کوتوله سفیدی که چشمک می‌زند

سوسو زدن یک کوتوله سفید، ستاره‌شناسان را سر در گم کرده است

کوتوله‌های سفید، مرحله پایانی عمر اغلب ستارگان به‌شمار می‌روند - NASA

محققان توانستند خاموش و روشن شدن ستاره را، زمانی را که ستاره پرنور و تاریک می‌شود، مشاهده کنند. این پدیده که دانشمندان آن را کشفی «غیرمنتظره» توصیف می‌کنند، با درک کنونی [ما] از کیهان سازگاری ندارد. مشاهده [این ستاره] با استفاده از تلسکوپ ناسا انجام شد که معمولا برای رصد سیاره‌های فراخورشیدی یا سیاره‌هایی در سایر سامانه‌های سیاره‌ای استفاده می‌شود.

کوتوله‌های سفید، مرحله پایانی عمر اغلب ستارگان به‌شمار می‌روند: پس از آن که ستارگان هیدروژن- یعنی سوخت خود- را به طور کامل می‌سوزانند، به توده‌ای متراکم تبدیل می‌شوند که در آسمان شب می‌درخشد. اندازه آن‌ها چیزی در حدود ابعاد و اندازه کرهٔ زمین است، اما جرم آن‌ها بیشتر قابل‌مقایسه با خورشید است.

مشخص شده است که این کوتوله سفیدی که محققان مشاهده کرده‌اند، از سوی یک ستاره همدم دَوَرانی در حال تغذیه شدن یا برافزایش است. [در خلال رصدها] مشاهده شد که این کوتوله سفید روشنایی خود را به مدت ۳۰ دقیقه از دست می‌دهد، فرایندی که دیده شده بود که پیش از این فقط در کوتوله‌های سفید برافزایشی در بازه‌های زمانی چند روزه تا چند ماهه رخ می‌دهد. از آنجا که روشنایی یک کوتوله سفید برافزایشی تحت تاثیر میزان ماده موجود پیرامونی است که آن را [با مادّه] تغذیه می‌کند، محققان می‌گویند که عاملی وجود دارد که در حال مداخله کردن در تامین و تغذیه آن است.

پژوهشگران دانشگاه دورام امیدوارند که این کشف به آن‌ها کمک کند که اطلاعات بیشتری در مورد توضیح فیزیکی [پدیده] برافزایش به دست آورند. [برافزایش زمانی رخ می‌دهد که] جرم‌هایی مانند سیاه‌چاله‌ها، کوتوله‌های سفید، و ستاره‌های نوترونی از مواد اطراف ستارگان همسایه خود تغذیه کنند.

[دانشمندان برای] مشاهده این پدیده در سامانه دوتایی کوتوله سفید به نام تی‌دابلیو پیکتوریس (TW Pictoris) که در فاصله حدود ۱۴۰۰ سال نوری با زمین قرار گرفته است، از ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران تس (TESS) استفاده کرده‌اند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تی‌دابلیو پیکتوریس شامل یک کوتوله سفید است که از یک قرص برافزایشی پیرامون خود تغذیه می‌کند و [این قرص برافزایشی] از هیدروژن و هلیوم ستاره کوچک‌تر همراه آن تامین می‌شود. زمانی که کوتوله سفید [این مواد] را می‌بلعد- که باعث برافزایش می‌شود- روشن‌تر می‌شود.

ماهواره‌ای که به تیم پژوهش این امکان را داد تا افت‌وخیز ناگهانی در روشنایی را مشاهده کنند، هرگز [چنین پدیده ای را] پیش از این در یک کوتوله سفید در چنین بازه زمانی کوتاهی رصد نکرده بود.

محققان بر این باورند که آنچه شاهد آنند ممکن است [ناشی از] بازچینی میدان مغناطیسی سطح کوتوله سفید باشد.

در زمان وضعیت «روشن»، زمانی که روشنایی زیاد است، کوتوله سفید طبق روال عادی از قرص برافزایشی تغذیه می‌کند. آنگاه، سیستم به صورت ناگهانی و غیرمنتظره «خاموش» می‌شود و روشنایی آن کاهش می‌یابد. محققان می‌گویند که در هنگام این رخداد، میدان مغناطیسی به‌قدری سریع می‌چرخد که عاملی بازدارنده مانع فروریختن مداوم سوخت از قرص برافزایشی به کوتوله سفید می‌شود و این روند را متوقف می‌کند.

در این مرحله، میزان سوختی که کوتوله سفید می‌تواند با آن تغذیه شود از طریق فرایندی که دریچه‌بندی مغناطیسی نامیده می‌شود صورت می‌گیرد.

دکتر سیمون اسکارینجی، نویسنده گزارش و سرپرست این پژوهش در مرکز نجوم فراکهکشانی در دانشگاه دورام، می‌گوید: «تغییر روشنایی که در کوتوله‌های سفید برافزایشی مشاهده می‌شود به طور کلی نسبتا آهسته است و در بازه‌های زمانی چند روزه تا چند ماهه رخ می‌دهد.

«دیدن اینکه روشنایی تی‌دابلیو پیکتوریس چگونه طی سی دقیقه کاهش می‌یابد به‌خودی‌خود شگفت‌آور است. زیرا [چنین پدیده‌ای] تا کنون هرگز در سایر کوتوله‌های سفید برافزایشی مشاهده نشده است، و به‌کلی خلاف درک و تصور ما از چگونگی تغذیه این سامانه‌ها با قرص برافزایشی است.

«به نظر می رسد که [این کوتوله سفید] روشن و خاموش می شود.

«این واقعا پدیده‌ای است که پیش‌تر ناشناخته مانده بود و از آنجا که ما می‌توانیم این پدیده را با رفتارهای مشابه در ستارگان نوترونی به‌مراتب کوچک‌تر مقایسه کنیم، می‌تواند قدمی مهم در کمک به ما برای درک بهتر از این پدیده باشد که فرایند تغذیه سایر جرم‌های آسمانی برافزایشی با مواد پیرامونی‌شان چگونه است و [همچنین این که] نقش مهم میدان‌های مغناطیسی در این فرایندها [چیست].»

این پژوهش در مجله «نیچر آسترونومی» (Nature Astronomy) منتشر شده و بودجه آن را در بریتانیا، دانشگاه دورام تامین کرده است. 

در این تیم پژوهشی همچنین موسسه ملی اخترفیزیک ایتالیا، رصدخانه نجومی آفریقای جنوبی، دانشگاه کیپ تاون و دانشگاه فری استیت، هر دو در آفریقای جنوبی، دانشگاه رادبود در هلند، دانشگاه ساوت‌همپتون در بریتانیا، و دانشگاه نوتردام در آمریکا مشارکت دارند.

© The Independent

بیشتر از علوم