در یکی از شلوغ‌ترین روزهای ایران در خیزش سراسری ۱۴۰۱، رسانه‌های جمهوری اسلامی خبر دادند که سه تروریست مسلح به سمت زائران حرم شاهچراغ در شیراز آتش گشوده‌اند. به گزارش ایرنا، در این حمله ۱۵ نفر کشته و ۲۷ نفر مجروح شدند.

از همان ابتدا، در مورد اینکه حادثه شاهچراغ پروژه دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی برای منحرف کردن اذهان عمومی است، گمانه‌زنی‌هایی در رسانه‌های اجتماعی مطرح شد و با گذشت زمان، تحلیل‌ها  و گزارش‌های متعددی منتشر شد که جمهوری اسلامی را به دست داشتن در این حادثه متهم می‌کردند.

خبرگزاری تسنیم دقایقی پس از حادثه، نوشت که مهاجمان سه نفر بودند که دو نفرشان دستگیر شدند و تلاش برای دستگیری نفر سوم نیز ادامه دارد. اما ساعاتی پس از آن، صداوسیما اعلام کرد که یک نفر از تروریست‌ها زخمی و سپس بازداشت شده و نفر دوم نیز دقایقی پیش در حالی که در حرم مخفی شده بود، شناسایی و دستگیر شده است. در همین حال، خبرگزاری فارس در خبری متفاوت، اعلام کرد: «شنیده‌های فارس از هلاکت تروریست مهاجم به حرم شاهچراغ به‌ نام حامد بدخشان بعد از چند عمل جراحی، خبر می‌دهد.»

اخبار ضدونقیض درباره تعداد مهاجمان اولین نکته‌ای بود که توجه کاربران رسانه‌های اجتماعی را جلب کرد. کمی بعد، رسانه‌های داخل ایران اعلام کردند که داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است. با این حال جواد اکبرین، تحلیلگر سیاسی، بیانیه قبول مسئولیت داعش را زیر سوال برد و نوشت: «خبرگزاری داعش در خبرش اعلام کرد: قالت مصادر امنیة لوکالة اعماق؛ یعنی منابعی امنیتی (که اسم نبرده از کجا) به آن‌ها گفته‌اند عملیات شاهچراغ کار داعش بوده است. مدل داعش تا الان اینجور بوده که هرکس از هر جای دنیا اعلام پیوند بکند، داعش او را از خود می‌داند. منبع خبر داعش کیست؟»

حسین احسانی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، اهل افغانستان در حساب توییتر خود به پژوهش‌هایش در زمینه داعش اشاره کرد و بر اساس آن اسلحه استفاده‌شده در این عملیات را تحلیل کرد و نوشت: «اسلحه استفاده‌شده AKMS است که یک خشاب ۴۵ مرمی (گلوله) دارد. این نکته قابل‌توجه است که داعش به‌خصوص داعش خراسان برای جابه‌جایی راحت اسلحه، از شارژر‌های بزرگ ۴۵ مرمی استفاده نمی‌کند. اسلحه چند بار گیر می‌کند تا اینکه مهاجم مجبور می‌شود که شارژر را درآورد و دوباره آن را فعال کند. اشتباه این است که عموما داعشی‌ها اسلحه‌ و تجهیزات نو دارند. همچنین نشان می‌دهد فرد مهاجم اسلحه را قبلا امتحان نکرده یا اینکه اسلحه از یک انبار یا اسلحه‌خانه بیرون کشیده شده است؛ در حالی که داعش همیشه پولیگون‌های خود را برای تمرین اسلحه دارند.»

او همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که داعش خراسان همواره در حملاتش گروگانگیری می‌کند؛ در صورتی که در این حمله گروگان‌گیری نشده و حمله‌ای سریع اتفاق افتاده و مشخص نیست مهاجم چگونه کشته شده است.

احسانی معتقد است که داعش هیچ‌گاه حملات انفرادی انجام نداده و همیشه سه یا چهار نفر از حمله‌کنندگان با همدیگر عملیات انجام می‌دهد. در صورتی که بر اساس تصاویر منتشرشده، تنها حضور یک تروریست قابل تایید است. از سوی دیگر، بیانیه داعش نیز از حضور یک تروریست در این عملیات خبر می‌دهد.

