذهبی گرفته تا فرصت‌های اقتصادی و یا ماموریت‌های کوتاه‌مدت در سازمان‌های بین‌المللی.

مشرق‌الاذکار بهاییان که در دی‌ماه ۱۳۴۰ در کامپالای اوگاندا ساخته شده مهم‌ترین عبادتگاه این دیانت در قاره آفریقا است.

این تاریخ اوگاندا است که شرایطی را ایجاد کرده که باعث شود ایرانی‌ها و خیلی خارجی‌های دیگر به آن راه پیدا کنند.

چهل سال پیش بود که عیدی امین، دیکتاتور این کشور، ساقط شد و جنگی داخلی بین جناح‌های سیاسی درگرفت. پیروز این  نبرد در اوایل سال ۱۹۸۶ روشن شد: یووری موسوونی، رهبر «جنبش مقاومت ملی» رئیس‌جمهور جدید کشور شد. او از آن موقع تا کنون بر کرسی ریاست‌جمهوری باقی‌مانده تا یکی از دیرپاترین رهبران جهان امروز باشد.

آقای موسوونی در اوایل دوران حکومت خود با استقبال از سرمایه خارجی تمرکز خود را بر رشد اقتصادی کشورش قرار دارد. در مورد موفقیت رشد اقتصادی اوگاندا بحث‌های زیادی در جریان است اما شاهد استقبال از سرمایه‌گذاری‌های خارجی از سوی افراد، شرکت‌ها و کشورها بوده‌ایم. اوگاندا رویهمرفته از خارجی‌ها استقبال می‌کند.

مرکز بازرگانی ایران — شرکتی که بیش از ده سال در یکی از میدان‌های شلوغ نزدیک مرکز شهر کامپالا برپا بوده است.

این شرایط باعث شده ایرانیان نیز وارد این کشور شوند. در اوگاندا از فرش‌فروشی ایرانی داریم تا کسب و کارهای مربوط به آجیل و محصولات دارویی. حتی رستورانی ایرانی به نام «پردیس» نیز در یکی از محله‌های شیک کامپالا، پایتخت کشور، باز شده. خلاصه این‌که اوگاندایی‌ها طعم چلو کباب را هم چشیده‌اند.

علت حضور خیلی‌های دیگر رابطه‌ای مذهبی بوده است. دیانت بهایی در هر قاره جهان یک عبادتگاه اصلی دارد و در قاره آفریقا این عبادتگاه در کامپالا واقع شده است. «مشرق‌الاذکار کامپالا» نزد بهایی‌ها به «ام المعابد آفریقا» معروف است. کار ساخت آن در سال ۱۳۳۶ اندکی قبل از درگذشت شوقی افندی، از نوادگان بنیانگذار دیانت بهایی و رهبر وقت این جامعه مذهبی، آغاز شد. این بنا چهار سال بعد در دی‌ماه سال ۱۳۴۰ توسط روحیه خانم، همسر شوقی افندیِ فقید، افتتاح شد. بهایی‌های آفریقا البته اغلب از مردم بومی این قاره هستند اما ایرانی‌تبار هم در میان آن‌ها پیدا می‌شود و از جمله چند نفر از رهبران دیانت بهایی در اوگاندا هم ایرانی هستند.

نشانی به سوی بیمارستان ایران-اوگاندا که در آبان‌ماه ۱۳۹۶ با حضور جواد ظریف، وزیر خارجه، رسما افتتاح شد.

در وب‌سایت بهایی‌ها می‌خوانیم که اولین بهایی‌های اوگاندا در مرداد ۱۳۳۰ به این کشور آمده بودند و طی ده سال موفق به افتتاح «ام‌المعابد آفریقا» بر بالای تپه‌ای سبز و خرم شدند. هر سال هزاران نفر از قاره آفریقا و سایر نقاط جهان به بازدید این عبادتگاه می‌آیند.

جمهوری اسلامی در اوگاندا

دولت ایران هم در اوگاندا سرمایه‌گذاری کرده است. جمهوری اسلامی هم سفارتخانه در اوگاندا بازکرده و هم رایزنی فرهنگی. هم رویدادهایی همچون ۲۲ بهمن، سالگرد انقلاب ۵۷، را جشن می‌گیرد و هم عید نوروز. مهم‌تر اما سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی دولت ایران در اوگاندا است که مهم‌ترین آن ساخت بیمارستان ایران-اوگاندا در کامپالا است که رسما در آبان ۱۳۹۶ همزمان با بازدید جواد ظریف، وزیر خارجه، افتتاح شد. درست یک سال بعد، در آبان ۱۳۹۷، قراردادی دو میلیون دلاری برای تولید داروهای گیاهی ایرانی در اوگاندا امضا شد.

حضور و سرمایه‌گذاری دولت ایران در کشوری در آفریقای شرقی که ساحل دریایی نیز ندارد شاید به نظر عجیب برسد. اما بسیاری کشورهای دیگر با انواع و اقسام گرایش‌های دیپلماتیک و سیاست‌های توسعه دست به اقدامات مشابه زده‌اند. از بریتانیا و آمریکا تا روسیه و چین و از هند و کره جنوبی تا کره شمالی همه به نوعی در اوگاندا حضور چشمگیر دارند.

اما شرایط سرمایه‌گذاری در اوگاندا دارد دستخوش تغییر می‌شود. صاحبان کسب و کارها، از جمله ایرانیان، از افزایش فساد اقتصادی و گران شدن فعالیت شرکت‌های کوچک در اوگاندا گلایه می‌کنند.

علاوه بر فساد اقتصادی خیلی‌ها نگران رویدادهای مربوط به انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری هستند. تغییر در قانون اساسی باعث شده موسوونی ۷۵ ساله (هم او که بیش از سی سال پیش به جنگ داخلی پایان داد) بتواند برای ششمین بار کاندید ریاست‌جمهوری شود و همین باعث شده خیلی‌ها نگران اختلاف در جامعه در نتیجه انتخابات و بی‌ثباتی سیاسی حاصل از آن باشند.

اپوزیسیون اوگاندا صدای خود را بلند کرده اما همچنان احتمال پیروزی موسوونی بالا است. او در صورت پیروزی تا سال ۲۰۳۱ (یعنی ۱۴۰۹/۱۴۱۰ در تقویم شمسی) سرکار خواهد بود. این پیروزی اما می‌تواند به بهای کاهش سرمایه‌گذاری خارجی تمام شود، بخصوص از سوی شرکت‌های کوچکی که دل خوشی از سیاست‌های اقتصادی دولت ندارند. و این تاثیری مستقیم بر جامعه کوچک اما زنده ایرانیان اوگاندا خواهد گذاشت.

بشارت نوروز سال ۱۳۹۷ با سفره هفت‌سین در رستورانی لوکس در نزدیکی یک زمین گلف.

 

بیشتر از سفر