حکومت ترکمنستان، که یکی از محدودترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود، اخیرا با ابلاغ قانونی جدید ممنوعیت‌های تازه‌ای برای زنان وضع کرد. شروع این ممنوعیت‌ها در اوایل ماه آوریل صورت گرفت.

این ممنوعیت‌ها شامل آرایش، مانیکور، رنگ مو، لباس‌های تنگ و همچنین شلوار جین و هر گونه شلوار است.

پس از اعمال این ممنوعیت‌ها، ده‌ها سالن زیبایی در سراسر این کشور، به‌دنبال دریافت اخطار پلیس به‌دلیل ارائه «خدمات ممنوعه» به مشتریان پلمب شدند. در هفته‌های اخیر، ده‌ها زن شغل خود را به اتهام «حجیم کردن پستان» یا «حجم‌دهی لب‌های زنان» از دست دادند.

امینه که ساکن استان مرو در ترکمنستان است گفت اکنون پس از وضع این قوانین از آینده اقتصادی خود نگران است. او گفت نهادهای مجری قانون در اوایل آوریل به سالن‌های زیبایی در استان مرو یورش بردند و مالکان آن‌ها را با جریمه‌های سنگین و ۱۵ روز حبس در صورت نقض قوانین جدید تهدید کردند.

از او پرسیدم به‌عنوان یک آرایشگر چقدر این قوانین می‌تواند در تامین مخارج زندگی‌اش تاثیرگذار باشد، او در پاسخ گفت: «تا قبل از وضع این قوانین ماهانه بیش از ۸۰۰ دلار درآمد داشتم، اما حالا حتی نصف درآمد سابق خود را نیز ندارم، همکاران دیگرم که به‌صورت غیرقانونی اقدام به این کار می‌کنند نیز اگرچه درآمد خوبی دارند اما اگر در بازرسی‌ها مشخص شود که حتی رنگ مو و مانیکور ناخن انجام می‌دهند، جریمه سنگینی را باید پرداخت کنند.»

البته امینه گفت در کشورش افراد ثروتمند «درصورت پرداخت رشوه به ماموران»، می‌توانند از زیر بار این قوانین شانه خالی کنند.

اگرچه اعتراض‌ها و انتقادهای عمومی از سیاست‌های دولت در ترکمنستان بسیار نادر است، برخی از فعالان ترکمن‌ گفتند محدودیت‌های اخیر می‌تواند صبر مردم را تمام کند. ترکمن‌ها از اقدام دولت به دهه‌ها سرکوب حقوق و آزادی‌های خود ناراضی بوده‌اند، در حالی‌ که این کشور چندین سال است که در بحران شدید مالی که به کمبود مواد غذایی و افزایش سرسام‌آور بیکاری و تورم منجر شده، گرفتار است.

محدودیت‌های غیررسمی در این کشور تحت کنترل شدید، اندکی پس از به قدرت رسیدن سردار بردی محمداف در انتخاباتی که منتقدان آن را «انتصاب پسر به جای پدر» می‌دانستند، اجرا شد.

به گفته یک شهروند اهل عشق‌آباد به نام ماهیم، در بیشتر شهرهای این کشور، پلیس در یورش‌های بی‌سابقه به اماکن و ادارات عمومی، زنانی را با مژه و ناخن مصنوعی بازداشت و به کلانتری منتقل کرده است.

او در ادامه افزود: «در خیابان‌های شهرهای مختلف، پلیس ظاهر زنان را کنترل می‌کند و بازداشت‌های خودسرانه و جریمه‌های نقدی به‌دلیل ظاهر زنان در خیابان‌های شهر بیشتر شده است.»

ماهیم که دانشجوی حقوق در دانشگاه عشق‌آباد است، گفت: «به زنان گفته شده است که سندی را امضا کنند که در آن متعهد شوند لباس‌های تنگ نپوشند، موهای خود را رنگ نکنند، تتوی ابرو نکنند، از بوتاکس، ناخن‌های مصنوعی و مژه استفاده نکنند.»

ممنوعیت لوازم آرایشی، پوشاک مدرن و سایر محدودیت‌ها برای زنان، نارضایتی روزافزون مردم ترکمنستان را به همراه داشته است. موضوع ممنوعیت «آرایش زیبایی» به‌طور گسترده در میان جمعیت زنان مورد بحث قرار گرفته است.

در حالی‌که بسیاری از این ممنوعیت ناراضی‌اند، هیچ کس جرات نمی‌کند نارضایتی خود را از محدودیت‌های جدید ابراز کند. دولت ترکمنستان یکی از سرکوبگرترین دولت‌های جهان به حساب می‌آید و به منتقدان خود رحم نمی‌کند. دولت همچنین بر تمام رسانه‌ها و بخش‌های بزرگی از اقتصاد تسلط دارد و محدودیت‌های اجتماعی بی‌شماری را بر شهروندان خود اعمال می‌کند. پلیس ترکمنستان برای مردان و زنانی که قوانین پوشش یا سایر قوانین سختگیرانه دولتی را در گذشته زیر پا گذاشته‌اند، مجازات‌های سختی در نظر گرفته است.

