سرانه مطالعه در ایران آمار مشخصی ندارد، نهادهای فرهنگی و رسمی کشور آمار متفاوتی را درباره میزان کتاب‌خوانی مردم ایران اعلام کرده‌اند، اما اغلب آنان بر این نکته تاکید دارند که سرانه مطالعه در ایران پایین است. با این حال، هیچ‌یک از نهادهای فرهنگی و رسمی پایش دقیقی درباره میزان گرایش سیاستمداران و قانون‌گذاران به کتاب‌خوانی انجام نداده‌اند. فقط گاهی مصاحبه‌های خبرنگاران با برخی سیاستمداران نشان می‌دهد که سرانه مطالعه میان تصمیم‌گیران کشور در مقایسه با مردم کمتر است. نمونه‌اش گفت‌وگوهای اخیر پایگاه خبری انتخاب با برخی نمایندگان مجلس است؛ آنان به این سوال که چقدر کتاب می‌خوانند، چنین پاسخ‌هایی داده‌اند: «کتاب‌های مرتبط با طرح‌ها و لوایح را می‌خوانم، در فضای مجازی صحبت‌های فرهنگی و علمی را دنبال می‌کنم، فرصت مطالعه کتاب ندارم، گزارش می‌خوانم، نام آخرین کتابی را که خواندم به یاد ندارم، پیدا کردن وقت مطالعه برای نمایندگان دشوار است.»
مطالعه طرح و لایحه
صدیف بدری، نماینده اردبیل در مجلس شورای اسلامی است، او یکی از منتقدان جدی برجام بود و به قول خودش، نماینده شهری است که بیش از ۷۰ هزار بی‌کار دارد. این نماینده مجلس قیمت آخرین کتابی را که خوانده است به خاطر ندارد و درباره اینکه چه کتاب‌هایی می‌خواند، گفته است: «اهل خواندن کتاب‌های تخصصی هستم. طرح‌ها و لوایحی که در مجلس مطرح می‌شود، موضوعات مرتبط با آن‌ها را مطالعه می‌کنم.»
به‌دنبال علم و فرهنگ در فضای مجازی
رحمت‌الله فیروزی پوربادی، نماینده مردم نطنز در مجلس شورای اسلامی، همان کسی است که در روزهای اخیر کشاورزان معترض به بحران کمبود آب در استان اصفهان را «آشوبگر» و «اراذل‌واوباش» خواند و مدعی شد که معترضان قصد دارند این‌گونه القا کنند که ایران ثبات ندارد. او نیز که به‌نظر می‌رسد علاقه‌مندی زیادی به فضای مجازی دارد، در پاسخ به خبرنگار پایگاه خبری انتخاب درباره اینکه چه میزان کتاب می‌خواند گفت: «در حد فرصت‌هایی که پیدا کنم اگر مطلب جدیدی باشد، کتاب می‌خوانم. الان هم در فضای مجازی صحبت‌های فرهنگی و علمی می‌شود که فرصت کنم این مسائل را حتما دنبال می‌کنم.» آخرین کتابی که این نماینده مجلس خوانده نیز تفسیر نهج‌البلاغه بوده است که البته قیمت آن را به خاطر ندارد.
مطالعه گزارش‌های مجلد مرکز پژوهش‌های مجلس
نام علی‌اصغر عنابستانی، نماینده‌ای که به صورت یک سرباز وظیفه سیلی زد، برای خیلی‌ها آشنا است. او مدعی شده است که روزانه یک ساعت از وقت خود را صرف مطالعه می‌کند. با این حال، اغلب کتاب‌هایی که این نماینده مطالعه می‌کند نیز گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و گزارش‌های نظارتی دیوان محاسبات است که به‌صورت مجلد آماده می‌شوند. اگرچه به گفته خودش، موضوع‌های مرتبط دیگر را نیز دنبال می‌کند. عنابستانی درباره نام آخرین کتابی که خوانده است و نویسنده‌اش، گفت: «کتابی که مشغول مطالعه آن هستم، سرگذشت و زندگی امام موسی صدر که جنبش امل گردآوری کرده است. شب گذشته هم یک پژوهشی خواندم که عنوانش ارزیابی تاثیر محاسبات ذهنی بود که گروه پژوهشی موسسه کودکان هوشمند منتشر کرده است.»
فرصتی برای مطالعه نیست
ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد، همان کسی است که طرح محدود کردن مهریه به ۱۴ سکه را به مجلس شورای اسلامی برده است. او در ماه گذشته نیز با خراب کردن دیوار دانشگاه آزاد نجف‌آباد خبرساز شد، اقدامی که واکنش این دانشگاه را به دنبال داشت و اعلام کرد که علیه این نماینده مجلس به دادگاه شکایت خواهد کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ابوترابی در ماه‌های گذشته در دفاع از «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» نیز بارها صحبت کرده است. این نماینده مجلس نیز اعلام کرد که فرصتی برای کتاب خواندن ندارد و مطالعاتش محدود به حوزه طرح‌ها و لوایحی است که در مجلس مطرح می‌شود. البته او توضیح نداد که طرح محدود کردن مهریه به ۱۴ سکه را بر اساس کدام پژوهش و مطالعه به مجلس برده است، اما گفت: «ما نمایندگان عمده مطالعه‌مان در مورد مسائل مرتبط با شغلمان است، به‌عنوان مثال طرح و لوایحی که در مجلس موردبحث قرار می‌گیرد، گزارش‌های متعددی از دستگاه‌های مختلف از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس به ما می‌دهند که اگر این‌ها را مطالعه کتاب در نظر بگیرید، بله پژوهش‌هایی را هم مطالعه می‌کنیم، اما اگر کتاب کاغذی و چاپ‌شده مدنظرتان باشد، من چندان نمی‌توانم. با این حال، گزارش‌های متعدد مربوط به گروه‌های مختلف همچون مسائل مرتبط با حوزه انتخابیه، استان یا کشور و گزارش‌هایی که مربوط به طرح، لوایح و کارهای تطبیقی کشور‌های دنیا را مطالعه می‌کنم.»
