انتظار می‌رود رایزنی‌های امنیتی و سیاسی بین ترکیه، ایالات متحده و روسیه و نتایجی که از آن به دست می‌آید، مانع تصمیم آنکارا برای آغاز عملیات قریب‌الوقوع نظامی به مناطق تحت کنترل واحدهای رزمی کردها در غرب رود فرات در سوریه شود.

ترکیه قصد دارد به این بهانه که مرزهای جنوبی آن در معرض خطر قرار گرفته است، عملیات نظامی را علیه کردها آغاز کند و البته این عملیات زمانی متوقف خواهد شد که آنکارا موفق به ایجاد منطقه حائل در مناطق مرزی شود.

تهاجم دیگری در قلمرو سوریه

ترکیه در حال حاضر برای آغاز نبرد گسترده دیگری مشابه عملیات نظامی موسوم به «چشمه صلح» که در سال ۲۰۱۹، راه‌اندازی کرد و منجر به تخریب مناطق وسیعی در شمال شرقی سوریه شد، آماده می‌شود.

بر اساس داده‌هایی که به دست رسیده است، خودروهای جنگی و وسائل نقلیه زرهی ترکیه با واحدهای پیاده‌نظام آن تحرکات خود را آغاز کرده‌اند، افزون بر این‌که گروه‌های مسلح سوری مخالف رژیم بشار اسد و مورد حمایت ترکیه نیز در حالت آماده‌باش قرار گرفته‌اند.

در همین حال، فراس رضوان اوغلو، پژوهشگر سیاسی ترکیه می‌گوید:«به دنبال حمایت نامحدود آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه و افزایش قدرت این نیروها، افزون بر پافشاری ایالات متحده برای بقای نیروهای دموکراتیک سوریه که موجب برانگیخته شدن خشم آنکارا شد، احتمال آغاز تهاجم نظامی ترکیه به شمال سوریه نسبت به هر زمان دیگری افزایش یافته است.» 

او می‌افزاید: «به نظر می‌رسد آنکارا قصد دارد غرب رودخانه فرات را عاری از هرگونه تهدید احتمالی نیروهای کرد ببیند و هدف آن از این اقدام، حفظ قدرت و حمایت از گروه‌های مسلح سوریه وفادار به ترکیه است تا در صورت دستیابی به هرگونه راه حل سیاسی، از گروه‌های یادشده به عنوان برگه فشاری برای ادامه نفوذش در سوریه استفاده کند. به ويژه این‌که این امر یکی از عمده‌ترین اهداف راهبردی آنکارا برای استفاده از تحولات سوریه به شمار می‌رود.»

از سوی دیگر، تا‌کنون هیچ پیشرفت مثبتی در روابط ترکیه و آمریکا دیده نشده است و تجدید تحریم‌های واشینگتن علیه ترکیه که به دنبال آغاز عملیات «چشمه صلح» اِعمال شده بود، می‌تواند مصداق خوبی برای این مدعا باشد.

برخورد منافع و نقش طرف‌های بین‌المللی

اشاره چند روز پیش اردوغان مبنی بر «پایان یافتن صبر ترکیه نسبت به مزاحمت‌های گروه‌های کرد» نشان می‌دهد که کشورش در صدد راه‌اندازی جنگ علیه حزب کارگران کردستان است که آنکارا آن را به عنوان گروه «تروریستی» قلمداد می‌کند. در واقع، ترکیه همه جناح‌های کرد حتی آن‌هایی را که در چارچوب حزب کارگران کردستان قرار ندارند، تهدیدی برای ثبات و امنیت خود می‌داند؛ فارغ از این‌که این گروه‌ها تحت چه نام و شعاری فعالیت می‌کنند.

ناظران معتقدند که دستیابی به راه حلی سیاسی برای سوریه کار آسانی نیست و این روند نیز به شدت پیچیده است و بعید به نظر می‌رسد که بتواند مانع مداخله طرف‌های بین‌المللی شود و از برخورد منافع منطقه‌ای در این نقطه راهبردی و سرشار از منابع طبیعی و نفتی، جلوگیری کند.

علاوه بر این‌که حضور گسترده نیروهای خارجی در شمال شرق سوریه، از جمله واحدهای نظامی ترکیه، ایران، آمریکا، نیروهای ائتلاف بین‌المللی، نیروهای دموکراتیک سوریه و ظهور دوباره سلول‌های داعش در منطقه بادیه وضعیت را بیشتر از پیش دچار پیچیدگی و آشفتگی می‌کند.

بدین ترتیب، روزهای آینده برای «یگان‌های مدافع خلق کرد» بحرانی و سرنوشت‌ساز خواهد بود، به ويژه این‌که آن‌ها همچنان بر حمایت ایالات متحده آمریکا که متحد آن‌ها در جنگ علیه داعش بود، تکیه می‌کنند؛ در حالی‌که خروج نافرجام آمریکا از افغانستان و ترک متحدانش در آن کشور که منجر به سقوط فوری دولت کابل و به قدرت رسیدن جنبش طالبان شد، کردها را به شدت نگران کرده است.

