زلزله در زادگاه حقانی؛ اوضاع کمک‌رسانی چگونه است؟

خودنمایی سران طالبان در میان زلزله‌زدگان فرصت رسیدگی به آسیب‌دیدگان را از آنان گرفته است

زلزله مرگباری که جان حدود ۸۰۰ تن را گرفت و یک هزار و ۵۰۰ نفر را مجروح و بی‌خانمان کرد، در جنوب شرق افغانستان که به طور سنتی زادگاه سران شبکه حقانی است، رخ داد. این زلزله که قدرت آن ۵.۹ اعلام شد، حدود ساعت ۱ بامداد چهارشنبه، اول تیر، بخش‌هایی از استان‌های خوست و پکتیکا در جنوب‌شرقی افغانستان و قسمت‌هایی از هند و پاکستان را لرزاند. سه روز پس از این زلزله، حدود ساعت ۱۰ صبح جمعه، زلزله دوم نیز در پکتیکا رخ داد که در پی تخریب چند خانه، پنج نفر کشته و ۱۱ نفر زخمی شدند.

دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان در آخرین گزارش خود که عصر پنجشنبه منتشر شد، به نقل از مقام‌های وزارت دفاع طالبان اعلام کرد که ۹۰ درصد عملیات جست‌وجو و نجات انجام شده است، اما همچنان احتمال دارد که تعداد کشته‌شدگان و زخمی‌ها افزایش یابد.

این زلزله بیشترین آسیب را به ساکنان شهرستان گایان و برمل پکتیکا و شهرستان اسپیره استان خوست وارد کرد. دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل گزارش داد که حدود ۷۰ درصد خانه‌ها در شهرستان گایان تخریب شده‌اند و بیشتر جمعیت این شهرستان سرپناه خود را از دست داده‌اند و اکنون در منزل بستگان یا در فضای آزاد به سر می‌برند.

در ساعات نخست روز چهارشنبه که خبر وقوع زلزله منتشر شد، طالبان برای انتقال زخمی‌ها، چهار فروند هلی‌کوپتر به خوست و پکتیکا اعزام کردند و هم‌زمان، صدها نیروی طالبان به کمک آسیب‌دیدگان شتافتند. عملیات جست‌وجو و نجات افراد زیرآوارمانده را بیشتر نیروهای وزارت دفاع طالبان انجام دادند و دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در آخرین گزارش خود، عملکرد طالبان در نجات زخمی‌ها و افراد زیر آوارمانده را ستایش کرد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله (کشور) طالبان و رهبر شبکه حقانی، روز پنجشنبه با هلی‌کوپتر به پکتیکا رفت و از مناطق آسیب‌دیده و زلزله‌زدگان دیدن کرد. در یکی از ویدیوهایی که سخنگویان طالبان پخش کردند، ادعا می‌شود که حقانی با ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، صحبت می‌کند. صدای طرف مقابل قابل تشخیص نیست اما حقانی در این مکالمه تلفنی، می‌خواهد برای کسانی که بی سرپناه شده‌اند پتو، چادر، نفت و بقیه امکانات فرستاده شود.

تاکنون هیچ یک از سران جناح قندهار طالبان برای رسیدگی به زلزله‌زدگان به محل حادثه نرفته‌اند، اما حضور حقانی به عنوان «خلیفه» که در میان ساکنان جنوب‎‌شرق افغانستان نفوذ گسترده‌ای دارد، جای خالی «امیر قندهار» را تا حدی برای آنان پر می‌کند.

تصویب یک میلیارد افغانی به عنوان کمک نقدی، اعزام هلی‌کوپتر برای انتقال زخمی‌ها به بیمارستان و سفر سران شبکه حقانی برای بازدید از محل حادثه از جمله اقدام‌های فوری طالبان پس از وقوع زلزله مرگبار در پکتیکا و خوست بودند، اما اقدام مهم دیگر طالبان در این زمینه، اطلاع‌رسانی گسترده و بسیج سازمان‌های مددرسان برای کمک به آسیب‌دیدگان است.

