ستاره‌شناسان سنگین‌ترین عنصر موجود در جو یک سیاره فراخورشیدی را کشف کرده‌اند.

این عنصر‌ــ باریوم‌ــ هنگامی که در جو پیرامون دو سیاره دوردست، «واسپ-۷۶بی» (WASP-76b) و «واسپ-۱۲۱بی» (WASP-121 b)، ظاهر شد، دانشمندان را شگفت‌زده کرد.

این کشف نشان می‌دهد که جو چنین سیاراتی ممکن است به‌ مراتب عجیب‌تر و غیرمعمول‌تر از آنچه باشد که پیش‌تر تصور می‌کردیم، و درک ما از چگونگی شرایط آن سیارات دوردست را به چالش می‌کشد.

«واسپ-۷۶بی» و «واسپ-۱۲۱بی» پیش از این حتی بین سیارات خارج از منظومه شمسی ما، سیاراتی غیرعادی محسوب می‌شدند. آن‌ها را با عنوان «مشتری‌های بسیار داغ» می‌شناسند- از نظر اندازه، به همسایه نزدیک ما شبیه‌اند، اما با دمایی که می‌تواند تا بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد برسد.

دلیلش این است که آن‌ها به ستاره‌شان به‌قدری نزدیک‌اند که یک سال [در آن‌ سیارات] فقط دو سه روز طول می‌کشد. و این به معنای آن است که شرایط آن‌ها جهنمی است: گمان می‌رود که در «واسپ-۷۶بی» باران آهن می‌بارد.

اما باریم ۲.۵ برابر سنگین‌تر از آهن است و از این رو، انتظار می‌رود که به لایه‌های پایین‌تر جو سقوط کند. اما برعکس، به نظر می‌رسد که [این عنصر] بر فراز [جو] این سیاره وجود دارد، و پژوهشگران از کشف آن شگفت‌زده شدند.

توماس آزودو سیلوا، دانشجوی دکتری در دانشگاه پورتو و موسسه اخترفیزیک و علوم فضایی (IA) در پرتغال که این پژوهش جدید را سرپرستی کرد، می‌گوید: «این به نوعی کشفی تصادفی بود. ما انتظار باریوم را نداشتیم یا به‌طور خاص دنبال باریوم نبودیم و باید صحت و سقم [داده‌ها] را بررسی می‌کردیم که این باریوم واقعا از این سیاره می‌آمد یا نه، زیرا پیش از این هرگز در هیچ سیاره فراخورشیدی دیده نشده بود.»

دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که این عنصر چگونه می‌تواند در چنین ارتفاع بالایی معلق باشد. اما تحقیقات بیشتر نه تنها می‌تواند روشن کند که این باریوم از کجا آمده است، بلکه چگونگی شکل‌گیری جو در سیارات دیگر را نیز روشن می‌کند، زیرا ماهیت گازی و داغ سیارات موجب می‌شود که اتمسفر آن‌ها را با سهولت بیشتری بررسی کرد.

یافته‌های جدید از تلسکوپ بسیار بزرگ «وی‌ال‌تی» (VLT) در رصدخانه جنوبی اروپا به دست آمده که قادر است تصویر نور ستارگان را هنگام عبور از جو سیارات بگیرد و اطلاعاتی از شکل ظاهری احتمالی آن‌ها ارائه دهد.

این پژوهش جدید در مقاله‌ای با عنوان «تشخیص باریوم در جو غول‌های گازی فوق‌ داغ واسپ-۷۶بی و واسپ-۱۲۱بی» شرح داده شده که در نشریه نجوم و اخترفیزیک (Astronomy & Astrophysics) منتشر شده است.