ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع در کابینه طالبان، که فرزند ملا عمر بنیان‌گذار این گروه است، از یک هفته پیش با ده‌ها نیروی مسلح تحت امرش در استان‌های شمال افغانستان به سر می‌برد. او روز دوشنبه گذشته، چهارم بهمن، با قطاری از خودروهای زرهی از مسیر زمینی از کابل به قندوز رفت و از آنجا به استان‌های تخار، بدخشان، بلخ، فاریاب، و جوزجان سفر کرد.

این نخستین سفر ملا یعقوب به شمال افغانستان است. در فیلم‌ها ویدئویی منتشر شده از جریان این سفر دیده می‌شود که طالبان محلی برای استقبال از او در جاده‌ها صف کشیده‌اند و از او به شکل‌های مختلف پذیرایی می‌کنند. ملا یعقوب در مراکز شهرهای فیض‌‌آباد، قندوز، مزار شریف، میمنه، و شبرغان، در میان تجمع افراد طالبان سخنرانی‌های طولانی کرد. او در همه‌ سخنرانی‌هایش روی چند مسئله اساسی تاکید کرد، که مهم‌ترین آن پیروی همه مردم افغانستان از دستورهای رهبری طالبان بود.

مهار «جزیره‌های قدرت»، پیروی یکدست از ملا هیبت‌الله، پیروی فرماندهان نظامی از دستورهای او در مقام وزیر دفاع طالبان، خودداری از هرگونه حرکتی که برخلاف برنامه‌های امارت طالبان است، و فرصت ندادن به کسانی که تلاش می‌کنند صفوف طالبان را از هم بپاشند، از دیگر نکات مهم در سخنرانی‌های ملا یعقوب در سفرش به شهرهای شمال افغانستان بود.

ملا یعقوب در بدخشان به همه اعضای طالبان وعده داد که در دولت این گروه، افراد بر پایه فعالیت‌های جهادی و بدون توجه به مدرک تحصیلی‌شان در ادارات دولتی گمارده می‌شوند. او افزود: «بدون در نظر داشت مدرک تحصیلی، مجاهدین، نظر به فعالیت جهادی در بیست سال گذشته، به ادارات دولتی جذب می‌شوند.»

او همچنین به طالبان محلی بدخشان وعده داد که به‌زودی و به فرمان ملا هیبت‌الله، یک مرکز نظامی در بدخشان ایجاد می‌شود و جهادی‌های محلی در آن جذب خواهند شد.

ملا یعقوب در سفر به استان‌های جوزجان و بلخ نیز سخنان مشابهی خطاب به مردم گفت، اما سخنانش در فاریاب، جایی که دو هفته قبل از حضور او در آن شهر اعتراض ازبک‌ها سرکوب شد، با واکنش متفاوتی همراه شد. ملا یعقوب در مورد بازداشت مولوی مخدوم عالم ربانی، از فرماندهان ارشد ازبک در گروه طالبان، گفت: «مخدوم عالم بازداشت شد، چون متهم بود. او متهم است نه مجرم. اگر اتهام او ثابت نشد، آزاد می‌شود. اما اگر اتهام او ثابت شد، خودم او را مجازات می‌کنم.»

ملا یعقوب، که گمان می‌رود جانشین ملا عمر شود، در فاریاب که مرکز قدرت ازبک‌هاست، همه را به پیروی از دستورهای رهبری طالبان و تبعیت از برنامه‌های خودش فراخواند. او تصریح کرد: «در دولت‌های گذشته، حاکمان دست‌نشاندگان اشغالگران بودند. همه مردم به نام جریان، قوم، و زبان تقسیم شده بودند، و به اختلاف‌ها هر روز دامن زده می‌شد. اما حالا همه زیر یک فرمان‌اند.»

وزیر دفاع طالبان با اشاره به اعتراض‌های مردم در فاریاب هشدار داد که هر گونه حرکتی برخلاف خواست رهبری طالبان و شخص او، سرکوب می‌شود و تلاش برای آسیب زدن به صفوف طالبان، به معنای خیانت به آرمان طالبان و شخص او قلمداد خواهد شد.