منتشر نشدن عکس یا ویدیو از مهاجمان نیز یکی دیگر از مواردی‌ است که افراد زیادی به آن اشاره کرده‌اند. داعش معمولا پس از حملاتش، تصاویری از اعضای حاضر در عملیات با پرچم داعش منتشر می‌کند. این بار هنوز هیچ تصویری در شبکه اعماق یا النبا منتشر نشده است. داعش زمان عملیات را سی‌ام ربیع‌الاول اعلام کرده؛ در حالی که روز چهارشنبه در سرزمین‌های عربی اول ربیع الثانی و در تقویم ایرانی ۲۹ ربیع الاول است.

ارشاد علیجانی، روزنامه‌نگار، نیز در توییتر، از مصاحبه‌ خود با یک کارشناس حوزه داعش خبر داد. او با اشاره به بیانیه داعش نوشت: «از ساعاتی پیش بیانیه‌ای ساختگی منتشر شد که حمله به چند نفر را مدعی شده است. مانند همان چیزی که جمهوری اسلامی ادعا کرد. در این بیانیه ساختگی، اشتباهات دیگری نیز وجود دارد. در آن به تقویم شیعی ارجاع شده. همچنین در این بیانیه ساختگی به «ولایت فارس» اشاره شده که چنین چیزی اساسا وجود ندارد. این بیانیه ساختگی شبیه همان بیانیه ساختگی‌ است که در آن ادعا شده بود حاجی قرداش جانشین البغدادی، رهبر سابق داعش، شد.»

احسانی همچنین با اشاره به واژه «هجوم انغماسی»، در مورد یک گاف دیگر در بیانیه داعش می‌نویسد: «انغماسی در ادبیات داعش یعنی جنگیدن تا لحظه‌ آخر و منفجر کردن خود در پایان کار. هیچ انفجاری در این حرم گزارش نشده است.»

کاربران رسانه‌های اجتماعی این اتفاق را با حادثه بمب‌گذاری سال ۱۳۷۳ در حرم امام رضا در مشهد مقایسه کرده‌اند. در آن حادثه، ۲۶ نفر جان باختند و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. پس از آن اتفاق، اعلام شد که مجاهدین خلق مسئول این بمب‌گذاری‌اند و فردی به نام مهدی نحوی نیز به عنوان عامل بمب‌گذاری بازداشت شد. چند سالی گذشت و مشخص شد که وزارت اطلاعات این بمب‌گذاری را طرح‌ریزی کرده و فرد بازداشت‌شده در زمان بمب‌گذاری در زندان بوده است.

در همان روزهای ابتدایی و پس از اعتراف اجباری مهدی نحوی او به بهانه‌ای از زندان خارج شد و نیروهای امنیتی مقدمات فرارش را مهیا کردند تا به همین بهانه به او تیراندازی و حذفش کنند. گزارش‌های زیادی از نقش وزارت اطلاعات در این بمب‌گذاری منتشر شد و برخی مقام‌های جمهوری اسلامی نیز در لفافه به آن اشاره کرده‌اند.

از دید برخی ناظران، ریزش باقی‌مانده‌ ساختمان متروپل و همچنین حادثه شاهچراغ نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در تلاش است تمامی روش‌های قبلی خود را به کار ببندد تا بتواند اعتراض‌‌ها را خاموش و افکارعمومی را منحرف کند. وقوع حادثه تروریستی با عاملیت داعش می‌تواند شرایط امنیتی شدن ایران را مهیا کند و نیروهای امنیتی به این بهانه، مرحله جدیدی از سرکوب را آغاز کنند یا دست‌کم با ایجاد ارعاب، زمینه را برای حضور معترضان در خیابان دشوارتر کنند.

پیش از این، برخی روزنامه‌نگاران و کاربران رسانه‌های اجتماعی از احتمال وقوع چنین حادثه‌ای خبر داده بودند. برخی نیز آتش‌سوزی زندان اوین را بخشی از این پروژه ایجاد ترس می‌دانستند.