فرماندهان ارشد ارتش ترکیه در تلاش برای فراهم کردن زمینه راه‌اندازی نبرد بعدی در شمال سوریه‌اند و دلیل موکول شدن این عملیات به زمان بعدی، انتظار برای روشن شدن نتایج رایزنی‌های آینده جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ است که قرار است در پایان ماه اکتبر جاری در ایتالیا برگزار شود.

بحرانی بودن وضعیت سوریه

در همین حال، گروه‌های مختلف مسلح سوری مستقر در سواحل رودخانه فرات این کشور سرگرم آمادگی برای مقابله با هر گونه جنگ و تهاجم نظامی‌اند و از این میان، یگان‌های مدافع خلق کرد در مناطق منبج، عین‌عیسی، تل‌رفت و عین‌العرب به تلاش‌های خود برای تقویت نیروهای کرد، ادامه می‌دهند.

از سوی دیگر، جناح‌های سوری مخالف رژیم دمشق موسوم به «ارتش ملی» که ترکیه از آن‌ها حمایت می‌کند، آماده مشارکت در این عملیات نظامی‌اند که در پی ۲۲ حمله موشکی نیروهای دموکراتیک سوریه به مناطق تحت پوشش عملیات «شاخه زیتون» و «سپر فرات»، به یک گزینه احتمالی تبدیل شده است. این در حالی است که شمار نیروهای پیاده‌نظام ترکیه که وارد قلمرو سوریه می‌شوند در حال افزایش است.

در همین حال، نیروهای دموکراتیک سوریه تشدید حملات اخیر ترکیه و موشک‌بارانی را که منجر به کشته شدن غیرنظامیان شد محکوم کردند. در بیانیه‌ای که در ۱۴ ماه اکتبر جاری منتشر شد، آمده است: «ارتش ترکیه تنها در ماه سپتامبر گذشته در مناطق عین‌عیسی و تل‌تمر، ۱۹۴ بار توافق کاهش تنش را نقض کرده است و ۱۰۶۷ گلوله خمپاره و توپخانه را شلیک کرده است که منجر به کشته شدن پنج غیرنظامی شده است.»

بر اساس داده‌های دریافت شده، نیروهای دموکراتیک سوریه، روسیه (ضامن آتش‌بس و روند صلح) را در مورد اقدامات ترکیه به نقض آشکار کاهش تنش، از جمله بمباران حومه شرقی شهرداری عین‌عیسی که به عنوان دژ مستحکم فرماندهی نیروهای دموکراتیک سوریه محسوب می‌شود و بمباران جاده M4  با سلاح‌های سنگین، آگاه کرده‌اند.

نقش درگیری‌های اخیر سوریه در روند انتخابات آینده ترکیه

در هیمن راستا، فراس رضوان اوغلو، پژوهشگر سیاسی ترکیه به «موفقیت ظاهری دمشق» در تلاش‌های دیپلماتیک با مسکو اشاره می‌کند و آخرین دستاورد آن را بازگشایی مرز جابر نصیب با اردن می‌داند؛ در حالی‌که نیروهای دموکراتیک سوریه تاکنون هیچ طرح سیاسی روشنی ارائه نکرده‌اند.

او با اشاره به صحنه داخلی تحولات ترکیه، می‌گوید: «شکی نیست که حملات نیروهای دموکراتیک سوریه انتخابات آینده ترکیه را مستقیما تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا اصابت گلوله به خاک ترکیه یا هدف قراردادن سربازان و غیرنظامیان ترکیه، باعث ایجاد آشفتگی در زمان نامناسبی می‌شود و می‌تواند عملیات نظامی مورد انتظار را تا حدود زیادی تغییر دهد، اما در صورت وقوع این نبرد، لازم است آنکارا در تلاش برای حفظ امنیت سربازان ترک باشد تا از تلفات آن‌ها در میدان نبرد جلوگیری کند.»

به باور رضوان اوغلو، این عملیات «گام‌ها و نتایج مهم و حساب‌شده‌ای در پی دارد.»

او می‌گوید: «داده‌های اولیه حاکی از موفقیت بزرگ و گسترده است، زیرا این حمله با شتاب بسیار و به دست نیروهای ویژه انجام خواهد شد. مسلما در حال حاضر تفاهمات واضحی با ایالات متحده وجود دارد، اما با این حال ممکن است پس از پیشرفت مورد انتظار ترکیه، همان‌طور که در عملیات چشمه صلح اتفاق افتاد، دو طرف به تفاهمات تازه‌ای دست یابند و این امر مطابق با خواسته آنکارا به یک اقدام عملی تبدیل شده باشد، حتی اگر آمریکایی‌ها تمایلی به اجرای آن نداشته باشند.»

رضوان اوغلو وقوع درگیری بین ترکیه‌ و آمریکا یا ترکیه و روسیه را بعید می‌داند، زیرا نتایج تفاهم‌ها قبل از نبرد یا پس از پایان عملیات مشخص می‌شود، و حتی در صورتی‌که واشینگتن از این روند راضی نباشد، به اِعمال برخی تحریم‌ها علیه آنکارا بسنده خواهد کرد.