البته این اولین‌ بار نیست که در این کشور، وضع چنین قوانینی را مشاهده می‌کنیم. مقام‌های این کشور با اکثریت مسلمان همیشه زنان را به پوشیدن لباس‌های سنتی و پرهیز از لباس‌های غربی و حجاب اسلامی تشویق می‌کنند و از این طریق می‌خواهند سنت پوشش زنانه ترکمنی را حفظ کنند.

لباس سنتی زنان که مورد قبول حکومت ترکمنستان است شامل یک لباس آستین‌بلند گلدوزی‌شده، بلند تا مچ پا و اغلب در پارچه‌های رنگی روشن است. روسری سنتی دختران کلاه گردی است که با نخ‌های رنگی گلدوزی شده است.

در ترکمنستان، زنان با لباس سنتی سر کار می‌روند و در جلسه‌های رسمی و مراسم‌های اجتماعی شرکت می‌کنند.

اما برخی از زنان نیز همچنان لباس‌های غربی می‌پوشند، اگرچه مرسوم نیست که زنان ترکمن لباس‌هایی که بیش از حد باز به حساب می‌آیند، مانند دامن کوتاه، شلوارک، لباس‌های آستین‌دار یا تاپ‌های چسبان بپوشند، با این‌حال امکان روبه‌رو شدن با این موارد خاص نیز در این کشور وجود دارد.

در ترکمنستان، زنان از استفاده از برخی خدمات زیبایی، رانندگی با مردانی که با آن‌ها فامیل نیستند یا عمل جراحی پلاستیک منع شده‌اند. در هفته‌های اخیر، ده‌ها زن به‌دلیل نقض قوانین جدید شغل خود را از دست دادند یا به پرداخت جریمه مجبور شدند که به گفته برخی می‌تواند به اعتراض‌های عمومی بی‌سابقه منجر شود.

بر اساس یک ممنوعیت جدید به سبک طالبان، پلیس راهنمایی‌ و رانندگی ترکمنستان همچنین رانندگان مرد خودروهای شخصی را از جابه‌جایی مسافران زن منع کرده است، مگر اینکه با هم نسبت داشته باشند. ضمنا، زنان مجاز به نشستن در صندلی جلو در کنار راننده نیستند.

علاوه بر این، از آوریل ۲۰۲۲، دولت سقط جنین را ممنوع کرده است. فعالان حقوق بشر گفتند که در ترکمنستان، دسترسی به خدمات سقط جنین به ۵ تا ۱۲ هفته محدود شده است. دولت این قانون را که در واقع در سال ۲۰۱۵ بدون مشورت عمومی، یعنی مخفیانه تصویب کرده بود، ابلاغ کرده است. این قانون سقط جنین را ممنوع می‌کند و اعتراض بسیاری از منتقدان این است که اکثر زنان در هفته پنجم بارداری حتی نمی‌دانند که باردارند.

تمامی این موارد درحالی صورت گرفته است که امسال، برای اولین‌ بار، ترکمنستان به مدت سه سال عضو شورای اجرایی زنان سازمان ملل شده است.

گفته می‌شود هیچ فردی تاکنون اسناد و دستورات دولتی حاوی چنین ممنوعیت‌هایی را ندیده است. این یک رویه رایج در ترکمنستان است، جایی که به اصطلاح از «قانون شفاهی» استفاده می‌شود.

سردار بردی محمداف اولین رئیس‌جمهوری نیست که به زنان می‌گوید چه بپوشند.

 صفرمرات نیازوف، اولین رئیس‌جمهوری ترکمنستان پس از استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی، در این امر مبتکر بود. جای زن به گفته این رئیس‌جمهوری پیشین ترکمنستان، در خانه است و نباید به او اجازه کار در «امور دولتی» را داد اما در خانه، زن «الهه و مسئول رفاه خانواده» است. در دوران حکومت نیازوف، زنان به پوشیدن لباس‌های سنتی تشویق می‌شدند و زنان پس از ازدواج، سر خود را می‌پوشاندند. با این حال، زنان همچنین مجاز به پوشیدن روسری، چادر و سایر پوشش‌های مذهبی نیستند.

او ۲۱ سال در قدرت بود و خود را «ترکمن باشی»، پدر تمام ترکمن‌ها، نامید و در سال ۲۰۰۶ در اثر حمله قلبی درگذشت و عملا خانواده بردی‌ محمداف قدرت را در دست گرفت، خانواده‌ای که ادامه‌دهنده سیاست‌های مستبدانه نیازوف در ترکمنستان شدند.