مقام‌های غربی «به شدت نگران» اند که در جریان گرفتاری نیروهای روس در اوکراین، مبادا ولادیمیر پوتین از سلاح شیمیایی استفاده کند.

به‌رغم موفقیت غافلگیرکننده نیروهای اوکراینی در عقب نگه‌داشتن ستون‌های تانک و برقراری سطحی از دفاع هوایی، یکی از مقام‌ها می‌گوید هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که دیکتاتور روسیه بخواهد دست از حمله بردارد.

او «به‌سرعت از تسلیحات پیشرفته استفاده کرد» و به تلفات بسیاری در نیروهای مسلح خود تن داد و به این ترتیب نگرانی‌ها از افزایش خشونت و یا حتی استفاده از جنگ‌افزارهای غیرمتعارف در واکنش به مقاومت اوکراینی‌ها بیشتر شده است.

یکی از مقام‌های غربی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است او از جنگ‌افزارهای شیمیایی نیز استفاده کند، گفت: «به نظرم دلایل ما برای نگرانی از استفاده احتمالی او از جنگ‌افزارهای غیرمتعارف معقول است. یک دلیل آن است که دیده‌ایم در صحنه‌های دیگر چه اتفاقی افتاده است، مثلا در سوریه و علت دیگر آن است که شاهد کمی ‌زمینه‌سازی از نوع ادعاهای پرچم دروغین هستیم که کم‌کم پدیدار می‌شود و البته دلایل دیگر. به شدت از این موضوع نگرانیم.»

کاخ سفید نیز روز چهارشنبه اعلام کرد روسیه ممکن است به دنبال استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی یا بیولوژیک در اوکراین باشد.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در هفته جاری بدون هیچ مدرکی، اوکراین را به داشتن آزمایشگاه‌های تولید جنگ‌افزارهای شیمیایی و بیولوژیکی در قلمرو خود و با حمایت ایالات متحده متهم کرد. جن ساکی، معاون مطبوعاتی جو بایدن این ادعای روسیه را «مضحک» خواند و گفت شاید بخشی از نقشه روسیه برای زمینه‌سازی استفاده از این جنگ‌افزارهای کشتارجمعی علیه اوکراین باشد.

نشانه‌های روزافزون نارضایتی ظاهری مردم روسیه شاید باعث افزایش تمایل پوتین به پیشروی سریع و چشمگیر نظامی شده است. بسیاری از مردم روسیه از تصمیم حمله به کشوری که با آن پیوند نزدیکی دارند و وسعت تحریم‌‌هایی که در واکنش به این حمله بر کشورشان اعمال شده است، حیرت زده‌اند.

فعلا گمان می‌رود این تحریم‌ها «بیش از آنکه مردم را به سختی بیندازد» اثری در حد «ایجاد مزاحمت» دارد. به گفته یکی از مقام‌های غربی مردم عادی طبقه متوسط روسیه از این‌که می‌بینند نام‌های تجاری هم چون مک‌دونالد، ایکیا و اپل از کشورشان می‌روند و کارت‌های اعتباری‌شان دیگر کار نمی‌کند، ضربه روانی سختی می‌خورند.

نشانه‌هایی وجود دارد که آقای پوتین-که روزبه‌روز تنهاتر می‌شود- نه فقط در محاسبه میزان تمایل اوکراینی‌ها به مقاومت و واکنش یکپارچه غرب، بلکه در مورد آمادگی روس‌ها مخصوصا قشر جوان برای حمایت از ماجراجویی ارتش روسیه اشتباه کرده بود، قشر جوانی که از دهه ۱۹۸۰ به پیشرفت‌های مادی همچون بخشی از زندگی روزمره خود عادت کرده‌اند.

این مقام گفت «به گمانم او غرب را نشناخته است، مطمئن نیستم روسیه را هم بشناسد. البته که برخی افراد مسن‌تر در روسیه دلشان برای حال و هوای دهه ۱۹۸۰ روسیه تنگ شده است، اما صدای بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای بلافاصله بلند شد و یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تومار ضد جنگ را امضا کرده‌اند و در تظاهرات کوچک تاکنون ۱۳ هزار نفر دستگیر شده‌اند.»

