ظریف در کویت و دوحه و تردیدها درباره جدیت ایران برای حل سیاسی بحران یمن

ایران تلاش می‌کند از ائتلاف دریایی کشورها در خلیج فارس جلوگیری کند

ظریف به همراه امیر کویت- جام جم

شنبه 26 مرداد ماه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران یک هفته پس از سفرش به دوحه وارد کویت شد و با وزیر امور خارجه و ولی‌عهد این کشور دیدار کرد. بیانیه وزارت امور خارجه ایران در مورد سفر ظریف به کویت به ‌شکلی کلی تنظیم شده و «گسترش روابط دو جانبه» و «بررسی مسائل منطقه» به عنوان محتوای دیدار ظریف با مقامات کویت مطرح شده است.

برخی منابع ایرانی و کویتی، طرح مجدد پیشنهاد ایران برای امضای پیمان عدم تعرض میان کشورهای همسایه خلیج فارس را یکی از محورهای سفر ظریف عنوان کرده‌اند ولی به نظر می‌رسد موضوع تشکیل ائتلاف بین‌المللی برای تامین امنیت کشتیرانی در خلیج فارس موضوع مهمی است که جزییات محرمانه باقی مانده است.

از دیگر سو در حالی که ظریف با مقامات کویتی در حال گفتگو بود در محل وزارت امورخارجه ایران در تهران نشست سه جانبه نمایندگان انصارالله یمن، ایران و سفرای آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا برگزار شد. هیات انصارالله یمن که چند روزی است در تهران به سر می‌برد، پیش‌تر با علی خامنه‌ای دیدار کرده بود.

علی‌اصغر خاجی، دستیار ویژه ظریف در امور سیاسی که برگزاری این نشست را در تهران به عهده داشت, سابقه سفارت ایران در عربستان و مدیرکلی خلیج فارس را در کارنامه دارد. گرچه جزییات این نشست نیز علنی نشده ولی همزمانی برگزاری این نشست در تهران با حملات پهپادی اوایل صبح همان روز به یک میدان نفتی در عربستان، تردیدهایی درباره جدیت ایران برای حل سیاسی بحران یمن ایجاد کرده است.

ظریف پس از ترک کویت، سفر اروپایی خود را به فنلاند، نروژ و سوئد در برنامه دارد. هلسینکی نخستین پایتخت اروپایِی میزبان ظریف است. فنلاند از تیرماه ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد و انتخاب این کشور به عنوان نخستین مقصد تور اروپایی ظریف، رایزنی سیاسی با رییس فعلی اتحادیه اروپا است. وزیر امور خارجه فنلاند موضوع کاهش تنش‌ها در خلیج فارس را به عنوان محور گقتگوهایش با ظریف اعلام کرده است.

هر چند موضوعاتی مانند برجام، تقویت اینستکس و روابط دوجانبه نیز در این دیدارها مطرح خواهد شد ولی جلوگیری از پیوستن کشورهای اروپایی به ائتلاف دریایی پیشنهادی ایالات متحده در خلیج فارس اصلی‌ترین بخش از برنامه‌های ظریف در این سه کشور خواهد بود.

پس از برزو چندین حمله به نفت‌کش‌ها در خلیج فارس و دریای عمان، موضوع امنیت کشتیرانی در این منطقه مورد توجه کشورهای جهان قرار گرفته است. در هفته‌های گذشته، اعلام آمادگی اسرائیل برای حضور در این ائتلاف دریایی سبب واکنش تند جمهوری اسلامی شده است. مقامات نظامی و سیاسی ایران، ورود اسرائیل به خلیج فارس را خط قرمز خود اعلام کرده‌اند و گفته‌اند مسئولیت برخوردهای احتمالی آینده بر عهده آمریکا خواهد بود.

افروختن شعله‌های تنش در خلیج فارس گرچه با هدف به دست آوردن ابزاری برای مقابله با محاصره اقتصادی آمریکا و احیای برجام صورت گرفت ولی مقامات ایرانی اکنون با امکان حضور و دخالت نیروهای نظامی کشورهای مختلف و از جمله اسرائیل مواجه شده‌اند.

به نظر می‌رسد امکان وقوع بحرانی بین‌المللی در خلیج فارس و حضور نیروهای نظامی فرامنطقه‌ای سبب شده است تا «حفظ برجام» که محرک ایران برای این اقدامات بود اکنون در حاشیه قرار بگیرد.