ملا یعقوب ادعا کرد که رهبری طالبان هر نوع تبعیض و تعصب را مردود می‌داند و به همین دلیل در صفوف طالبان، هر اقدامی که به نام قوم و جریان صورت گیرد، با تمام قدرت مهار می‌شود. او هشدار داد: «هیچ کشور، هیچ نیرو، هیچ جریان، و هیچ شخصی، توانایی مخالفت با امارت اسلامی را ندارد.»

ملا یعقوب در نخستین‌ بازدید از استان‌های شمال افغانستان که ساکنان بومی آنان را تاجیک‌ها، ازبک‌ها، هزاره‌ها، ترکمن‌ها، و عرب‌ها تشکیل می‌دهند، با پیام‌ سرکوب مخالفان، مهار هرگونه حرکت ضدطالب، و پیروی از رهبری واحد که پشتون است با مردم صحبت کرد. او تلاش کرد از خودش در حکم جانشین ملا عمر، چهره‌ای محوری و قدرتمند در طالبان به نمایش بگذارد. او تلاش کرد به مردم بفهماند که پدرش هرچند موفق به تسخیر کامل شمال و مهار جزیره‌های قدرت در کوهپایه‌های هندوکش نشد، اما اکنون که او به این شهرها سفر می‌کند، هیچ نیرویی در مقابل خود نمی‌بیند.

جزیره‌های قدرت تعبیری است که در دولت‌های پیشین افغانستان به حزب‌ها و چهره‌های سیاسی قدرتمند در شمال افغانستان اطلاق می‌شد. مارشال عبدالرشید دوستم، ژنرال عطا محمد نور، و محمد محقق از جمله رهبران  سیاسی‌اند که سال‌ها بر بخش زیادی از جامعه ازبک، تاجیک، و هزاره در شمال افغانستان مسلط بودند. این سه چهره سیاسی، در نزدیک به ۳۰ سال گذشته، همواره با حکومت‌های مرکزی اختلاف و تنش داشتند و در دولت نخست طالبان (۱۹۹۶ تا ۲۰۰‍۱) علیه این گروه می‌جنگیدند. این سه فرد در اواخر سال ۲۰۰۱ نقش تعیین‌کننده‌ای در براندازی دولت طالبان و تارومار کردن نیروهای این گروه در شمال افغانستان داشتند. بی‌دلیل نیست که سفر ملا یعقوب  به شمال افغانستان، شبیه به مانور نظامی و با پیام مهار هرگونه حرکت ضدطالبان و فراخواندن همه به پیروی واحد از یک رهبری صورت گرفت. او برخلاف موارد حضورش در کابل و قندهار که زیاد به مانور نظامی و نمایش خودروهای زرهی نمی‌پردازد، در جریان حضورش در شهرهای شمال افغانستان، از ده‌‌ها خودرو زرهی و هلیکوپتر برای حفاظت و گشت‌وگذار در شهر استفاده کرد. هنگامی که کاروان خودروهای زرهی ملا یعقوب وارد مزار شریف شد، هلیکوپترها در هوا به پرواز درآمدند تا مسیر حرکت او را زیر نظارت داشته باشند.

سفر ملا یعقوب به شمال افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که دو هفته پیش خطر گسترش اعتراض‌های فاریاب به سایر استان‌ها وجود داشت، اما با گسیل نیروهای انتحاری از کابل، این اعتراض‌ها مهار شد. همچنین، در هفته گذشته در شهرستان خوست در استان بغلان، درگیری‎های سنگینی میان نیروهای جبهه مقاومت ملی و طالبان رخ داد. هرچند جزئیات کامل این درگیری‌ها روشن نیست، تا کنون معلوم شده است که در سه روز نخست درگیری، نزدیک به ۲۰ جنگجوی طالب و ۶ تن از نیروهای جبهه مقاومت ملی کشته شدند. در حالی که نگرانی‌هایی در مورد افزایش درگیری‌های نظامی هم‌زمان با گرم شدن هوا در شمال افغانستان وجود دارد، ملا یعقوب در جریان سفرش تلاش کرد به طالبان محلی اطمینان دهد که جنگ پایان یافته است و اگر این گروه به دلیل اختلاف‌های قومی از درون فرونپاشد، فعلا نیروی نظامی مخالفی در میدان دیده نمی‌شود.