«بسیاری از آن‌هایی که دارند اعتراض می‌کنند از طریق فرهنگی، تحصیلی یا سفر با غرب آشنا شده‌اند و برخلاف آنکه رسانه‌های مستقل سرکوب شده‌اند، می‌دانند که دولت دارد دروغ می‌گوید. یعنی پوتین، روسیه و به‌ویژه جوانان تحصیل‌‌کرده روسیه را نمی‌شناسد.»

متخصصان طبقه متوسط که توان مالی خارج شدن از روسیه را دارند و به‌ویژه خانواده‌هایی که پسران نوجوان دارند و از فراخواندن آن‌ها به خدمت سربازی نگران‌اند، به تعداد فزاینده دارند اعتراض می‌کنند.

آقای پوتین تلاش چندانی نکرد که ذهن مردم روسیه یا ارتش خود را برای حمله آماده کند و بسیاری که گمان می‌کردند روسیه هرگز اشتباهی مانند حمله به افغانستان در سال ۱۹۷۹ را هرگز تکرار نخواهد کرد با دیدن وقوع آن «کاملا وحشت کرده‌اند.»

البته مقام‌های غربی انتظار چندانی ندارند که این وضع سبب شود آقای پوتین به مخاصمات از طریق مذاکرات روز پنج‌شنبه، ۱۰ مارس (۱۹ اسفند) در ترکیه بین وزیر خارجه‌اش، سرگئی لاوروف و همتای اوکراینی‌اش، دمیترو کولبا پایان دهد.

به گفته یکی از مقام‌ها، پیامد محتمل‌تر آن است که اوکراین دستخوش لطمات «هولناک» شود، در روسیه تورم و رکود اقتصادی پیش بیاید، سرکوب و تلفات سربازان جوان افزایش یابد و درنهایت روسیه بیشتر از همیشه به چین وابستگی اقتصادی و سیاسی پیدا کند.

این مقام رسمی می‌گوید: فکر می‌کنم این کار خیانت واقعی به نسل جوان بود، همان‌هایی که بیش از همه اعتراض می‌کنند و بیش از همه از تحریم‌ها و از بین رفتن فرصت‌ها لطمه می‌بینند. اشتباه بزرگی در محاسبه مرتکب شد، اما بابت آن عذرخواهی نخواهد کرد.

البته مقام‌های غربی هر چه بیشتر متقاعد می‌شوند که دستاورد مطلوبی نصیب آقای پوتین نخواهد شد، حتی اگر درنهایت موفق شود بخش‌های زیادی از اوکراین را تصرف کند.

یکی از آن‌ها می‌گوید: «فکر می‌کنم این حمله پایان بدی برای پوتین خواهد داشت»، اما افزود «این به معنای آن نخواهد بود که همه‌چیز برای اوکراین ختم به خیر خواهد شد. ممکن است برای هر دو طرف نتیجه بسیار بدی به بار بیاید. گفتن این‌که این حمله پایان بدی برای پوتین خواهد داشت به معنای آن نیست که روس‌ها به کی‌یف دست نمی‌یابند یا به آن آسیب زیادی وارد نمی‌کنند و هزینه‌های انسانی هنگفتی به بار نمی‌آید. اما منظور من این است که بعد چه رخ خواهد داد؟ بعد می‌خواهند چه کنند؟ با بقیه کشور می‌خواهند چه کنند؟ »

به گفته این مقام رسمی، طبق برآوردهای نهادهای اطلاعاتی دفاعی، روسیه برای آنکه بتواند برخلاف میل مردم خود موفق به تصرف اوکراین شود به صدها هزار نیروی نظامی نیاز دارد.

«واقعا روسیه به چنین سمتی می‌رود؟ روشن است که اقدامات روسیه هر چه بیشتر حس هویت و هدفمندی اوکراینی‌ها را تقویت می‌کند. چطور می‌خواهند با آن وضعیت کنار بیایند؟ نمی‌خواهم بگویم از پس تصرف کی‌یف و قسمت اعظم اوکراین برنمی‌آیند. بحث بر سر رویدادها و روند بعدی است. به همین دلیل پایان خوبی را برای پوتین متصور نیستم.