در ۱۰ سال اخیر، تورم فزاینده، افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها و کاهش توان مالی مردم باعث شد که ایرانیان برای تفریح و سرگرمی پول کمتری پرداخت کنند. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که سهم تفریح و سرگرمی از هزینه‌های زندگی خانوارهای شهری و روستایی در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ به زیر دو درصد کاهش یافته است. این سازمان پیش‌تر نیز اعلام کرده بود که ۴۳ درصد جمعیت ایران در سال به هیچ سفری نمی‌روند و ۱۵ درصد هم یا به‌قصد زیارت یا به انگیزه دیدار‌های فامیلی سفر می‌کنند.

نگاهی به آمار‌های رسمی نشان می‌دهد که هزینه تفریح و سرگرمی خانواده‌های ایرانی در سال‌های گذشته همواره روندی کاهشی داشته است؛ با این حال از سال ۱۳۹۶ به بعد، از هزینه‌های مربوط به تفریح و سرگرمی به‌ میزان چشمگیری کاسته و به هزینه‌های ضروری دیگر چون اجاره‌بهای مسکن، اقلام خوراکی، درمان و حمل‌ونقل افزوده شده است.

این گزارش نشان می‌دهد که سهم تفریح و سرگرمی در سبد خانوارهای شهری از ۲.۸۹ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۱.۹۱ درصد در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته است. وضعیت در خانوارهای روستایی نیز به همین ترتیب است.

هزینه‌های یک خانوار به دو دسته کلی خوراکی و غیرخوراکی تقسیم می‌شود. بیشتر رقم‌های پرداختی نیز به هزینه‌های غیرخوراکی مربوط است که مواردی مثل اجاره‌بهای مسکن، درمان، حمل‌ونقل، آموزش، پوشاک و سرگرمی را در برمی‌گیرد.

وزارت راه و شهرسازی ایران در گزارشی که تابستان امسال منتشر شد، اعلام کرد که بیش از ۶۰ درصد درآمد خانوارهای شهری برای پرداخت اجاره‌بهای مسکن صرف می‌شود. نگاهی به قیمت‌های روز بازار نیز نشان می‌دهد که اقلام خوراکی در فاصله کمتر از یک سال بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد گران شده‌اند. به این موارد باید هزینه‌های درمانی و آموزش را نیز اضافه کرد که همه‌گیری کرونا بار آن‌ها را دوچندان کرده است.

در ماه‌های اخیر، فعالان کارگری هشدار داده‌اند که حقوق تعداد زیادی از کارگران و مستمری‌بگیران کفاف زندگی آن‌ها را نمی‌دهد. در همین زمینه فرامرز توفیقی، فعال کارگری، به خبرگزاری ایلنا گفته بود که حقوق کارگران هزینه‌های زندگی ۱۱ روز آنان را تامین می‌کند و اغلب آنان برای ۱۹ روز در ماه خرجی ندارند.

با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که در چنین شرایطی درصد بالایی از مردم ایران پولی ندارند که بخواهند برای تفریح و سرگرمی خود خرج کنند. به‌خصوص اینکه هم‌زمان با افزایش دیگر قیمت‌ها، هزینه‌های تفریح و سرگرمی مثل رفتن به کنسرت، سینما و شهربازی هم رشد صعودی داشته است.

روزنامه خراسان در گزارشی، برخی از هزینه‌های مربوط به تفریح و سرگرمی را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش، اگر یک خانواده چهارنفری تصمیم بگیرند به کنسرتی با بلیت ۲۰۰ هزار تومانی بروند، باید یک‌ ۸۰۰ هزار تومان پرداخت کنند. یک وعده غذای معمولی شامل پیتزا یا ساندویچ برای این خانواده در رستوران‌ها هم حدود ۳۰۰ هزار تومان تمام می‌شود و برای رفتن به شهربازی حداقل باید ۲۵۰ هزار تومان پرداخت کرد.

پیش‌تر نادر کریمیان، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، گفته بود در حال حاضر حدود ۴۰ درصد جمعیت ایران هرگز به مسافرت نمی‌روند و ۶۰ درصد بقیه هم با انگیزه دیدار با خانواده و اقوام فقط به سفرهای بین‌شهری می‌روند. به گفته او، ۳۰ درصد کارکنان دولت هیچ‌وقت به مسافرت نمی‌روند و ۷۰ درصد دیگر هم بنا به ضرورت سفر می‌کنند.

گزارش مرکز آمار ایران و شواهد موجود از زندگی و درآمد مردم ایران نشان می‌دهد که با شدت یافتن بحران‌های اقتصادی و تنگناهای مالی، تفریح و سفر و سرگرمی در جامعه ایران در حال فراموشی است.