ابوترابی در مورد آخرین کتابی که خوانده است، گفت: «اخیرا بحث‌هایی که مرتبط با اقامت در آلمان و کارهای تطبیقی مهاجرت بود خواندم که اگر اشتباه نکنم خانم سعیدی این گزارش را نوشته بود و یک کار تطبیقی بود. چندان فرصت نمی‌کنم که کتاب بخوانم و بیشتر گزارش‌ها را مطالعه می‌کنم. روز گذشته هم گزارش ۵۷ صفحه‌ای مرکز پژوهش‌ها درباره مسائل کمبود پزشکان و پیراپزشکان که کشور در آینده با این بحران مواجه می‌شود را خواندم. مرکز پژوهش‌ها و اندیشکده‌ها ماحصل چندین کتاب را در مورد یک موضوع جمع‌آوری می‌کنند و در اختیار ما قرار می‌دهند.»
فراموشی نام آخرین کتاب
قدرت‌الله حمزه نماینده‌ای است که گفته بود «برجام عامل پیشروی دشمن و پسرفت ایران شد». او نام آخرین کتابی را که خوانده است به خاطر ندارد، فقط می‌داند که دیوان محاسبات آن را چاپ کرده است. او با بیان اینکه کارهای سنگین به نمایندگان اجازه مطالعه نمی‌دهد، گفت: «برای طرح‌ها و لوایح حتما باید مطالعه داشته باشیم. بهترین شیوه مطالعه این است که از رهبری یاد بگیریم که تاکید کردند از کتاب و کتاب‌خوانی دور نباشید و جزو برنامه زندگی‌تان باشد. انشاالله که خداوند توفیق دهد و بتوانیم هم فرهنگ‌سازی کنیم و هم خودمان استفاده کنیم.»
سیاستمداران بی‌سواد، مردم باسواد
بزرگان علم و ادبیات درباره اهمیت کتاب‌خوانی و کسب دانش بسیار سخن گفته‌اند. از ابوالقاسم فردوسی شاعر بزرگ ایران گرفته که گفته بود «توانا بود هرکه دانا بود» تا آلبرت انیشتین، دانشمند بزرگ علم فیزیک، که باور داشت «یک کتاب می‌تواند سرنوشت میلیون‌ها انسان را تغییر دهد».
با وجود تاکید و اهمیت کتاب‌خوانی و تاثیر آن در نگاه، بینش و عملکرد افراد، اغلب سیاستمداران و قانون‌گذاران در ایران خود را بی‌نیاز از مطالعه و کسب دانش می‌دانند. این موضوع فقط به نمایندگان مجلس نیز محدود نیست. ابراهیم رئیسی در جایگاه رئیس‌جمهوری ایران بارها در سخنرانی‌های خود اشتباه‌های آشکاری را مرتکب شده است که نشان می‌دهد میزان مطالعه و دانش عمومی او از سطح متوسط نیز پایین‌تر است. نمونه بارز این اشتباه‌ها در سخنرانی او در اردبیل مشاهده شد، وقتی گفت: «اردبیل مفاخر بسیاری دارد، ما در زمان خود نه محقق اردبیلی را درک کردیم و نه مقدس اردبیلی را». این در حالی است که احمد بن محمد اردبیلی نجفی، مشهور به «مقدس اردبیلی» و «محقق اردبیلی» نام یک نفر است نه دو نفر.
در حال حاضر، بسیاری از مردم علاقه‌مند به مطالعه در ایران به دلیل گران بودن کاغذ، افزایش قیمت کتاب و مجهز نبودن کتابخانه‌های محلی، امکان دسترسی به کتاب‌های موردعلاقه خود را ندارند. به همین دلیل میزان تمایل به تهیه کتاب‌های صوتی روزبه‌روز در حال افزایش است و به همین میزان نیز سطح دانش و سواد عمومی در حال ارتقا است. با این حال، افرادی در مقام قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری برای این مردم قرارگرفته‌اند که نه تنها تمایل و گرایشی به بیشتر دانستن ندارند، بلکه خود را همه‌چیزدان می‌پندارند.
بی‌دانشی سیاستمداران کنونی ایران آن‌قدر چشمگیر است که بارها کارتونیست‌ها و طنزنویسان نیز آن را دست‌مایه قرار داده‌اند و محتواهایی با این مضمون تولید کرده‌اند که افراد در صورت نداشتن سواد و دانش کافی می‌توانند مدیر شوند.