مسئولان وزارت ضدحوادث کابینه طالبان قبل‌ازظهر چهارشنبه، نشستی خبری برگزار کردند و با اعلام آمار ابتدایی قربانیان و آسیب‌دیدگان، کمک‌های فوری سازمان‌های امدادرسان را خواستار شدند.

طالبان بیش از اینکه از بودجه و درآمدهای خود برای آسیب‌دیدگان هزینه کنند، زمینه را برای جذب کمک‌های بشردوستانه و حضور سازمان‌های مددرسان فراهم کردند. پوشش رسانه‌ای ویژه، نمایش‌ حضور سراج‌الدین حقانی در میان مردم در رسانه‌های اجتماعی و همچنین پخش گزارش تصویری لحظه‌به‌لحظه از هلی‌کوپترها و نیروهای طالبان در میان ویرانه‌ها زمینه را برای ارسال کمک به پکتیکا و خوست فراهم کرد.

کشته شدن ۸۰۰ انسان و ویران شدن یک هزار و ۸۰۰ باب خانه و بی‌سرپناه شدن بسیاری از افراد که تنها دارایی آنان دام‌ها و خانه‌های گلی‌شان بود، در کشوری که ۱۹ میلیون انسان به کمک‌های فوری نیاز دارند، مصیب بزرگی است. اما حضور نمایشی سراج‌الدین حقانی و مثلا درخواست چادر و مواد غذایی از رهبر نامریی طالبان در میان آسیب‌دیدگان، نشان می‌دهد که حقانی، بیش از آنکه دغدغه رسیدگی به آسیب‌دیدگان را داشته باشد، می‌کوشد از خود چهره‌ای جدیدی به نمایش بگذارد.

محمد جلال، از نزدیکان سراج‌الدین حقانی، با انتشار ویدیویی از حضور حقانی در میان زلزله‌زدگان پکتیکا نوشت: «این خودنمایی نیست. این تعهد رهبران امارت به مردم است. خلیفه سراج‌الدین حقانی شخصا بر عملیات نجات در پکتیکا نظارت می‌کند.» یک عضو دیگر طالبان هم با انتشار عکس سراج‌الدین حقانی کنار یکی از زخمی‌های زلزله در پکتیکا، نوشت: «رهبر و ملت را ببینید؛ فاصله میانشان صفر است.»

عکس دیگری از حقانی هم در میان طرفدارانش دست‌به‌دست می‌شود که او را داخل هلی‌کوپتر و در حال خوردن تکه نانی با آب نشان می‌دهد. طرفداران حقانی با بازنشر این عکس نوشته‌اند که ببینید رهبر فقط نان و آب می‌خورد، نه پلو و کباب. شمار دیگری از اعضای طالبان نیز با بازنشر ویدیوها و عکس‌هایی از حضور سراج‌الدین حقانی در میان زلزله‌زدگان، بدون اینکه به وضعیت رقت‌بار مردم اشاره‌ای کنند، نوشته‌اند که این عکس‌ها محبوبیت حقانی در میان مردم را اثبات می‌کند.

شتاب طالبان برای نمایش حضور و خودنمایی، توانایی اندک این گروه را برای ارائه خدمات و نجات زخمی‌ها بیشتر کاهش داده است.

در ۱۰ ماهی که از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، ده‌ها انفجار مرگبار غیرنظامیان را در شهرهای مختلف افغانستان از جمله شمال این کشور هدف قرار دادند اما رهبران طالبان نه تنها برای ابراز همدردی با بازماندگان قربانیان حتی پیامی منتشر نکردند، که از پوشش رسانه‌ای این حوادث نیز جلوگیری کردند. عملکرد طالبان در پکتیکا و خوست ممکن است تا حدی زمینه امدادرسانی سازمان‌های امدادرسان برای نجات آسیب‌دیدگان را تسهیل کرده باشد، اما نفس اقدام‌های آنان تفاوت آشکار در نحوه برخوردشان با قربانیان حوادث طبیعی و تروریستی در جنوب و شمال افغانستان را نشان می‌دهد.